12 november 1956
Jannes van der Wal is misschien wel de meest excentrieke sporter uit de Nederlandse geschiedenis. De dammer zou vandaag 58 zijn geworden.
Wie is de grootste cultheld uit de sport? Die enquête hield NUsport anderhalf jaar geleden. Eddie ‘The Eagle’ Edwards, de bebrilde voormalige Britse stukadoor die de show stal op de Spelen van 1988 als onkundige skispringclown, won de verkiezing onder de buitenlandse sporters. Jannes van der Wal werd met afstand gekozen als grootste cultheld uit de Nederlandse sportgeschiedenis.
Van der Wal was in tegenstelling tot Eddie The Eagle geen koekenbakker, hij werd in 1982 wereldkampioen dammen. En hij was tot september 2006 wereldrecordhouder simultaandammen. Maar Van der Wal werd vooral beroemd door zijn excentrieke gedrag, zowel achter het dambord als in het dagelijks leven. Bekend is het verhaal dat hij het NK in Utrecht miste, omdat hij in de trein in slaap was gevallen.
En Jannes nam een carnavalsplaat op met de titel Janus houd toch je kanus
Beroemd was ook zijn optreden bij Mies Bouwman, die hem uitnodigde in haar tv-programma nadat hij wereldkampioen was geworden. ‘Vertel eens wat over jezelf,’ zo probeerde Bouwman het ijs te breken. Toen een antwoord uitbleef, vroeg ze: ‘Hoe oud ben je?’ De toen 26-jarige Van der Wal keek Bouwman grijnzend aan, nam een slok water, grijnsde opnieuw en bleef zwijgen. De presentatrice giechelde wat, wist niet wat ze met de situatie aan moest en besloot ook haar mond te houden. Meer dan een minuut lang bleef het stil. Na de uitzending verklaarde Van der Wal dat de eenvoud van de vragen hem had verrast en dat hij daardoor geblokkeerd was geraakt.
Miljoenen mensen hadden de uitzending gezien en Jannes, alleen zijn voornaam volstond ineens, was op slag beroemd.
Jannes was niet gek, wist dondersgoed wat er van hem werd verwacht. De media-optredens leverden hem financieel meer op dan het dammen. Hij draafde op in tv- en radioprogramma’s in de jaren tachtig. Een bekend citaat van Van der Wal uit die tijd: “Een dammer praat niet veel. Als hij naar de bakker gaat zegt hij bijvoorbeeld: ‘Eén brood.” Ook liet hij zich strikken voor goochelacts, modereportages en playbackshows. En Jannes nam een carnavalsplaat op met de titel Janus houd toch je kanus.
'Jannes was veel te vroeg wereldberoemd en hij stierf toen het er net op leek dat hij de boel weer op een rijtje had’
Mensen schudden lachend het hoofd als Jannes weer eens van zich liet of deed horen, maar voor de noorderlingen was hij een held. Toen de band De Boegies optrad op het Noorderslagfestival van 1990 in Groningen, haalden de bandleden Van der Wal het podium op en ze zongen hem toe. “Jannes is een levensgenieter, een dronkaard, een zoenlap, een treinreiziger en hoerenloper. Jannes, echt, daar kan iedereen een voorbeeld aan nemen,” klonk het.
Jannes van der Wal overleed op 24 september 1996 aan de ziekte van Hodgkin, hij werd slechts 39 jaar. Rein Hazewinkel, die in het jaar van zijn overlijden de film Jannes maakte, stelde ooit: ‘Het is een soort John Lennon-verhaal: Jannes was veel te vroeg wereldberoemd en hij stierf toen het er net op leek dat hij de boel weer op een rijtje had.’
Jannes van der Wal, misschien wel de meest excentrieke sporter die Nederland ooit heeft gekend, zou vandaag 58 zijn geworden.