Voetbal
Hij haalde met een omweg de wereldtop. Op zijn 31ste maakt Virgil van Dijk zich op voor zijn eerste eindtoernooi met het Nederlands elftal. Eindelijk. We maakten een rondgang langs kenners en trainers die met de Oranje-aanvoerder hebben gewerkt.
Virgil van Dijk is de grote leider van het Nederlands elftal. Toch staat de aanvoerder op zijn 31ste pas voor zijn eerste grote toernooi met Oranje. Het EK van vorig jaar miste hij door een kruisbandblessure. Virgil debuteerde in 2015 als international en werd pas onder bondscoach Ronald Koeman onomstreden.
Het past helemaal bij de opmerkelijke weg naar de top die Virgil bewandelde. Hij ging op zijn tiende naar Willem II, speelde in Tilburg in alle hoogste jeugdelftallen, maar haalde nooit het eerste. In 2010 vertrok hij op zijn negentiende naar FC Groningen waar hij pas in 2011 debuteerde in het eerste.
De Nederlandse topclubs lieten hem links liggen, hij ging in 2013 voor vier miljoen euro naar Celtic. Twee jaar later haalde Koeman hem voor 15 miljoen euro naar Southampton. Daar groeide Virgil uit tot Big Virg. Topclub Liverpool haalde hem op 27 december 2017 voor 85 miljoen binnen.
Virgil won met zijn club de Champions League, de eerste landstitel sinds 1990 en de FA Cup. Hij werd in 2019 verkozen tot beste speler van de Premier League en een jaar later tot beste voetballer van Europa. Bij de verkiezing van de Gouden Bal, voor de beste speler van de wereld, kreeg alleen Lionel Messi iets meer stemmen.
‘Hij is me destijds niet opgevallen’
Andries Jonker, de huidige bondscoach van de vrouwen, werd in 2006 assistenttrainer van Willem II. In 2008 promoveerde hij tot technisch directeur en hoofdtrainer. Het was de periode waarin Virgil in de jeugd bij de Tricolores speelde. “Toen ik technisch directeur werd bij Willem II speelde Virgil als eerstejaars B- junior geregeld mee in de A1, dat in de landelijke competitie tegen clubs als Ajax en Feyenoord speelde.
Dat zegt iets. Toch is hij me destijds niet echt opgevallen. Pas toen hij een grote naam werd, dacht ik ineens: verrek, was hij niet die speler op wie Jan van Loon, destijds hoofd opleidingen bij Willem II, me een keer heeft geattendeerd? Jan vertelde me dat er ‘een goeie’ aankwam. Jan van Loon kan je meer over hem als jeugdspeler vertellen.”
‘Goed dat hij naar Groningen vertrok’
“Toen ik in 2001 werd aangesteld, wees oud-keeper Frank Brugel me op een speler die tegen zijn zoontje had gespeeld. Dankzij Brugel zijn we Virgil op het spoor gekomen. Hij was nog net tien jaar toen hij naar ons kwam,” zegt Jan van Loon, van 2001 tot 2011 hoofd opleidingen bij Willem II. Tegenwoordig vervult hij die functie in India bij FC Bengaluru. “Virgil speelde meteen in teams met spelers die een jaar ouder waren, regelde alles in de achterhoede, kwam van achteruit op en stak er duidelijk bovenuit.
Hij was toen nog niet zo heel groot. De vraag is natuurlijk waarom hij bij Willem II nooit het eerste heeft gehaald. Om hem heen heerste op dat moment niet de ideale situatie om topsport te bedrijven. Zijn ouders waren gescheiden, ik zag dat hij zorgen had om zijn jongere broer en zus en om zijn moeder. Tegelijkertijd puberde hij natuurlijk ook, zoals veel jongens van zijn leeftijd.
