Sjaak Swart is Mister Ajax. Rond zijn club was er de laatste tijd nogal wat aan de hand. Op het veld en ernaast. Zijn Ajax-hart huilt om het verlies van oude kameraden als Johan Cruijff en Piet Keizer. Maar ook om wat Abdelhak Nouri is overkomen.

Tekst gaat verder onder de foto

Ajax heeft buiten het veld een zware periode achter de rug. De iconen van het beste Ajax-elftal uit de geschiedenis, Johan Cruijff en Piet Keizer, overleden kort na elkaar. En deze zomer werd het grote Ajaxtalent Abdelhak Nouri getroffen door hartritmestoornissen met als gevolg daarvan ernstige blijvende hersenschade. Met Cruijff en Keizer heeft oer-Ajacied Sjaak Swart jarenlang gevoetbald, Appie zag hij b i j n a dagelijks op De Toekomst. “Ik zat gelukkig niet te kijken toen hij in elkaar stortte,” verzucht Sjaak. “Dat jongetje was zo fit. Je gaat zoeken naar oorzaken. Appie had een maand ramadan achter de rug, dan ben je leeg. Ze speelden in de bloedhitte. Hij was drie dagen geblesseerd en heeft misschien medicijnen genomen. Ik zou zo graag weten hoe het is gekomen. Ze waren er snel bij om hem te reanimeren.

Een jaar geleden heb ik het meegemaakt met onze oud-speler Pius Ikedia, die tijdens een wedstrijd van Lucky Ajax zo op het veld in elkaar stortte. Die was ook nog jong, 36. Twee politieagenten van de tegenpartij doken boven op hem en hadden hem binnen vijf minuten gereanimeerd. Pius was snel bij kennis. Hoelang heeft Nouri geen zuurstof gehad? Ik heb de afgelopen weken een paar keer zo hard om hem gehuild. Hij is zo’n fijn joch, altijd vriendelijk, kwam na de training altijd even een babbeltje maken. Ik keek vorig seizoen graag naar het tweede. Dan sprak ik hem even voor de wedstrijd en zei: ‘Je laat wel iets zien, hè, want we komen mede voor jou.’ Moest hij lachen. Kwam hij na afloop nog even bij me zitten en kroop hij bijna bij me op schoot.

Omdat ik Donny van de Beek begeleid en Donny en Appie altijd samen waren, had ik helemaal veel contact met hem. Het ging een paar jaar geleden heel slecht met Rody, het broertje van Donny. Hij moest worden geopereerd. Droeg Nouri kort na de operatie het shirt van Rody onder zijn shirt. Dat is Appie. Donny sliep ook wel bij hem thuis als het zo uitkwam.

Nu loopt Donny met het shirt van Nouri onder zijn shirt… Hij is ook een paar keer bij hem in het ziekenhuis geweest. De vader van Appie is ook zo’n lieve man. Laten we alleen maar hopen. Het enige dat de spelers dit seizoen voor Nouri kunnen doen, is kampioen worden. Voor hem. Ongelooflijk wat hij teweeg heeft gebracht. Ik zie hem steeds voor me, zo’n geinig ventje. Hij was ongelooflijk goed.”

BOETEPOT

We spreken af op De Toekomst, het trainingscomplex van Ajax waar hij zijn vaste plekje in de kantine heeft. Iedereen kent hem, iedereen groet hem: jeugdspelers, keukenpersoneel en stafleden.

Sjaak heeft als 79-jarige het afgelopen jaar heel veel meegemaakt met spelers uit de glorietijd die zijn overleden, om te beginnen vorig jaar Johan Cruijff. “Ik had een heel goede band met Johan, vooral de laatste jaren weer. En hij was zo optimistisch, zei dat z’n longen schoon waren. We waren zo blij en drie dagen later ging het mis onder de douche. Tien dagen later was het afgelopen. Vreselijk. Ik heb nog een filmpje van hem uit Israël, van vlak voor zijn overlijden. Ik heb daar een vriend die zooltjes maakt voor in je schoenen. Hij heeft Neymar en Novak Djokovic als klanten, kortom een topper. Djokovic gooide na elke wedstrijd zijn schoenen in het publiek, maar niet voordat hij zijn zooltjes eruit had gehaald. Heel veel vrienden van mij die gek werden van de pijn aan hun voeten heeft hij geholpen. Die man zag dat Johan in Israël was en belde of hij voor Johan misschien zooltjes mocht maken. Ik heb nog een filmpje dat hij zijn voeten mat.

