Pauw: ‘Het is hier geen moment saai’

De bom barstte afgelopen zomer na de bekentenis van trainer Gerrit Beltman dat hij jarenlang turnsters had mishandeld. Renske Endel (37), Suzanne Harmes (35), Verona van de Leur (35) en Gabriëlla Wammes (35) hadden tien jaar geleden al het lef om hun nek uit te steken en in Helden te vertellen over de misdragingen van Beltman en zijn collega Frank Louter die bij hen diepe sporen hadden nagelaten. We zochten de turnsters die in 2001 en 2002 werden gekozen als Sportploeg van het Jaar wederom op. “Ik ben vaak uitgescholden. Of ik kreeg een ‘corrigerende tik’,” vertelde Gabriëlla Wammes tien jaar geleden in Helden. Thuis liet ze niet veel los over wat er gebeurde in de turnzaal bij Pro Patria. Moeder Francisca kreeg een keer te horen dat haar dochter een klap had gehad van Frank Louter en zag toen de afdruk van zijn hand op de bil van haar dochter. Ze ging meteen verhaal halen, rende kokend van woede achter de turntrainer aan door de zaal. Toen ze in de puberteit kwam, openbaarden zich ook nog eetproblemen. “Ik had meer aanleg om zwaarder te worden dan andere meiden. Ik was er voortdurend mee bezig. Zeker toen er ook nog werd gezegd dat ik een ‘dikke koe’ was. Die eetproblemen ontstonden in de periode dat ik steeds meer last kreeg van mijn rug, vanaf 2001. Ik kon minder hard trainen en kwam dus aan. Dat kreeg ik te horen. Frank gaf me eind 2003 een deadline: ik had een maand de tijd om op mijn gewicht van 2001 te komen. Kwam ik niet op dat streefgewicht, dan kon ik vertrekken. Om dat gewicht te halen ging ik dus rare dingen doen, alles met het doel om me licht en leeg te voelen. Ik had mezelf zo gebrainwasht. Dat streefgewicht haalde ik net niet. Ik zei tegen Frank: nou, dan ga ik maar. Het was een dreigement geweest, want hij liet me niet gaan.” Gabriëlla moest in 2004, op haar achttiende, stoppen als gevolg van een aangeboren afwijking in haar onderrug. De fysieke en mentale terreur ten spijt, ze miste na het stoppen de houvast in het leven dat het turnen haar bood. “Ineens stond ik er alleen voor, ik wist me geen raad. Alles om me heen viel weg. Op mijn twintigste raakte ik in verwachting van mijn zoon Dayron. Niet gepland, wel gewild. Ik was zo op zoek.” Gabriëlla ging turnles geven, deed in 2009 voor de grap mee aan een wedstrijd voor 23-plussers. Het ging goed en ze had meteen de smaak weer te pakken. Ze klopte aan bij… Frank Louter. Uit zichzelf. Niet veel later stopte ze opnieuw, Gabriëlla moest werken om de kosten voor haar en haar zoon te kunnen betalen. In 2010 zocht ze hulp bij een psychiater en sloot tien jaar terug haar verhaal af met: “Ik worstel nog steeds.” ‘Van Oers’ staat er van boven naar beneden op het raam naast de voordeur van het hoekhuis in de Goudse nieuwbouwwijk. Gabriëlla gaat sinds 2014 door het leven als Gabriëlla van Oers. Aan de muur van de woonkamer hangen boven de bank twee grote portretten van zoon Dayron van inmiddels veertien en dochter Djenova van vier. Echtgenoot Richard is ook thuis. Dayron is aan het homeschoolen, Djenova is op school. “Toen ik tien jaar geleden mijn verhaal deed, had ik een zware depressie,” zegt Gabriëlla. “Ik huilde heel veel in die tijd, at bijna niet en ik zag er zo slecht uit. Ik bracht mijn zoon naar school en dook daarna zo snel mogelijk weer mijn bed in. Trok de dekens over m’n hoofd, speelde verstoppertje. Ik had ook vaak nachtmerries, droomde geregeld dat ik op een flatgebouw stond en dat ik daar vanaf sprong. Het voelde zo levensecht. En dan schrok ik badend in het zweet wakker. Ik droomde ook vaak dat ik weg wilde rennen, maar ik kwam niet vooruit. Ik werd achtervolgd door mensen in mijn slaap, niet per se door Frank.” 