Hakim Ziyech is de architect van Ajax. In zijn eerste seizoen bleek de 24-jarige Marokkaan de missing link waarnaar werd gezocht in Amsterdam. Helden volgde hem het hele seizoen, tot en met de finale van de Europa League, en zag hem uitgroeien tot dé smaakmaker. “Ik ben bij Ajax in alles completer geworden, als mens en als voetballer.”

Tekst gaat verder onder de foto

Zijn moeder zit op de tribune in Stockholm voor de Europa League-finale. Voor het eerst komt ze naar haar zoon kijken. Maar de hoofdrol kan Hakim Ziyech dit keer niet opeisen. Met een dikke wang staat hij op het veld tegen Manchester United. Al een paar dagen heeft hij last van zijn gebit. “Foutje van de tandarts,” zegt hij na afloop.

United-coach José Mourinho heeft gezien dat juist de spelmaker geen ruimte moet krijgen, want ook de Portugese succescoach weet waartoe Hakim in staat is als je hem de tijd geeft om z’n voeten te laten spreken. Het blijft stil. Manchester United wint met 2-0 en na afloop zoekt Hakim naar antwoorden. “We hebben een mooi seizoen gehad, maar een finale wil je natuurlijk winnen,” kan hij alleen maar uitbrengen. De medaille die klaar lag voor de verliezers heeft hij al niet meer om z’n nek.

Ondanks de verloren Europa League-finale zal er getrokken gaan worden aan spelers van Ajax, maar al voor de finale sprak Hakim zich uit dat hij graag nog minimaal een jaar deze jonge ploeg bij elkaar ziet blijven. “Ik denk dat het het beste voor me is om nog één of twee jaar in Nederland te blijven, hoop ook echt dat dit Ajax-elftal bij elkaar blijft. Ik weet niets van de laatste Europese successen uit de jaren 90 onder Louis van Gaal met spelers als Dennis Bergkamp en Patrick Kluivert, want toen was ik nog te jong en het is meer een journalistending om er steeds weer over te beginnen. Dus kan ik alleen maar hopen dat we deze ploeg bij elkaar kunnen houden, dan kunnen hier nog mooie dingen gebeuren.”

“Ik ben niet op stap geweest. Na een wedstrijd kom ik door de adrenaline slecht in slaap en heb toen thuis wat filmpjes gekeken en nog een paar uur geslapen.” Het is 5 mei als Hakim aanschuift op De Toekomst. Een dag eerder was hij de grote man in de thuiswedstrijd tegen Olympique Lyon. In de met 4-1 gewonnen galavoorstelling die wereldwijd lof heeft geoogst zorgde Hakim voor drie assists. Andermaal was hij man of the match.

Europa heeft in de halve finale van de Europa League kunnen zien hoe hij zich de afgelopen maanden heeft ontwikkeld. Hakim is relaxed, niet meer de eigenzinnige, soms nukkige goaltjesdief die hij bij FC Twente leek te zijn. In Amsterdam is hij op zijn 24ste getransformeerd in een persoonlijkheid op het veld en in de kleedkamer. Tijdens de training geeft Hakim een knuffel aan Kenny Tete en hij slaat een arm om Jairo Riedewald. Hij staat klaar voor jonge spelers die het even moeilijk hebben, omdat trainer Peter Bosz hen in tegenstelling tot voorganger Frank de Boer niet als vaste basiskrachten ziet.

Van vermoeidheid is niets te merken bij Hakim, als the day after het gebak rondgaat in de kantine van het trainingscentrum en spelers omhelsd en geknuffeld worden. Sommige oud-spelers hebben tranen in hun ogen. Hakim krijgt een schouderklopje van Simon Tahamata. Het doorgaans buitengewoon kritische Ajax-icoon Sjaak Swart knuffelt hem. Als je wint, heb je bij Ajax veel vrienden.