Ineens was Johan weg… We schelen negen jaar, toen ik debuteerde was hij acht. Toen al stond hij bij de training van ons achter de goal ballen terug te schieten. En ik kwam naar hem kijken toen hij nog bij de welpen speelde.”

Was je erbij toen hij op 15 november 1964 debuteerde tegen GVAV, het huidige FC Groningen?

“Was je erbij? Natuurlijk was ik erbij! En we verloren ook nog! Johan was meteen een topvoetballer en is altijd dat leuke, brutale Amsterdamse jongetje gebleven. Vijf jaar later werd hij echt de leider, met dat wijzen in het veld. Hij wist alles beter, tot biljarten aan toe. In het begin pakte onze trainer Rinus Michels hem weleens aan, want dan was hij weer eens te laat geweest. ‘Morgenochtend acht uur Bosplan,’ zei Rinus dan. Wat deed-ie? Zorgde hij ervoor dat hij er vijf voor acht was, verstopte zich achter een boom en wachtte tot Michels op z’n fietsje kwam. Michels kijken en denken: waar blijft hij? Kwam hij achter die boom vandaan en zei doodleuk: ‘Goedemorgen, ik was hier al even, maar zag u niet.’ Michels moest daar ook wel om lachen en zei dan: ‘Heb je al koffie gehad?’ Gingen ze koffiedrinken.

Johan heeft de meeste boetes gehad van alle spelers met wie ik heb gespeeld. Om die boetes speelden we in partijtjes. En je weet hoe die kleine was, daarin probeerde hij zijn boetes weer terug te verdienen, want het was bijna allemaal zijn geld dat in de boetepot zat.

Hij kwam nogal eens te laat uit Vinkeveen, waar hij woonde. Dan kwam-ie met die mooie auto van hem door het hek het terrein opscheuren, net als wij naar het veld liepen. Vroeg Michels doodleuk: ‘Wat kom je doen? Trainen? Vanmiddag om drie uur, dan kun jij trainen.’ Zijn we wel gaan kijken als hij daar z’n rondjes liep. Had hij de pest over in. Hij weigerde ook wel, ging hij demonstratief in het doel zitten. Kreeg hij weer een paar honderd gulden boete.

We speelden een keer voor de toenmalige Jaarbeursstedenbeker uit in Napels, zonder Johan en Pietje Keizer. We verloren met 1-0. De volgende dag kwamen we terug in De Meer en wilde Michels dat iedereen de sauna inging, ook de spelers die niet hadden gespeeld. Michels weg, dachten we. Na tien minuten smeerden Johan en Pietje hem. Maar Michels zat boven op de uitkijk. Hup, volgende dag 500 gulden boete. Dat was Johan, die trok zich nergens wat van aan. We hadden vijf jaar nagenoeg hetzelfde elftal, we wisten wat we moesten doen en bepaalden ook zelf de tactiek in het veld, zeker bij Stefan Kovacs, de opvolger van Michels. Johan was tactisch zo clever. Als de keeper van de tegenpartij de bal had, stelde hij zich zo op tussen de twee centrumverdedigers, dat die keeper hem nooit kwijt kon aan z’n verdedigers. En als de keeper zo’n verdediger wel aanspeelde, zat hij er meteen tussen.”

ERGERNIS

Sjaak debuteerde als 18-jarige in het eerste van Ajax, speelde alles bij elkaar 603 wedstrijden, en werd in zijn debuutseizoen 1956-1957 meteen kampioen van Nederland. Acht landstitels, zes nationale bekers, drie Europa Cups, een wereldbeker, een Intertotocup na een finale tegen Feyenoord en zestien jaar later nam hij afscheid. Nog steeds tot zijn ergernis. “Ik weet zeker dat ik tot mijn veertigste voor Ajax-1 had kunnen spelen!”