'Louter zei: Waarom heb je dat in dat blad verteld en niet tegen mij?' Ik voelde me meteen weer dat kleine meisje' Tot overmaat van ramp kwam in die periode een einde aan haar tijd als turn-trainster, iets wat ze een paar jaar had gedaan. Het klikte niet met de andere trainer bij GymXL in Amersfoort en Gabriëlla moest een uitkering aanvragen. “Als mijn zoon thuis was, had ik afleiding. Ik bracht hem naar karate, voetbal en zwemmen. En ik ging veel uit, dat was m’n uitlaatklep. Als m’n zoon een nachtje bij mijn ouders bleef slapen, ging ik op stap. Ik danste alles van me af.” Na de publicatie van het verhaal in Helden werd Gabriëlla samen met Suzanne Harmes uitgenodigd voor het tv-programma Knevel & Van den Brink om over haar ervaringen in de turnzaal te praten. “Ik werd geregeld aangesproken op ons verhaal. De reacties waren overwegend positief. Mensen vonden het goed dat ik het had gedurfd om m’n mond open te trekken. Mijn ouders opende het zelfs de ogen. Ze hadden nooit geweten dat het zo heftig was geweest, ook omdat ik veelal mijn mond hield over wat zich afspeelde in de turnzaal. Omdat ik wist dat als ik thuis vertelde wat er in de zaal gebeurde, mijn moeder meteen de deur uit zou rennen om Frank aan te vliegen. Mijn droom was om de Olympische Spelen van 2004 halen, ik nam alles wat Frank deed voor lief.” Helden Magazine 56 Het eerste gedeelte van het verhaal van Gabriëlla Wammes komt voort uit Helden Magazine 56, waar bondscoach van het Nederlands elftal: Frank de Boer zich uitspreekt over het WK in Qatar, Virgil van Dijk, de kansen van ‘zijn’ Oranje, Louis van Gaal, Guus Hiddink en zijn rol als vader van drie dochters. Naast het verhaal van Wammes delen ook oud-turnsters: Renske Endel, Suzanne Harmes en Verona van de Leur nogmaals hun schokkende verhalen. Ook in Helden Magazine 56 een uitgebreid interview met oud-voetbalster Anouk Hoogendijk over de ontwikkeling van het vrouwenvoetbal en een loodzware bevalling. Noa Lang maakte afgelopen zomer de overstap van Ajax naar Club Brugge. En met succes. We legden hem stellingen voor. Nadine Visser werd opnieuw Europees kampioen indoor op de 60 meter horden, wat maakt haar zo goed? Daarnaast was Tom Boonen jarenlang de koning van het voorjaar. We spraken hem over Tom Dumoulin, cocaïne, immense druk en de kick van autoracen. Verder blikt Stanley Menzo terug op een roerig leven. Is Chantal van den Broek-Blaak in grote vorm, maar heeft ze besloten volgend jaar te stoppen als wielrenster. Doet bokser Peter Müllenberg zijn verhaal en hoopt marathonloper Björn Koreman zicht te kwalificeren voor de Spelen. Judoka Roy Meyer deelt zijn levenslessen met Victoria Koblenko én Erben Wennemars is parkdirecteur tijdens De Droomzomer.  In ‘de dag dat alles misging’ blikt Rianne Schorel daarnaast terug op de Spelen van 2016 en staan we stil met Kika van Es in de ‘Leeuwinnen in het Rijks’. Krijg jij geen genoeg van alle inspirerende sportverhalen? Kies het abonnement dat bij jou past én wordt abonnee. Zo ontvang je telkens de nieuwste edities op je deurmat, voordat het sportblad in de supermarkten te vinden is. Wil je een Helden Magazine cadeau doen? Het is ook mogelijk om een abonnement cadeau te doen, deze abonnementen lopen automatisch af. Daarnaast zijn de recentste exemplaren ook gemakkelijk te bestellen via onze webshop.

Marit Bouwmeester is hard op weg de succesvolste zeilster ooit te worden. Wereldwijd. In aanloop naar het WK (17 - 24 juli) spraken we haar over haar lichaam, slaapwandelen, broederliefde en gedumpt worden. Slaap kindje slaap, daar buiten loopt… “Vannacht was het weer raak. Als ik heel moe ben of als de ruimte waarin ik slaap heel donker is, begin ik te slaapwandelen. Ik word geregeld wakker van m’n eigen geschreeuw. Of ik schrik zwetend wakker met een heel hoge hartslag. Maar ik doe ook de gekste dingen in m’n slaap. Het is voorgekomen dat ik wakker werd op het balkon in de zeikende regen. Ik ben ook weleens tegen een schilderij opgelopen, dat daardoor brak. Of ik zag ’s ochtends in de spiegel de afdruk van de zijkant van de deur verticaal over m’n gezicht lopen. Daar was ik blijkbaar