Bij Ajax wordt alles uitvergroot. Twee nederlagen en de club staat in brand en bij succes mag er graag hardop gedroomd worden over nieuwe successtory’s en zijn de gouden tijden uit de vorige eeuw nooit ver weg. Bij geen enkele Nederlandse club is die prestatiedruk hoger dan bij Ajax. Nieuwe spelers hebben het in Amsterdam altijd bijzonder moeilijk met die druk van kritische fans en volgers. Bij Hakim lijkt het omgekeerde het geval, hij wordt alleen maar sterker in dat extreme prestatieklimaat en laat een voor velen verrassende andere kant zien: de sociale Hakim die jonge spelers de weg wijst in de keiharde wereld die het profvoetbal ook is.

Hakim heeft op zijn 24ste al het nodige meegemaakt, hij begrijpt hoe hard en meedogenloos het leven kan zijn. Het is hem zeker niet aan komen waaien. Als voetballer was zijn talent onmiskenbaar, toch ging het bij SC Heerenveen en FC Twente niet altijd van een leien dakje. “Het eerste half jaar bij Ajax was aanpassen, maar ik voel me nu sterk. Ik ben hier in alles completer geworden,” erkent hij, “in de eerste plaats als voetballer, maar daarnaast als mens. Hoewel Ajax een moeilijke club is, omdat iedereen je kritisch volgt en je moet presteren. Iedere dag weer.

Peter Bosz is samen met Alfred Schreuder, met wie ik bij FC Twente goed heb gewerkt, de beste trainer die ik gehad heb. Schreuder leerde mij in Enschede dat ik me niet druk moest maken om wat anderen van mij vonden. Wat voor mij goed voelde, was dat de shit die er toen was bij FC Twente, geen enkele invloed op mijn spel had en dat topclubs als Ajax en PSV mij graag wilden halen. Dat is een leerproces. Als je je te druk maakt, dan gaat het tussen je oren zitten.

Ik heb in mijn leven veel tegenslag gehad en dan is het altijd tof als je je verhaal kwijt kunt en je gesteund weet. Dat anderen jou een zetje kunnen geven op momenten dat het moeilijk is. Topvoetballer is soms een eenzaam beroep. Waar ik bij Ajax jonge spelers als Kasper Dolberg, Riedewald, Tete of anderen kan helpen, zal ik dat zeker doen. Die jongens kunnen altijd op mij rekenen. Dat weten ze ook. Riedewald en Tete zitten in een lastige periode, spelen weinig en zitten daardoor soms best in de put. Ik probeer ze dan zoveel mogelijk te steunen. Als die jongens dan tegen Lyon zo fantastisch presteren, doet mij dat ook goed. Dat raakt me zelfs.”

‘Ik denk dat het het beste voor me is om nog één of twee jaar in Nederland te blijven’

“Wat ik ook heel leuk vind is om het Marokkaanse supertalent Abdelhak Nouri te helpen. Appie en ik zitten altijd naast elkaar in de kleedkamer en we zien elkaar elke dag. We zijn als broers. Als hij wat heeft, kan hij altijd bij mij terecht. En dat doet hij ook. Mijn weg naar de top was niet makkelijk. Ik hoop dat Appie wat kan leren van mijn verhaal.”

Ook in december, vlak voor de winterstop, gaat het over die voor velen zo verrassende sociale rol van Hakim in dit Ajax. Dit keer is de bestuurskamer van De Toekomst de locatie van het gesprek. Hij zit er op die druilerige vrijdag ontspannen bij. Hippe bril op zijn neus en uitgesproken in de antwoorden. “Ik doe geen moeite om altijd een aardige jongen te zijn, ben mezelf en dat voelt het best. De keiharde leerschool op weg naar de top heeft me gevormd.”

Geboren en opgegroeid in een wijk in Dronten waar het keihard knokken was tegen de verleiding van criminaliteit en drugsgebruik; Hakim Ziyech maak je niks wijs. Hij kent de straat met alle gevaren, weet hoe makkelijk jonge voetballers de fout in kunnen gaan. De verkeerde vrienden, het uitgaansleven. Zeker als je vader, zoals bij de toen nog maar 10-jarige Hakim, overlijdt aan de gevolgen van spierziekte MS.