We hebben altijd begrepen dat het je pijn deed, dat je in het seizoen 1972-1973 je plaats kwijtraakte aan Johnny Rep.

“Op zich is het logisch als je 35 bent en er komt een jongen van achttien aan, dat je op een gegeven moment je plaats kwijtraakt. Maar het klopte niet, vond ik. Ik was nog topfit, had nog zeker vier jaar meegekund. Dat weet ik zeker, ja. In het laatste seizoen had ik in zeven wedstrijden de winnende goal gemaakt. Dan ben je toch niet voorbij als speler? En ik had uiteraard geen trek om op de bank te zitten. Ik vind het nog altijd gek dat ik in de laatste finale, tegen Juventus, niet eens mocht invallen, want zo goed speelden we niet.”

‘Wat de spelers kunnen doen, is kampioen worden. Voor Nouri’

Aan welke Europa-Cup finale bewaar je de beste herinneringen?

“Dat lijkt me nogal logisch, de tweede finale van Ajax, tegen Internazionale in 1972, in Rotterdam. Ik denk dat dat de beste Europa Cup-finale is die ooit is gespeeld. We speelden Inter Milaan helemaal zoek. Die wedstrijd moet je maar eens terugkijken. En Inter had ook een wereldploeg, hè, met Mazzola, met Facchetti. Ik maakte nog een goal die werd afgekeurd. Facchetti was als linksback mijn tegenstander. Is ook al overleden, ik heb nog een kaart naar de familie gestuurd.”

RANCUNEUS

Terug naar het heden. Kort na Johan Cruijff overleed voor de buitenwereld geheel onverwacht begin dit jaar ook Piet Keizer.

“Dat was voor mij eigenlijk ook onverwacht, ik wist niet dat hij zo ziek was. Piet was steeds moe, maar hij wilde niet naar de dokter. Hij zag er ook moe uit, maar ja, dat kan. En toen hij uiteindelijk naar de dokter ging, hoorde hij hoe ziek hij was. Hij wilde geen medicijnen en ook geen behandeling meer. Gelukkig had hij, vlak voordat Johan stierf, gebeld met Johan. Je weet, ze waren het niet eens over het beleid bij Ajax. Piet stoorde zich aan Johan. En als Piet het ergens niet mee eens was, dan kon hij heel star en bozig zijn. Dus was er lange tijd geen contact meer tussen die twee. Ik was gelukkig heel goed met Pietje, maar hij was soms ook tegen mij wat star.

Natuurlijk had hij verstand van voetbal. Dan wilde hij dit anders en dat anders. Dat kun je wel roepen, maar als ze het niet doen, moet je je erbij neerleggen. Piet werd dan een beetje rancuneus. Johan benaderde dat soort zaken toch met wat meer humor, maar dat kon Piet niet. Het gevolg was dat Johan en Pietje de laatste jaren geen contact meer hadden. Maar gelukkig heeft Piet meteen gebeld toen hij hoorde dat Johan ziek was en hebben ze elkaar vlak voor de dood van Johan nog een paar keer gesproken. En Pietje heeft later zelf Danny Cruijff gebeld om haar te vertellen hoe het er met hem voor stond. Danny was ook bij de begrafenis van Piet. Dat was wel fijn, dat die twee gabbers van vroeger op het eind toch weer contact hadden. Mijn vrouw Andrea was overigens altijd heel goed met Piet. Laatst hebben we nog met zijn vrouw Angela gegeten.”

‘Ik werd door al die jongens die in korte tijd zijn overleden ineens zo paniekerig. Heb ik me helemaal laten onderzoeken’

Tekst gaat verder onder de foto

PANIEKERIG

Er zijn inmiddels meerdere spelers van het gouden Ajax van begin jaren zeventig overleden. “Ik heb er al zoveel zien gaan. Gerrie Mühren, vier jaar geleden. Vreselijk. Zo jong nog, 67 geworden. Gerrie kon lopen als geen ander, liep moeiteloos tien kilometer. Ineens was hij na 300 meter kapot. Maar hij zei niets tegen Grietje, z’n vrouw. De volgende dag ging het weer niet. Daarna zijn ze naar de dokter gegaan, bleek hij ook een zware vorm van kanker te hebben. Zo’n fijne gozer. Grietje nodigen we altijd uit als er iets is.