tegen aangelopen… Ik ben ook weleens wakker geworden met een gordijn op m’n hoofd, had ik alle haakjes ervan ’s nachts los gemaakt. Ik ben gelukkig nog nooit de straat op geslaapwandeld. Maar als ik op een hogere etage verblijf, zet ik wel altijd m’n racefiets of een paar stoelen voor de deur naar het balkon. Dan maak ik er een soort van obstacle run van en hoop ik maar dat ik of iemand anders wakker wordt, als ik tegen de stoelen of de fiets aanloop. Mijn broer Roelof is m’n coach, hij weet er natuurlijk ook alles van. Af en toe sta ik in m’n slaap te bonken op de deur of de muur. Eerder deelde ik vaak een kamer met trainingsmaatje Claire Blom, zij zat soms met een hartslag van 200 rechtop in haar bed. Mijn vriend Diederick maakt ook de raarste dingen mee. Niet zo lang geleden waren we samen naar een wedstrijd van Rico Verhoeven geweest. ’s Nachts zat ik in m’n slaap met m’n ellebogen op Diederick in te rammen. Ik hoop echt dat Diederick en ik voor altijd samen blijven, maar mijn onderbewuste doet er van alles aan dat dit niet zo is. Ja, dat slaapwandelen is wel een dingetje. Ik ben er nooit overheen gegroeid. Soms schaam ik me er ook wel voor. Ik ben dertig jaar en ben nóg aan het slaapwandelen. Je hebt hele slaapprotocollen. Ik merk dat mediteren goed bij mij werkt. Ik moet ook voorkomen dat ik vlak voor het slapen gaan te veel naar beeldschermen kijk. Of dat ik te weinig rust heb gepakt. Want dan kom ik in een heel diepe slaap en dan weten we wel wat er gebeurt…” 'Ja, dat slaapwandelen is wel een dingetje. Ik ben er nooit overheen gegroeid. Soms schaam ik me er ook wel voor.' Help mijn man is klusser “Diederick en ik hebben elkaar leren kennen in de sportschool. Er werd een crossfitevenement georganiseerd in Groningen. Ik was gevraagd als jurylid en Diederick was een van de deelnemers. Toen we samen gingen wonen, zaten we eerst weggestopt in een flatje. We wilden al een tijdje een groter huis, maar wel in Den Haag omdat het nationaal trainingscentrum in Scheveningen zit. Het idee was dat we voor een huis zouden gaan waar we meteen in konden, dat helemaal klaar was, want we hebben het allebei druk. Nou, dat is dus niet gelukt. We bezichtigden het huis van een 85-jarig vrouwtje en waren er meteen verliefd op. En zij gunde ons het huis, want er werd flink overboden. Maar ja, die mevrouw had daar zestig jaar gewoond... Er restte ons niets anders dan een fikse verbouwing. We hebben er steunmuren uitgehaald, stalen balken aangebracht, het riool is aangepast, de vloeren en plafonds zijn helemaal vernieuwd. Je kunt het zo gek niet verzinnen of we hebben het aangepakt. Geregeld liep ik ook met de kruiwagen in het rond, ik hielp metselen of was aan het schuren. Van m’n trainers mocht het eigenlijk niet, maar ik voelde me af en toe bezwaard om m’n vriend en ouders zo hard aan het werk te zien. Ze noemen samen een huis verbouwen vaak de ultieme relatietest, nou dan zijn we geslaagd. Diederick en ik hebben alleen maar heel veel lol gehad. Natuurlijk waren er soms wat frustraties, maar die hadden we nooit om elkaar. Misschien hielp het ook dat mijn ouders veel deden en vaak aanwezig waren.” Survival of the fittest “Mensen denken bij zeilen: lekker het water op, zonnetje erbij. Maar er komt veel meer bij kijken. Bij de Spelen moet ik straks negen dagen lang en twee wedstrijden per dag van een uur vlammen. Ik zit tijdens een wedstrijddag al snel drie uur op het water, dus een goede conditie is een must. Maar in de boot moet je ook sterk en explosief zijn. Ik gebruik bijna elke spier in m’n lichaam, maar met name mijn buik-, rug-, arm- en beenspieren moet ik goed trainen. Voor de krachttrainingen zit ik vaak in de sportschool en voor mijn conditie fiets ik veel. Het is nog best een puzzel voor mijn fysieke trainer geweest om een goed trainingsprogramma samen te stellen. Omdat te veel duurtraining weer ten koste gaat van de explosiviteit. Met