“Het was niet makkelijk, maar ik ben altijd sterk in m’n schoenen blijven staan. Je moet de juiste mensen om je heen hebben, die je als het fout dreigt te gaan op je nummer kunnen zetten. Bij mij was dat mijn familie. Een schop onder je kont is soms veel beter dan alleen maar van mensen horen hoe goed je wel niet bent. Soms is er een harde confrontatie nodig om je op het goede pad te houden. Ik zeg altijd wat ik denk. Daarom ben ik best lastig voor trainers. Ik heb wel ingezien dat juist de lastige jongens het vaak redden in het leven, die hebben het juiste karakter, hebben schijt aan kritiek en willen altijd de beste zijn. De jaknikkers redden het vaak niet.”

Bij Ajax valt voor Hakim alles op z’n plaats. Hij is verlost van de rechterflank en heeft zijn centrale positie op het middenveld, strooit met assists, scoort ook nog eens makkelijk en laat jonge spelers beter spelen. Daarnaast neemt hij geen sluiproutes meer in het stadion, zoals hij in zijn − buiten het veld lastige − laatste seizoen bij FC Twente deed om de journalisten te ontlopen. Tegenwoordig plaatst hij prima teksten in werkelijk iedere microfoon. Eigenlijk is Ajax voor hem precies op het goede moment gekomen.

“Ik wilde weg uit Enschede, bij FC Twente was geen prestatieklimaat. Er was daar geen eerlijkheid. Tegen de een zeiden ze dit en tegen de ander dat. Daar had ik geen trek meer in. Dan word ik vervelend. De laatste maanden daar heb ik me afgesloten van de club en vooral hard gewerkt en goed gespeeld om een transfer af te dwingen. Als ze iets zeiden, gaf ik zo’n blik van: laat me met rust. En dat deden ze dan ook.”

De transfer naar Ajax ging moeizaam. Technisch directeur Marc Overmars vond aanvankelijk dat Ajax genoeg middenvelders had, maar na een slechte competitiestart en mislukte kwalificatie voor de Champions League, tekende Hakim toch in Amsterdam. Onder druk van fans, media en ook trainer Peter Bosz wilde de Ajax-directie de komst van de dringend gewenste creatieve middenvelder niet meer tegenhouden. Er werd elf miljoen euro voor Hakim betaald. Ook PSV was in de race, maar daar durfden ze het niet aan met de jonge Marokkaan die achtervolgd werd door verhalen over zijn lastige karakter en moeizame omgang met trainers en de buitenwereld.

“Ik had in eerste instantie ook een streep door Ajax gezet, daar ben ik eerlijk in. Er was contact met PSV dat me hebben wilde, maar uiteindelijk zeiden ze bij die club dat ik mentaal niet bij de ploeg paste. Het boeit me niet meer waarom ze dat gezegd hebben, want ik zit nu prima bij Ajax. Ik vind dat je een speler moet halen op basis van zijn kwaliteiten, niet op basis van wat anderen zeggen. Ajax bleef over als enige optie. Ik vond dat ik nog niet klaar was om op mezelf te gaan wonen in het buitenland. Wat voetballen betreft wel, maar ik moet me er verder ook goed bij voelen, want als ik me niet goed voel, dan kan ik niet presteren. Zo eenvoudig is het. Het is een totaalpakket.”

Op zijn 24ste stond Hakim in de finale van de Europa League tegen Manchester United, terwijl nog geen tien jaar geleden een dramatisch gesprek met zijn moeder en op een-na-oudste broer Faouzi voorkwam dat hij van de ene op de andere dag zou stoppen met voetballen. Bij Heerenveen vonden ze Hakim maar lastig en ook om hem heen in Dronten lagen de verleidingen op de loer. “Veel mensen weten niet dat je heel veel moet laten als jonge voetbalprof, die denken dat je een goed leven hebt met veel geld en aandacht. Bijna niemand weet welke offers je moet brengen. Zeker als je jong bent en je vrienden leuke dingen ziet doen, dan ben ik toch wel zo eerlijk om te zeggen dat ik er door afgeleid raakte van het voetbal. Mijn plezier was weg. Op mijn zestiende kreeg ik bij Heerenveen geen contract, terwijl ik een van de betere spelers was. Dat was het moment dat stoppen heel dichtbij kwam. Mijn broer heeft me toen keihard aangepakt, hij en m’n moeder waren echt bang dat ik zou afglijden richting drugs en criminaliteit.