Dick van Dijk is alweer twintig jaar dood. Zijn vrouw Wanda en zijn oudste dochter zijn ook al overleden. Ineens werd ik begin dit jaar gebeld door zijn jongste dochter met de vraag of ik iets wilde doen omdat haar vader dit jaar twintig jaar dood is. Hebben we in mei met jongens als John Heitinga, Richard Witschge, Dennis Bergkamp, John Bosman, John van ’t Schip, Simon Tahamata en mijzelf en met Bep Thomas als scheidsrechter op De Toekomst een herinneringswedstrijd ter ere van Dick gespeeld tegen Nice, de club waarvoor hij het laatst heeft gespeeld. Was een geweldige dag. Mooi dat we dat met hulp van sponsors konden regelen.

Vasco, Velibor Vasovic, met wie ik heel goed was, is ook overleden. Ik werd gebeld door zijn vrouw. ‘Vasco is dood,’ zei ze. ‘Dat kan niet,’ riep ik. Hij was het huis uitgegaan, ze zwaaide, hij wilde oversteken en viel zo dood neer. Vijftig jaar. Nico Rijnders, Peet Petersen en Gerrie Kleton zijn ook al lang overleden. Ik had op een gegeven moment zes begrafenissen in twee weken. Gert Bals, de keeper, was van mijn leeftijd en vervolgens allemaal spelers met wie ik ook had gespeeld, Wim Anderiesen jr., Ger van Mourik, Guus van Ham, Pietje de Waal. Met Piet zat ik een paar weken voor zijn dood nog gezellig te praten.

Ik werd door al die jongens die in korte tijd zijn overleden ineens zo paniekerig over mezelf. Heb ik me helemaal laten onderzoeken. Alles was goed, ik voel me ook heel goed. En gelukkig gaat het ook heel goed met Andrea. Als je ziet wat zij doet voor onze dochters en onze kleinkinderen… We zijn 56 jaar samen, mijn oudste dochter Jacqueline is 55, mijn jongste dochter Rebecca is 50. Een van mijn kleinzoons komt om de dag langs.We hebben het leuk. Soms moet ze wel om me lachen, want ik doe thuis elke dag mijn oefeningen, ik laat me twee keer in de week masseren, ik train twee keer in de week twee uur en ik speel nog wekelijks een wedstrijd.”

PETER BOSZ

Zelfs nu hij bijna tachtig is, is Sjaak nog bloedfanatiek. Een overwinning ondanks vijf tegengoals? Een drankje na zo’n overwinning, beantwoordt hij ook nu nog met: “Ben je helemaal gek? Ik peins er niet over, wat een pestmiddag. Vijf goals tegen, dat kan toch niet!” “Ik geef het toe, het is een makke,” zegt Sjaak schuldbewust. “Ik weet niet wat dat is bij mij. Ik kon op latere leeftijd ook zo tekeer gaan tegen scheidsrechters. Ik nam me altijd voor het niet te doen en dan liet ik me toch weer gaan. Ik schaam me soms echt voor mezelf. We hadden een paar jaar geleden met de amateurs van Ajax ergens gespeeld en na afloop werd de scheidsrechter gehuldigd omdat hij 25 jaar voor de club had gefloten en na die wedstrijd tegen ons zou stoppen. Ik had me blauw geërgerd aan hem. Ze vroegen mij of ik hem het cadeau namens de club wilde overhandigen. ‘Oké,’ zei ik. Dus ik gaf hem het cadeau, feliciteerde hem en zei: ‘Je bent alleen 25 jaar te laat gestopt.’ Toen ik naar huis reed, was ik daar niet trots op.”