Als je dan ziet dat school ook niet goed loopt, probeer je hem daar als club bij te helpen. Uiteindelijk bracht hij bij Willem II kennelijk niet wat ze van hem verwachtten. Hij zat wel een paar keer bij het eerste, maar speelde nooit. Het was ook de periode dat er bij de club heel veel wisselingen van trainers en technisch directeuren waren.
De ene keer moest jeugd doorstromen, dan moest er juist meer aandacht zijn voor oudere spelers met routine. Zo’n klimaat maakt het werk voor de opleiding niet makkelijker. Uiteindelijk is het voor Virgil heel goed geweest dat hij naar FC Groningen vertrok. Hij werd daar op alle fronten, privé en als voetballer, geweldig opgevangen door met name Dick Lukkien.”
‘Een bijna doodervaring’
“Virgil en ik kwamen in 2010 gelijktijdig naar FC Groningen,” zegt Dick Lukkien, de huidige trainer van FC Emmen en van 2011 tot en met 2016 assistenttrainer bij FC Groningen. “Hij had door dat ik het beste met hem voorhad, waardoor we snel een natuurlijke klik met elkaar kregen, een vertrouwensband.
We hebben nog steeds goed contact. Ik heb het gevoel dat als hij je toelaat tot zijn kleine kring van intimi, hij je nooit meer loslaat. Ik weet ook dat als ik hem nu bel omdat ik zijn hulp nodig heb, hij er honderd procent voor me staat. En dat is wederzijds.Het is makkelijk om nu te zeggen, maar ik zag al snel dat hij iets speciaals had en heel goed zou worden. Daarmee bedoelde ik destijds de top van Nederland, ik zag toen nog niet dat hij de top van de wereld zou halen.
Wat hem bijzonder maakt: Virgil koppelt een enorm spelinzicht aan een voor zijn lengte ongelooflijke snelheid, hij doorziet snel hoe hij het spel van links naar rechts kan verplaatsen en heeft daarnaast een geweldige trap in zijn rechterbeen om uit te voeren wat in zijn hoofd zit. Al die facetten gekoppeld aan zijn imposante fysiek, maken hem tot een van de beste verdedigers ter wereld. Dat zijn bijna allemaal aangeboren kwaliteiten.” Het duurde toch ruim een jaar voordat Virgil doorbrak bij FC Groningen. Lukkien: “Hij was ook bij mij in het tweede aanvankelijk geen basisspeler, begon heel vaak op de bank. Virgil kwam als jochie uit Breda, waar hij nog bij mama woonde en heel beschermd was opgegroeid.
Mama was alles voor hem en ineens moest hij op kamers voor zichzelf zorgen, maar ook uitvinden wat hij ’s avonds moest doen en laten om te leven als topsporter. Hij was als puber letterlijk het leven aan het ontdekken en het heeft alles bij elkaar een half jaar geduurd voor hij echt wist wat hij wilde met zijn leven. Pieter Huistra liet hem uiteindelijk debuteren in het eerste.
Toen hij eenmaal was geacclimatiseerd, ging het heel snel en zag je zijn bijzondere talenten. Hij werd het seizoen daarop basisspeler, tot hij in april 2012 ernstig ziek werd. Hij kreeg hoge koorts en werd zo ziek dat zijn kameren teamgenoot Tim Keurntjes hem naar het ziekenhuis bracht. Daar zeiden ze dat hij een griepje had en dat hij gewoon thuis moest uitzieken. Maar Tim zag dat het thuis niet goed ging en heeft de moeder van Virgil gebeld. Zij volgde haar intuïtie en is diezelfde avond met gierende banden van Breda naar Groningen gereden. Zij is toen ze hem zag meteen weer naar het ziekenhuis gereden. Achteraf heeft het optreden van Tim en zijn moeder hem het leven gered.