de jaren ben ik beter naar mijn lichaam gaan luisteren. Ik heb van nature niet de sterkste rug, maar ik dacht altijd: niet zeuren, dat lichaam moet maar gewoon naar mij luisteren. Mijn motto is altijd geweest: ik geloof niet in talent, ik geloof in keihard werken. Nu train ik niet alleen zes dagen in de week keihard, maar ook slim. Ik bouw vaker rust in, let nog beter op mijn voeding. Ik wil zo sterk en fit zijn in Tokio dat ik zelfs op tachtig procent nog goed genoeg ben om olympisch kampioen te worden. Zo hard train ik dat een wedstrijdweek voor mij fysiek voelt als een makkelijk weekje. Dat neemt niet weg dat als ik na een wedstrijd het water afkom, ik alle spieren voel. En ik voel m’n handen. Ik draag handschoentjes, want niets is pijnlijker dan bloedblaren op m’n handen waar steeds zeewater overheen gaat. Maar m’n vingers zetten wel uit, m’n ringen kan ik dan niet meer om. Als ik straks gestopt ben met topsport, zal ik door blijven gaan met fysieke training. Het is echt m’n passie geworden. Dan zal het allemaal meer ontspannen gaan. Nu zit ik dagelijks drie uur op de fiets met de gedachte: dit moet ik doen om in Tokio goud te winnen. Na m’n carrière kan ik als ik fiets ook wat meer van de omgeving gaan genieten.” Helden Magazine editie 47 Het eerste gedeelte van het verhaal van Marit Bouwmeester komt voort uit Helden Magazine nummer 47, waar Lieke Martens samen met Ronald Koeman de cover siert. Helden Magazine editie 47 is een dubbeldik jubileumnummer. Helden bestaat 10 jaar en in dit nummer blikken wij onder andere vooruit op het Wereldkampioenschap vrouwenvoetbal. De OranjeLeeuwinnen veroverden twee jaar terug de Europese titel én de harten van alle Nederlanders. In de WK special komen nog meer speelsters als Shanice van de Sanden, Vivianne Miedema en Jill Roord en bondscoach Sarina Wiegman aan het woord. Verder ging Frits Barend langs in Esbjerg bij Rafael van der Vaart & Estavana Polman en vertellen Sjinkie & Fenna Knegt voor het eerst samen over de dag dat de shorttracker zware brandwonden opliep. Een editie met heel veel inspirerende sportverhalen, waar helaas de turnterreur helaas nog steeds geen verleden tijd is. Dylan Groenwegen de nieuwe topsprinter van het peleton is en Steven Kruijswijk de fietsende familieman. Daarnaast ging Inge de Bruijn na haar zwemcarrière op zoek naar zichzelf. Krijg jij geen genoeg van alle inspirerende sportverhalen? Kies het abonnement dat bij jou past én wordt abonnee. Zo ontvang je telkens de nieuwste edities op je deurmat, voordat het sportblad in de supermarkten te vinden is. Wil je een Helden Magazine cadeau doen? Het is ook mogelijk om een abonnement cadeau te doen, deze abonnementen lopen automatisch af. Daarnaast zijn de recentste exemplaren ook gemakkelijk te bestellen via onze webshop.

Kiki Bertens (30) en Marit Bouwmeester (33) behoren tot de succesvolste sportvrouwen die Nederland ooit heeft gehad. Tennisster Kiki stond in 2019 vierde op de wereldranglijst en was daarmee de hoogst genoteerde Nederlandse speelster ooit. Zeilster Marit won olympisch goud, zilver en brons en werd al vier keer wereldkampioen. Nu staan ze voor een nieuwe uitdaging: ze worden allebei moeder in april. “Weten jullie al wat het wordt, Kiki?” vraagt Marit Bouwmeester. “Voordat ik zwanger was dachten we altijd dat een meisje heel leuk zou zijn. Maar eenmaal zwanger hadden we meteen het gevoel: dit is een jongen. En dat klopte,” antwoordt Kiki Bertens. Marit: “Wij hadden ons ingesteld op een jongetje. Ik zag mezelf ook altijd al als jongensmoeder. Maar het wordt een meisje.” In Hotel Des Indes in Den Haag ontmoeten Kiki en Marit elkaar. Kiki is op dat moment ruim 33 weken zwanger, Marit dertig weken. “Ik dacht dat ik snel zwanger was, meteen na de Spelen in Tokio,” zegt Marit, “maar volgens mij was jij er nóg sneller bij.” Kiki, lachend: “Ik ben inderdaad tijdens de Spelen al zwanger geraakt, in Tokio speelde ik mijn laatste toernooi. Ik had het idee om na mijn tenniscarrière nog even te doen wat ik wil, en lekker van een wijntje te kunnen genieten. Dat liep even anders.” Marit: “Ik ben meteen na de Spelen in Tokio zwanger geraakt. Van vriendinnen hoorde ik dat ik mijn menstruatiecyclus moest gaan bijhouden in van die zwangerschapsapps. Ik vond dat een beetje geforceerd, dus ik dacht: het komt zoals het komt. Mijn vriend Diederick zei na een paar weken: ‘Ik heb het idee dat je al zwanger bent, want je kunt geen beslissing meer maken. Doe maar een test.’ Die was positief. De verloskundige vroeg later wanneer ik voor het laatst ongesteld was geweest, maar dat was een jaar geleden. Ik had een laag vetpercentage, trainde veel, mijn menstruatie bleef vaak uit, dus ik had wel twijfels. Kon ik überhaupt wel kinderen krijgen? Toen ging de verloskundige kijken hoe ver ik was. Ze rekenen altijd twee weken extra, die krijg je er dus gratis bij, waardoor de eerste dag van mijn zwangerschap midden in het olympisch toernooi viel.” Lachend: “Mijn vriend wist dat niet en zei: ‘Marit, moet je mij iets vertellen?’” Kindercrèche Kiki: “De wens om zwanger te worden had ik al tijdens mijn carrière. Ik was tante, mijn oudste zus heeft een zoontje en dochtertje, mijn jongste zus een dochtertje. Ik vond al die kinderen om me heen zo leuk. Mijn man Remko en ik hadden het er al langer over dat we ook graag ouders wilden worden.” Marit: “Mijn zus heeft een zoontje van twee. Zo’n kleintje in de familie brengt zoveel liefde. Ik heb ook altijd moeder willen worden, dat gevoel ontstond niet pas toen mijn zus moeder werd, hoor. Ik vond mijn leeftijd wel een dingetje. Na Tokio wilde ik sowieso nog door tot de Spelen van Parijs, maar ik wilde ook voor mijn 36ste proberen zwanger te worden. Ik dacht altijd dat ik moest kiezen tussen mijn sport of kinderen. Tot ik dacht: als ik snel zwanger raak, kan ik het misschien proberen te combineren... Ik was ook bezig met de vraag wat ik zou doen als ik dit jaar niet zwanger zou worden. Zou ik dan voor mijn sport kiezen of toch voor kinderen? Of zou ik mijn eitjes laten invriezen? Gelukkig hoefde ik die keuze niet te maken. Ik ga het zeilen met het moederschap proberen te combineren. Als dat daadwerkelijk lukt, is het een droomscenario. Ik ben zelf altijd in sportkantines opgegroeid. Dat is mijn referentiekader. Die kleine moet gewoon lekker mee de wereld over. Tijdens de volgende Spelen zal ze pas twee jaar zijn, nog superklein.” Kiki: “Bij mij speelde leeftijd geen rol. Ik koos bewust eerst voor mijn sport, maar ik zag mezelf niet tot mijn 35ste doorgaan. Ik zag veel collega-tennissters om mij heen moeder worden. Op een gegeven moment was het in de players lounge een soort kindercrèche. Tennis is een groot onderdeel van mijn leven geweest, maar er is zoveel meer. Ik zag mezelf thuis met mijn gezin, en wilde die kleine niet overal mee naartoe slepen. En wat jij zegt, gold natuurlijk ook voor mij: ik wist niet wat al die jaren topsport met mijn lichaam hadden gedaan. Ik hoorde geregeld verhalen van vrouwen bij wie het heel lang duurde voor ze zwanger raakten. Dat het zo snel zou gaan, hadden we nooit verwacht." Oogkleppen Kiki kende gloriejaren als tennisster. Ze bereikte in 2016 de halve finale van Roland Garros, haar beste resultaat op een Grand Slam-toernooi. Ze won tien WTA-titels, waaronder die van Cincinnati en Madrid en bereikte de halve finale van de WTA Finals in 2018. In mei 2019 klom ze naar de vierde plaats op de wereldranglijst, daarmee werd ze de hoogst genoteerde Nederlandse tennisster ooit. Marit: “Toen ik hoorde dat jij zou stoppen, dacht ik: nee, wat zonde, jij bent echt Hollands trots. Het is zo knap was je allemaal hebt bereikt.” Kiki: “Ik ben nu pas trots op wat ik heb bereikt. Tijdens mijn carrière dacht ik nooit na over mijn prestaties. Nu denk ik: hoe heb ik dit al die jaren volgehouden? Mijn prestaties