‘Ik denk dat Suárez zijn carrière bij Ajax gaat afsluiten. Ik ga Luis bellen!’

Het lijkt wel alsof je op latere leeftijd, als amateur, veel fanatieker bent dan als prof. Alsof je, als Luis Suárez voetbalt om te overleven.

“Luis? Topgozer! Zo’n lieve, sociale jongen. In het veld doet hij alles om te winnen, buiten het veld is hij de liefste die er is. Maar ook al zijn medespelers waren en zijn gek met hem. Ik zal je wat zeggen: ik heb het idee dat hij zijn carrière bij Ajax gaat afsluiten. Hij was hier zo graag, had het hier zo naar z’n zin. Ik ga Luis bellen en het hem vragen! Natuurlijk kon dat bijten niet, maar die jongen wordt zoveel geschopt, krijgt zoveel naar z’n hoofd. Wie weet wat ze tegen hem hebben gezegd. Net als Zidane, die gaf niet zomaar een kopstoot aan Materazzi in die WKfinale tegen Italië. Het zijn bloedzuigers die constant tegen je aan lopen te zeiken. Het mag niet, maar ik kan me zo voorstellen dat je dan even wat doet.”

Je zit elke thuiswedstrijd van Ajax in de Champions Lounge-box van Geert Kuperus. En dan ben je niet mals met je kritiek. Betreur je het vertrek van trainer Peter Bosz?

“We hebben toch vrees gehad toen hij achter elkaar vier internationals op de bank zette: Bazoer, Tete, Riedewald, Gudelj. Er stond natuurlijk wel wat spelers achter hen te trappelen, maar toch. Ja, ik kon goed met Peter opschieten, heb hem ook gebeld. Er zijn wat dingen naar buiten gekomen, maar die verhalen over de slechte werkverhoudingen geloof ik niet zo. Ik ben daar ook niet op ingegaan met hem. Natuurlijk zal er af en toe weleens onenigheid zijn, maar dat was niet de reden van zijn vertrek. Hij heeft voor het geld gekozen en daar is niets op tegen. Als je een mooi contract kunt tekenen bij zo’n grote club als Borussia Dortmund in zo’n competitie, dan ga je praten.”

Tekst gaat verder onder de foto

Ajax haalde ‘zomaar’ de Europa League-finale. Er is veel talent.

“Ik heb vorig jaar ontzettend genoten van het tweede. Frenkie de Jong, Nouri, Donny, Carel Eiting, Matthijs de Ligt, Justin Kluivert en ook Cerny; die jongens hebben ook in het eerste laten zien dat ze er klaar voor zijn. En in de Arena werd het ook steeds beter, maar we zijn geen kampioen geworden, we hebben niets gewonnen en daar gaat het toch om.”

Hoe vond je het dat Feyenoord kampioen werd?

“Laat ik vooropstellen dat ik altijd heel goed met de spelers van Feyenoord overweg kon, met Coen Moulijn was ik echt bevriend. Maar ik had ook goede contacten met Willem van Hanegem, Wim Jansen, Ove Kindvall, Rinus Israel, Piet Romeijn en mijn directe tegenstander Cor Veldhoen. Stonden we bij de aftrap voor de wedstrijd op de middenlijn, Coen linksbuiten, ik rechtsbuiten, zei Coen: ‘Hij is weer bang voor je hoor, Cor.’ Vond ik zo mooi. Bij het Nederlands elftal zaten we ook altijd samen met de Feyenoorders te kaarten. De PSV’ers zaten apart, die hadden het over ons. Dat liet ik maar aan Johan over. Maar dat is niet meer. Ik vond het dus niet zo erg dat Feyenoord de titel pakte, alleen kon ik het niet hebben dat Ajax het zomaar heeft laten liggen. Qua voetbal had Ajax het moeten worden.”