Virgil had een blindedarmontsteking die al over was gegaan in een zeer zware buikvliesontsteking. De situatie was zo levensbedreigend dat het fout was afgelopen als ze 24 uur later naar het ziekenhuis waren gegaan. Het herstel na de operatie heeft hem het einde van zijn tweede seizoen en ook een deel van het derde seizoen gekost. Het kostte heel veel tijd om weer fit te worden, maar die bijna-doodervaring heeft hem er denk ik nog meer toe aangezet om het maximale uit zijn kwaliteiten te halen. In de eerste twee seizoenen was hij nog weleens speels, zo erg dat je als trainer soms dacht dat er een tandje bij mocht. Dat was na de operatie totaal anders. Hij was daarna volledig gefocust om de top te halen.
Lukkien: 'De situatie was zo levensbedreigend dat het fout was afgelopen met Virgil als ze 24 uur later naar het ziekenhuis waren gegaan'
Hij pakte in zijn laatste jaar bij FC Groningen, nadat hij weer helemaal fit was geworden, op heel natuurlijke wijze de leidersrol zoals je dat later hebt gezien in alle teams waarin hij speelt. Iedereen loopt met hem weg en is bereid met en voor hem door het vuur te gaan. Dat komt ook omdat hij begrip toont voor anderen en kan luisteren. Ik vind het prachtig om dat te zien.
Ik heb ook nooit begrepen waarom Ajax, Feyenoord en PSV nooit interesse hebben getoond. Dan zie je wat beeldvorming doet. Bij Ajax dachten ze dat hij door zijn lengte niet snel genoeg was. Nou, wij wisten door alle testen dat hij een van de rapsten van de hele selectie was. Achteraf is het makkelijk oordelen en misschien was Mike van der Hoorn die toen van FC Utrecht wel naar Ajax ging, op dat moment iets verder. Omdat ik met hem werkte, zag ik de klasse van hem afdruipen en had ik heel graag gezien dat hij wel naar Ajax was gegaan.”
Lukkien ziet Virgil op zijn 31ste nog steeds groeien. “Hij heeft het dit seizoen bij Liverpool even moeilijk gehad, maar als ik dan zie hoe hij daar uit is gekomen... Ik heb groot vertrouwen in het WK. Met een goede Virgil, een goede Frenkie de Jong, een goede Memphis en een goede keeper kunnen we heel ver komen. Het maakt Virgil niet uit of Nederland met drie of vier verdedigers speelt.”
‘Een legendarisch basisdebuut’
“Toen ik bij Ajax werkte, speelde Virgil in de A1 van Willem II tegen ons afwisselend in de spits en achterin. En naar mijn weten is zijn naam nooit gevallen bij Ajax,” zegt Pieter Huistra. Na zijn tijd als assistent en trainer van de beloften bij Ajax werd hij in 2010 hoofdtrainer van FC Groningen. Die functie bekleedde hij tot mei 2012. Op 1 mei 2011 liet hij Virgil debuteren in het eerste. “Virgil was niet meteen voor het eerste gehaald, daarom begon hij in het tweede. Halverwege het seizoen lieten we hem bij het eerste meetrainen en dat ging eigenlijk meteen goed.
Uiteindelijk zagen we hem als verdediger, maar hij maakte een heel opmerkelijk basisdebuut als spits, eind mei 2011. We speelden halve finales play-offs voor Europees voetbal tegen ADO en hadden de eerste wedstrijd in Den Haag met 5-1 verloren. In die wedstrijd was hij als rechtsback ingevallen na rust. We speelden in de thuiswedstrijd alles of niets en verrasten iedereen door de toen onbekende Virgil als spits te laten debuteren. Het werd daardoor een legendarisch basisdebuut. Virgil maakte er twee en gaf ook nog een assist. We wonnen met 5-1, maar verloren uiteindelijk na penalty’s.