De straat lokte. Voor vooral Faouzi bestond er niet de optie dat ik zou stoppen. Hij zei dat ze al zoveel tijd en aandacht in mij hadden geïnvesteerd dat hij eiste dat ik alle tegenslagen zou overwinnen. En mijn moeder wees me erop dat ik het ook voor mijn vader moest doen, die overleed op mijn tiende. Dat raakte mij diep. Ik besloot terug te knokken. Vanaf dat moment merkte ik dat mensen die achter mijn rug negatief over me spraken, mij eigenlijk alleen maar sterker maakten.

Dankzij de hulp van mijn familie heb ik voor het voetbal gekozen en daar hoorde een serieus leven bij. Ik haal de kracht altijd uit de band met mijn familie en juist voor hen wil ik slagen als topvoetballer. Ik ben blij dat ik ook iets voor mijn moeder terug kan doen. Het overlijden van mijn vader was natuurlijk heel zwaar voor mijn moeder. In alles. Ze heeft toen keihard moeten werken. Alleen heeft ze moeite om nu grote dingen van mij aan te nemen, daar is ze te trots voor.”

Tekst gaat verder onder de foto

Hakim is tegenwoordig een rolmodel. In Dronten is hij ambassadeur van de stichting SOEP!, wat staat voor Samen Op Expeditie met Poen. Hakim gaat in zijn geboortestad langs trapveldjes en is soms gewoon op straat te vinden om jongeren die dreigen weg te glijden richting criminaliteit of drugs te vertellen dat ze net als hij ook een andere keuze kunnen maken.

Hij zei meteen ‘ja’ toen hij werd benaderd door SOEP!. “Voor mij is het ook een mooie kans om na alle negatieve publiciteit en snel oordelen van mensen te laten zien wie de echte Hakim Ziyech is. Dat ik me niet kapot laat maken door mensen die mij in een verkeerd daglicht stellen. Dat ik daar alleen maar beter van word. Dat ze mij niet kunnen vernietigen.”

In Enschede ontving Hakim een jaar geleden een groep jongeren uit Dronten en hield ze een spiegel voor. “Ik denk dat ik ze wat kan leren en ze kan inspireren met als doel om jongeren op het rechte pad te houden. Dat doe ik graag, ik denk dat ik een bijdrage kan leveren omdat veel van die Marokkaanse jongens mij als rolmodel zien. Ik heb veel meegemaakt in mijn jeugd, neem die ervaringen mee en hoop dat kinderen ook van mijn fouten kunnen leren. Ik ken het dunne draadje tussen overleven en wegzakken in crimineel gedrag en drugs. Iedereen maakt fouten in zijn leven en het gaat erom dat je er ook wat van leert. Geluk kun je ook afdwingen. En door de keuzes die ik heb gemaakt, kan ik nu ook voor mijn familie zorgen.

We hadden het vroeger niet breed en financieel is er nu geen stress meer, nu ik een goed contract heb. Ik ben trots hoe ver ik ben gekomen.” Natuurlijk kent Hakim alle vooroordelen over Marokkaanse jongeren. Hij geeft aan buiten politieke discussies te willen blijven. “Wilders doet maar met zijn ‘minder, minder’. Hij haat Marokka- nen, maar wat doe je daaraan? Ik vind dat in Nederland, Marokkanen te veel over één kam geschoren worden. Ik ben opgegroeid met de wetenschap dat je als Marokkaan in Nederland altijd al achterstaat. Dat je harder moet werken voor respect.

Als een Nederlander iets verkeerds doet, dan worden ook niet alle Nederlanders daarop afgerekend. Bij ons Marokkanen is dat wel zo. Ik word geregeld zonder aanleiding van de weg gehaald. Bijvoorbeeld toen ik na een trip met het Marokkaans elftal door een vriend op Schiphol werd opgehaald. We reden echt niet te hard, maar werden wel aan de kant gezet. Mijn auto en koffers werden helemaal doorzocht. Het voelde als een vernedering.