doen me nu veel meer dan toen ik nog tenniste. Toen ik er midden in zat, dacht ik altijd aan het volgende toernooi en dat het nog beter moest. Nu weet ik pas: ik heb er alles uitgehaald.” Sinds die halve finale op Roland Garros veranderde er veel. Kiki stond ineens in de schijnwerpers. “Ik weet dat media-aandacht erbij hoort, maar van mij hoefde dat allemaal niet echt. Natuurlijk was het leuk dat er mensen op de tribune zaten en van een mooie wedstrijd konden genieten, maar ik was er ook altijd mee bezig wat ze dan van me vonden. Ik heb altijd gedacht: laat me lekker mijn ding doen, laat me met rust. Maar zo werkt het helaas niet. Het altijd maar moeten presteren heb ik heel pittig gevonden.” De mentale druk werd Kiki geregeld te veel. “Tennis is een zware sport, je verliest iedere week. In mijn beste jaar heb ik vier toernooien gewonnen, maar de overige dertig weken verloor ik. Iedere week heb je te maken met teleurstellingen.” Remko de Rijke, niet alleen de echtgenoot van Kiki, maar ook haar voormalige fysieke trainer, luistert van een afstandje mee en beaamt: “Voor Kiki was die druk een lijdensweg.” Kiki knikt: “Het was stressvol. Ik heb met grote oogkleppen op geleefd, had niet helemaal door wat er om mij heen gebeurde. Ik deed iets waar ik honderd procent voor ging, zocht altijd verbeterpunten en leefde op de automatische piloot. Dat veranderde door de coronapandemie, toen ik ineens vier maanden thuis kwam te zitten. Toen dacht ik pas: er is meer in het leven, ik hoef niet elke dag te trainen. De laatste twee jaar heb ik een stuk meer genoten dan de jaren ervoor. Ik heb echt mijn weg moeten vinden in het tennis en pas de laatste twee jaar geleerd dat het heel hard werken was, maar dat het ook leuk kon zijn en ik ook ontspanning kon vinden op de tour. Maar die stress bleef, hoor. Dat die mentale druk nu is weggevallen, vind ik zo fijn.” In het laatste jaar van Kiki’s carrière stribbelde ook haar lichaam tegen. Een slepende achillespeesblessure eiste haar tol. “Ik koos voor een operatie, wilde proberen terug te komen zonder pijn. Ik ben blij dat ik dat nog heb gedaan. De eerste periode ging het ook een stuk beter. Tot die pijn weer begon te sluimeren. Ik wilde niet ten koste van alles doorgaan, maar alleen als ik het idee had dat ik meer kon bereiken dan ik had gedaan. Maar ik wist dat ik minimaal een jaar nodig had om fysiek weer helemaal de oude worden, dat zag ik niet meer zitten.” Na Roland Garros in 2021 besloot ze te stoppen, de Spelen in Tokio zou haar laatste toernooi zijn als proftennisser. “Vijf minuten na mijn verlies op Roland Garros zei ik: ik kap ermee. Natuurlijk had ik dat weleens eerder geroepen na een verliespartij, maar de volgende dag dacht ik er dan anders over. Toen bleef dat gevoel hangen. Remko en ik zijn er een paar dagen tussenuit gegaan. Ik heb een lijstje gemaakt met alle voors en tegens. Op het lijstje met argumenten om door te gaan, stonden maar twee dingen. Ik had toch ergens nog de hoop dat ik nog beter zou kunnen, dat ik een Grand Slam-titel zou kunnen winnen. Maar als ik reëel ging kijken, wist ik: het is mooi geweest. Toen ik eenmaal had besloten te stoppen, was Remko nog blijer dan ik. Hij wilde absoluut niet dat ik zou stoppen voor hem, maar het was ook voor hem een opluchting. Hij reisde de laatste jaren altijd met me mee naar toernooien. Is inmiddels 35, en wilde ook graag kinderen.” Remko: “We hebben ver in het rood doorgezet. Het was genoeg. Maar dat antwoord moest van Kiki zelf komen.” Tennisarm Marit: “Ik vind die mentale druk juist mooi. Op grote evenementen als de Spelen krijg ik er zo’n adrenalinekick van. Dat is waar ik het voor doe, ik krijg er het gevoel van dat ik leef. Ik hou van dat gevoel van stress, ben er zelfs een beetje verslaafd aan. Daarom wil ik ook graag door. Ik geniet er ook nog heel erg van.” Marit won haar eerste van de tot nu toe vier wereldtitels in 2011. Een