Het volgende seizoen startte hij bij het eerste, brak door, maar kreeg begin april 2012 die blindedarmontsteking. Rond zijn terugkeer in 2012 werd ik ontslagen. Ik zag dat hij veel potentie had. Hij was groot, maar nog niet volgroeid. Dat wil zeggen: hij kon nog sterker worden. En zijn probleem is het probleem van veel spelers met talent: het ging hem soms te makkelijk af. Maar ik zag toen al wel een sierlijke verdediger met een mooie pass. Andere spelers luisterden naar hem, hij gebruikte zijn persoonlijkheid op een goede manier.”
Huistra speelde tussen 1990 en 1995 voor Glasgow Rangers. Hij volgde Virgil daarom op de voet toen hij in 2013 voor Celtic ging spelen. “Ik heb mijn ervaringen in Schotland met hem gedeeld, we hadden in die tijd nog wel contact. De laatste jaren heb ik hem niet meer gesproken.”
‘Virgil staat open voor kritiek’
Virgil won met Celtic twee keer de Schotse titel, waarna Ronald Koeman hem naar de Premier League haalde. Na zijn vertrek bij Southampton kwamen de twee elkaar weer tegen bij het Nederlands elftal. Koeman maakte Virgil in 2018 na zijn aanstelling als bondscoach meteen aanvoerder van Oranje.
“Toen ik van 2011 tot 2014 trainer was van Feyenoord, had ik hem in mijn tweede jaar al op het oog, maar Feyenoord kon de vier miljoen die FC Groningen vroeg, niet betalen,” zegt Koeman, “hij koos voor Celtic en ik ben hem blijven volgen. In mijn tweede jaar bij Southampton, in 2015, konden we hem halen. Er ontstond een band. Als je dan ziet hoe hij zich vervolgens heeft ontwikkeld, ja, dat is geweldig.”
Koeman: 'Toen ik trainer was van Feyenoord, had ik Virgil in mijn tweede jaar al op het oog, maar Feyenoord kon de vier miljoen die FC Groningen vroeg, niet betalen'
Virgil en Koeman zijn internationaal doorgebroken als een ‘nummer vier’, als centrale verdediger, maar vullen en vulden die positie totaal verschillend in. Koeman: “Daaraan zie je dat het voetbal heel sterk is veranderd. Tegenwoordig spelen topclubs meer met twee centrale verdedigers die zich puur met verdedigen bezighouden en ook wel betrokken worden bij de opbouw, maar niet meer zoals wij meteen doorschoven naar het middenveld.”
Koeman heeft hem vooral qua persoonlijkheid zien groeien afgelopen jaren. “Hij heeft inmiddels zoveel ervaring dat hij nog nauwelijks wordt verrast. Voor een trainer is hij een geweldige jongen in de groep, leeft heel bewust voor het voetbal en heeft het thuis goed voor elkaar, wat ook niet onbelangrijk is. Hij is voor een trainer mede heel fijn om mee te werken omdat hij openstaat voor kritiek.
Ik heb weleens aan Louis van Gaal gevraagd waarom hij rond het WK van 2014 in Brazilië niet werd geselecteerd voor Oranje. Van Gaal vond dat hij verdedigend te weinig oriëntatie had, waarmee hij bedoelde dat je in zijn positie goed in de gaten moet houden wat er om je heen gebeurt. Dat zie je wel vaker bij spelers die het eigenlijk allemaal heel makkelijk afgaat, dat ze het nog weleens te makkelijk opnemen. Dat was in het begin ook mijn kritiek.
Virgil kwam al snel heel zelfbewust en daardoor misschien een beetje arrogant over, overigens in de goede zin van het woord. Ik houd wel van zo’n houding. Ik heb hem bij Southampton geprobeerd bij te brengen dat hij er in elke situatie van moet uitgaan dat spelers bij hem in de buurt in de fout gaan, zodat hij die fout altijd kan herstellen. Vond ook dat hij aanvallend meer kon betekenen. Hij is heel snel en als hij met de bal gaat lopen, gebeurt er wat. Bovendien heeft hij een geweldige trap. Met dat schot zou hij wellicht meer goals kunnen maken. Toen ik bondscoach werd, was Virgil eraan toe om aanvoerder te worden. Hij speelt op de positie waar je leiding kunt geven en het spel kunt sturen. Door zijn totale betrokkenheid is hij de ideale aanvoerder.”