Davy Klaassen is vertrokken naar Everton, Kenny Tete naar Olympique Lyon en Jairo Riedewald naar Crystal Palace. Bertrand Traoré werd door Chelsea teruggehaald en vervolgens verkocht aan Lyon. Sjaak verwacht voor de start van het seizoen nog een bod van dertig à veertig miljoen op de vorig jaar aangetrokken verdediger Davinson Sánchez. “Weet je wie ze dan terug moeten halen? Timothy Fosu-Mensah, die door Manchester United uit onze jeugdopleiding is weggehaald. Kost misschien een paar centen, maar dan zit je de komende jaren geramd. Geweldige speler. Hij zit dicht tegen het eerste van Manchester United aan, maar gaat nauwelijks spelen. Donny spreekt hem altijd bij Jong Oranje, daarom weet ik dat hij graag terug wil.

Gelukkig is Klaas-Jan Huntelaar terug. Zou mooi zijn als Wesley Sneijder ook nog hier komt spelen.”

De op topniveau onervaren Marcel Keizer is de nieuwe trainer van Ajax.

“Hij kent al die jonge spelers en heeft het tweede vorig jaar echt goed laten voetballen. Maar het eerste is andere koek. Bij het eerste van Ajax moet je winnen en mag je niet verliezen. Na vijf wedstrijden weten we meer. Als hij dan 15 uit 5 heeft, komt het goed.”

‘Damian van der Vaart is ook zo goed. Die zou ik wel naar Ajax willen halen’

GEEN VETPOT

Rafael van der Vaart spreek je nog geregeld.

“Wereldgozer en een van de besten die ik heb mogen begeleiden. Zijn zoontje is ook zo goed, die zou ik wel naar Ajax willen halen. Ik heb het er met de vader van Rafael over gehad, z’n opa. Natuurlijk begrijp ik dat dat jongetje pas tien, elf jaar is. Ik hoop zo dat ze over twee jaar naar Nederland komen. Damian heeft net als Rafael iets speciaals. Als Rafael in de dekking stond, kon hij zich vrijspelen en, pats, iemand vrij voor de goal zetten. En hij scoorde zelf ook makkelijk. Jammer dat hij al een paar jaar nauwelijks speelt. Ik begeleid nu dus Donny van de Beek, prima speler, goeie gozer.”

Je begeleidt spelers. Waarom ben je spelersmakelaar? Waarom kijk je niet gewoon lekker als liefhebber?

“Allereerst, in mijn tijd verdienden we niet zoveel. In feite hebben wij niets verdiend, dus ik was blij dat ik nog wat kon verdienen. Ik heb wat horecazaken gehad, dat is keihard werken en ook echt geen vetpot. Ik voel me ook geen makelaar, ik voel me meer begeleider, kan ze vertellen wat ze mee gaan maken. Ik ben ze allemaal op jonge leeftijd, toen ze vijftien, zestien waren, gaan begeleiden. Van der Vaart, Sneijder, Heitinga, de Belgen Thomas Vermaelen en Toby Alderweireld, en ook Davy Klaassen. En je kunt toch niet zeggen dat ze slecht terecht zijn gekomen. Ik ben ook nog heel goed met al die jongens.”

Je werkt altijd voor andere bureaus. Waarom ben je nooit voor jezelf begonnen?

“Dan had ik het eerder moeten doen, ik ben nu te oud. Als ik jullie alles vertel wat ik weet, val je achterover van verbazing, of ook weer niet, want net als iedereen weten ook jullie dat heel veel niet is wat het lijkt en dat er miljoenen worden verdiend bij transfers. Jongetjes van dertien, veertien jaar die ze al naar Engeland willen brengen. En ja, ik zat en zit niet bij de onderhandelingen met de spelers en de clubs, dus ik moet het hebben van vertrouwen. Ik weet zoveel.”

Helden Magazine

Krijg jij geen genoeg van alle inspirerende sportverhalen? Kies het abonnement dat bij jou past én wordt abonnee. Zo ontvang je telkens de nieuwste edities op je deurmat, voordat het sportblad in de supermarkten te vinden is. Wil je een Helden Magazine cadeau doen? Het is ook mogelijk om een abonnement cadeau te doen, deze abonnementen lopen automatisch af. Daarnaast zijn de recentste exemplaren ook gemakkelijk te bestellen via onze webshop.