Ik heb niet het idee dat ik daar iets aan kan veranderen, dus ik houd me er maar buiten. Dat vind ik wel lastig, want ik ben iemand die graag het tegendeel bewijst. Dat zit in mij. Daarom hoop ik ook als succesvol voetballer duidelijk te maken dat er ook jonge Marokkanen zijn die het wel maken en niet crimineel zijn. Het gekke is dat als je goed presteert, je ineens een Nederlander bent en niet meer ‘die Marokkaan’.”

Op sportief gebied kreeg Hakim ondanks alle complimenten ook een dreun te verwerken. De Marokkaanse bondscoach Hervé Renard besloot hem in januari niet te selecteren voor de Afrika Cup. Hakim besloot zich niet langer beschikbaar te stellen voor zijn land zolang Renard het voor het zeggen heeft. Hij wil niet meer over de gevoelige kwestie zeggen dan: “Ik weet dat een bondscoach meestal niet lang zit, ik wacht dus rustig af.”

De vraag dringt zich op waarom hij uiteindelijk niet voor Oranje, maar voor Marokko gekozen heeft. Natuurlijk is er de gespannen verhouding die hij had met de toenmalige assistent-bondscoach Marco van Basten en het weifelende optreden van bondscoach Danny Blind om hem uit te nodigen voor het Nederlands elftal, waar voorganger Guus Hiddink hem wel al op de radar had voordat hij werd ontslagen. Maar er is ook de keus vanuit het hart.

“Oranje is geen issue voor mij. Ik heb meer gevoel bij Marokko, daar hoor ik thuis. Mijn vader is er begraven en mijn familie woont er. Ik voel me daar thuis. Er stroomt rood-groen bloed door mijn aderen. Samen met Karim El Ahmadi van Feyenoord, die een goede vriend van me is, vind ik het altijd weer geweldig om naar Marokko te gaan. Karim, Oussama Tannane, Nordin Amrabat en ik zijn een groepje die daar altijd samen aan het chillen zijn. We hebben een enorme sterke band. Er is nu een heel talentvolle generatie waarvan veel wordt verwacht, aan ons om dat te bewijzen.”

‘Oranje is geen issue. Ik heb meer gevoel bij Marokko. Mijn vader is er begraven en mijn familie woont er’

Hakim voelt zich thuis bij Ajax, aan alles is te zien dat die liefde wederzijds is. Maar toch kijkt hij al verder. Die Europese topclub is het volgende doel. De route naar het buitenland loopt via Amsterdam, zo simpel is het voor Hakim. Hij heeft zich in zijn eerste seizoen bij Ajax in de kijker gespeeld, mede dankzij de optredens in de Europa League.

“Gevoel bij een club heb ik nooit. Ik ben niet een speler met clubliefde, een fan. Dat gevoel heb ik ook niet bij Ajax. Ik wil hier zo goed mogelijk spelen, slagen als topvoetballer. Met Peter Bosz klikt het heel goed, hij heeft zijn visie op de groep overgebracht en je ziet ook dat iedereen die visie heel serieus neemt en goed wil uitvoeren. Ik denk dat hoe hij dat overbrengt heel anders is dan bij de meeste trainers. Die directe stijl van hem werkt bij mij heel goed.”

Wie weet komt er de komende weken een aanbod dat hij niet kan weigeren, maar als hij zich aan zijn planning houdt, zal hij nog één of twee seizoenen te bewonderen zijn in Nederland. “Ajax is een prima tussenstation, daarna wil ik verder richting een topcompetitie. Dat is vanuit Ajax een stuk makkelijker. Als ik in Amsterdam mijn vijfjarig contract uitdien, dan heb ik het niet goed gedaan. Ik weet dat buitenlandse topclubs ook onze Europa League-wedstrijden hebben gezien.”

Helden Magazine

Krijg jij geen genoeg van alle inspirerende sportverhalen? Kies het abonnement dat bij jou past én wordt abonnee. Zo ontvang je telkens de nieuwste edities op je deurmat, voordat het sportblad in de supermarkten te vinden is. Wil je een Helden Magazine cadeau doen? Het is ook mogelijk om een abonnement cadeau te doen, deze abonnementen lopen automatisch af. Daarnaast zijn de recentste exemplaren ook gemakkelijk te bestellen via onze webshop.