‘Een influencer binnen de groep’
Danny Blind liet Virgil in oktober 2015 debuteren in Oranje in de EK-kwalificatiewedstrijd in en tegen Kazachstan en is op dit moment assistent van Louis van Gaal. “Ik had het net overgenomen van Guus Hiddink en Virgil was door zijn goede spel bij Southampton bij Oranje gekomen. Van de wedstrijd herinner ik me alleen dat we met 2-1 wonnen. Ik ervaar hem nu ook weer bij het Nederlands elftal als een geweldig mens, een rustige jongen, charismatisch en een influencer binnen de groep. Die eigenschappen maken hem tot een ideale aanvoerder.
Je kunt ook heel goed met hem over voetballen praten. Maar voor alle duidelijkheid, en dat wil ik wel benadrukken: Louis van Gaal en ik hebben met de staf de afspraak dat we in aanloop naar het WK niet over spelers individueel praten. Ik maak daarop een uitzondering voor jullie portret over hem omdat hij bij mij heeft gedebuteerd in het Nederlands elftal. Verder wil ik niet te veel ingaan op details, ik hoop dat jullie daarvoor begrip hebben.”
Ook Danny Blind speelde bij Ajax en Oranje lange tijd op ‘vier’. “Ik vulde die positie heel anders in dan Virgil. Ik was een libero die bij Ajax in combinatie met eerst Frank Rijkaard en daarna Frank de Boer inschoof op het middenveld. Virgil is heel snel, ondanks zijn lengte, heeft kopkracht en heeft een geweldige crossbal. Kijk ook naar de ballen die hij van links naar Mohamed Salah op rechts geeft bij Liverpool.”
‘Hij past in het rijtje Israel, Spelbos, Stam’
Ruud Gullit werd in de jaren tachtig de ‘first black captain’ van een Europese nationale ploeg. Hij mocht in 1988 de beker optillen na het gewonnen EK, het is nog altijd de enige grote prijs die het Nederlands elftal won. “Pas toen hij bij Celtic speelde, viel Virgil me voor het eerst echt op. Dat komt omdat in Nederland heel andere eisen aan een verdediger worden gesteld dan in het buitenland. Hier moet een verdediger kunnen voetballen, moet een keeper kunnen meevoetballen. In het buitenland zeggen ze dat de keeper eerst ballen moet stoppen, een verdediger eerst moet kunnen verdedigen en als ze dan ook nog kunnen meevoetballen, dan is dat meegenomen. Maar dat is bij ons dus vaak niet het eerste vereiste op die posities.
Als je in Nederland vooral goed kunt verdedigen, word je niet gewaardeerd. Veel van onze verdedigers die naar het buitenland gaan, onder wie Stefan de Vrij, Mitchel Bakker, Sven Botman en aanvankelijk ook Denzel Dumfries, werden in Nederland niet gewaardeerd om hun verdedigende kwaliteiten. Bij Celtic zag je al snel de potentie van Virgil. Bij Southampton zag je daarna dat hij ook onder druk overeind bleef. Na Jaap Stam hebben we eindelijk weer een echte verdediger van internationaal kaliber. Hij past zeker in het rijtje Rinus Israel, Ronald Spelbos niet te vergeten, en Stam, is misschien nog wel iets beter dan Jaap was.
Virgil hoort op dit moment zeker bij de beste verdedigers ter wereld. Sterker: ik heb bij hem vaak het idee dat hij nog beter zou kunnen. Hij is ook aanvallend gevaarlijk met koppen, dus nogmaals, ik heb sterk het gevoel dat er meer inzit bij hem. Ik zeg dat omdat ik het mooi zou vinden als hij nog een stap zet. Daarom ben ik kritischer op hem dan op andere verdedigers en uit dat ook. Virgil moet het verdedigend neerzetten en het gevaar van tevoren zien aankomen. Virgil is de beste, dus moet hij ook kritiek kunnen accepteren. Volgens mij vindt hij dat niet altijd leuk, want hij is ook ijdel. Ik heb dat in mijn tijd ook ervaren, dan laat je je voeten spreken. Ik ben kritisch op hem, omdat ik het beste met hem voorheb.”
‘Het gaat hem verbazend makkelijk af ’
Rinus Israel geldt als een van de beste centrale verdedigers uit Nederland. Hij mocht in 1970 als aanvoerder van Feyenoord de eerste Nederlandse Europa Cup omhoogtillen. “Virgil heeft me verrast. In Nederland was hij me niet meteen opgevallen. En kijk waar hij nu speelt... Het blijft toch opmerkelijk dat Ajax, Feyenoord en PSV hem over het hoofd hebben gezien. Hij is echt een goede centrale verdediger, heeft een mooie trap en blijft gezien zijn lengte ook in een-tegen-een- situaties makkelijk overeind. Het gaat hem allemaal verbazend makkelijk af. Of ik dingen van mezelf in hem herken? Als je het spel goed ziet, dan heb je een voorsprong. Dat is een kwaliteit die hij bezit en ik ook wel een beetje bezat.”
Israel kreeg vanwege zijn hardheid de bijnaam IJzeren Rinus. “Virgil heeft weinig harde overtredingen nodig. Hij komt op mij over als een zelfverzekerde centrale verdediger met een sterke uitstraling die op natuurlijke wijze leidinggeeft. In een defensief elftal is het makkelijker verdedigen omdat de ruimtes dan klein zijn. Liverpool speelt juist heel aanvallend. Virgil wordt ook zelden verrast in situaties met veel ruimte achter hem. Knap.”
Helden Magazine 64
Het verhaal van Virgil van Dijk komt voort uit Helden Magazine 64. In het dubbeldikke eindejaarsnummer blikken we terug op het sportjaar 2022 én is er volop aandacht voor het WK Voetbal in Qatar. Naast Van Dijk siert ook Irene Schouten de cover. Voor Schouten kon het jaar 2022 niet op. Ze won drie olympische titels, de wereldtitel allround en trouwde.
In de WK-special lees je interviews met Denzel Dumfries, Matthijs de Ligt, Cody Gakpo en Soufiane Touzani. Daarnaast vertellen vriendinnen Candy-Rae en Laura Benschop over hun leven met WK-gangers Daley Blind en Davy Klaassen én een reconstructie van het masterplan van Van Gaal.
Verder in deze editie een uitgebreid interview met olympisch shorttrackkampioen Suzanne Schulting en coach Jeroen Otter. Een terugblik op een bewogen wielerjaar met Merijn Zeeman, Kjeld Nuis kende een jaar vol pieken en dalen én Annemiek van Vleuten presteerde het onmogelijke. Daarnaast liet Dylan van Baarle zien dat zijn tweede plek op het WK in 2021 geen toeval was en is Luc Steins de handballende Messi van Paris Saint-Germain.
Thomas Krol won op zijn eerste Spelen meteen goud en zilver. Maar het ging niet vanzelf. Giovanni van Bronckhorst kende een geweldig eerste jaar bij Rangers FC. John van ’t Schip won in 1987 de Europa Cup II met Ajax en Hennie Stamsnijder won in 1981 als eerste Nederlander de wereldtitel veldrijden. Als laatste wil Susila Cruijff het gedachtegoed van haar vader voortzetten en blikt voetbalster Vanity Lewerissa terug op een moeilijke tijd.
Wil je het hele nummer lezen? Bestel Helden Magazine 64 via onze webshop. Geen inspirerende sportverhalen missen van jouw Nederlandse sporthelden? Kies het abonnement dat bij jou past en word abonnee.