jaar later won ze zilver op de Spelen in Londen. Vier jaar later pakte ze in Rio olympisch goud. In Tokio, afgelopen zomer, voegde ze er olympisch brons aan toe. Kiki: “Ik heb altijd met heel veel bewondering naar jou en je prestaties gekeken. Hoewel ik je niet persoonlijk kende, hield ik je altijd in de gaten. In jouw sport ben je een van de grootste.” Marit: “Voor 2012 had ik een heel extreme Engelse coach. Mark Littlejohn wilde dat ik presteerde zonder slaap, en had allerlei andere extreme trainingsmethoden. Het was te geforceerd. Hij zette me aan de kant omdat ik in 2012 op de Spelen geen goud, maar zilver had gewonnen. Uiteindelijk leerde ik onder een nieuwe coach: als ik happy ben met wat ik doe, dan komt het resultaat vanzelf.” Ook in aanloop naar de Spelen in Tokio domineerde Marit haar klasse, ze werd onder meer wereldkampioen. “Ik was vier jaar lang superdominant. In 2020 was ik echt de allerbeste. Van het laatste coronajaar heb ik veel spijt. We hadden iedere keer te maken met wedstrijden die verschoven werden. Ik ben continu door blijven trainen, heb geen rust genomen en liep toen een armblessure op.” Lachend: “Een tennisarm. En ik tennis niet eens! Ik ben er tweeënhalve maand mee bezig geweest. Op de Spelen had ik een goed niveau, maar ik miste wedstrijdritme.” Hoewel Marit de komende maanden voor heel andere uitdagingen staat, lonken de Spelen van Parijs. “Ik zie het krijgen van een kleine als een nieuwe, geweldige uitdaging voor persoonlijke groei. In 2012 moest ik groeien omdat mijn coach niet met me verder wilde. Ik moest van een afhankelijke atleet veranderen in een onafhankelijke. Straks gaat die kleine mij ongetwijfeld lessen leren, zal ik moeten leren meer te relativeren." "Kiki: ‘Ik hoorde geregeld geroezemoes: ‘Is dat Kiki Bertens? Die is wel flink dikker geworden, je kunt wel zien dat ze gestopt is.’ Ik dacht: ja hallo, ik ben zwanger!" Alter ego Terug naar het moment dat ze ontdekten dat ze in verwachting waren. “Wij zouden een weekendje naar Amsterdam gaan met mijn zusje en haar vriend,” zegt Kiki. “Die ochtend besefte ik ineens dat ik de week daarvoor al ongesteld had moeten worden. Ik vertelde het Remko, kocht een test en ja hoor. Mijn zusje en zwager dachten: we gaan gezellig met elkaar wijntjes drinken en vieren dat Kiki is gestopt met tennis. ’s Middags zei mijn zusje al: ‘Kom, we nemen er eentje.’ Dat ging de hele avond zo door. Remko zei op een gegeven moment: ‘Kappen nou, we zijn bezig met zwanger worden, als we voorbij de tien weken zijn, horen jullie het wel.’ Na de eerste echo bij de verloskundige, toen ik tien weken zwanger was, hebben we het op de verjaardag van mijn zus aan de hele familie verteld. Remko was bang dat het tussendoor fout zou gaan. Ik heb het pas veel later op Instagram gepost. Dat vond ik best een ding. Het was dan niet meer mooi nieuws van ons samen, maar ook van de buitenwereld. Toen we op vakantie waren op Curaçao hoorde ik geregeld achter mij geroezemoes: ‘Is dat Kiki Bertens? Die is wel flink dikker geworden, je kunt wel zien dat ze gestopt is.’ Dat vond ik zo vervelend. Ik dacht: ja hallo, ik ben zwanger! Ik voelde me al ellendig, mijn lichaam was aan het veranderen en ik was zo ontzettend misselijk. Toen dacht ik: nu moet de buitenwereld het weten. De reacties waren heel leuk. Veel tennissters reageerden en feliciteerden me, via Instagram en WhatsApp. De laatste twee jaar hadden we zo’n leuke groep meiden op de Tour. Natuurlijk ging het op de baan hard tegen hard, maar erbuiten was het gezellig en relaxed, met Ashleigh Barty, Julia Görges, de Belgische meiden en natuurlijk ook die uit Nederland. Ook mijn team wist hoe graag wij kinderen wilden. Mijn coach Elise Tamaëla wist al vrij snel dat ik zwanger was, wij zijn nog steeds heel close, maar ook mijn oude coach Raemon Sluiter reageerde heel leuk op het nieuws.” Marit: “Ik heb mijn zus als eerste gebeld. Ik had een zwangerschapstest gedaan en zei tegen haar: volgens mij heb ik twee streepjes, maar de één is heel licht. Ze zei: ‘Nou gefeliciteerd, dan ben je zwanger.’ Daarna heb ik nog zes testen gekocht om te checken of het echt wel klopte.” Kiki, lachend: “Herkenbaar. En iedere dag opnieuw een test doen, om te kijken of het nog steeds zo is.” Marit: “Wij hebben het heel vroeg verteld aan familie en vrienden. Met mijn oma ging het heel slecht, die hebben we het ook meteen verteld. Ze leeft nu nog steeds. Iedere keer als ik haar bezoek, hang ik echofoto’s op in de hoop dat het helpt. Dat ze denkt: die kleine wil ik nog wel zien. Bij mij waren de reacties van buitenaf ook positief, maar ik denk ook dat mensen wel verrast waren. Ik kom harder over dan dat ik ben. Ik heb altijd een beetje een alter ego gecreëerd: Marit de persoon en Marit de atleet. De atleet is koelbloedig en stoïcijns, heeft niet zoveel emoties. Maar voor familie en vrienden ben ik heel zorgzaam, heel anders. Zeker in de sportwereld denk ik dat sommigen wel dachten: hè, wilde Marit kinderen? Voor mijn directe omgeving was het niet zo schokkend.” Vakantiemodus Als topsporters waren ze gewend om afgetraind te zijn en kenden ze ieder spiertje in hun lichaam. Dat lichaam is afgelopen maanden flink veranderd. Kiki: “Remko zegt elke dag: ‘Wees een beetje trots op je lichaam.’ Ik vind dat nog lastig. Als ik nu in de spiegel kijk, denk ik: wat heb ik een plofkop gekregen. Mijn lichaam zou sowieso al veranderen na fulltime tennis, maar het contrast is nu helemaal groot. Ik ging van het ene naar het andere uiterste.” Marit: “Toen ik erachter kwam dat ik zwanger was, voelde ik me in het begin juist heel vrouwelijk. Ik dacht: mijn lichaam doet het nog. Omdat ik daar aanvankelijk dus twijfels over had. Ik was daar heel dankbaar voor. Mijn fysieke trainer en de sportarts doen het heel goed. Zij hebben zich helemaal verdiept in wat ik wel en niet mag doen. Maar ik herken wat jij zegt, moet ook wennen aan mijn lichaam. Mijn voeding is altijd zo afgestemd op mijn training. Nu train ik minder, maar weet ik niet precies wat ik moet eten. Ik moet ook aankomen, maar hoeveel? Het is confronterend om zwaarder te worden en mijn lichaam zo te zien veranderen.” Marit: ‘Ik zei tegen m’n zus: volgens mij heb ik twee streepjes, maar de één is heel licht. Ze zei: ‘Gefeliciteerd, dan ben je zwanger.’ Daarna heb ik nog zes testen gekocht’ Van een druk en actief leven, naar een (tijdelijk) rustig bestaan. Van zowel Marit als Kiki is het leven drastisch veranderd. Marit: “Ik leef nu een saai leven. Ik ben aan het werk, voor Sport NL Groen om de sport duurzamer te maken en voor Allianz, waar ik de lessen van de topsport probeer over te brengen op het bedrijfsleven. Het is leerzaam, maar ik mis mijn sport. Ik besef dat ik als zeilster echt een bevoorrecht leven heb.” Kiki: “Voor mij ziet iedere dag er nu hetzelfde uit. Het voelt alsof ik nog een beetje in een vakantiemodus zit. Ik ben daardoor een stuk relaxter geworden. Naast de tennisbaan was ik sowieso altijd rustiger, omdat ik dan geen last had van stress, vlak voor en tijdens een wedstrijd was ik een totaal ander persoon dan erna. Remko zegt ook dat ik veel relaxter ben geworden, veel opener naar de buitenwereld en ik sta meer ontspannen in het leven. De sport heeft me heel veel opgeleverd en als mens gemaakt tot wie ik ben. Daar ben ik blij mee en trots op. Maar het is ook heel lastig geweest. Eigenlijk heb ik trainingen en wedstrijden nooit als leuk ervaren. Ik kan nu pas zeggen dat ik tennis ook weleens leuk heb gevonden. Maar ik zit nog midden in dat proces.” Lachend: “Die zwangerschapshormonen helpen ook niet mee.” Marit: “Ik vind mezelf ook veranderd sinds ik zwanger ben. Ik wilde altijd heel erg geforceerd winnen. Nu voel ik me relaxter. Mijn carrière is al mooi. Ik doe het nu nog omdat ik het leuk vind, en het nog steeds een keer heel goed wil doen. Ik hoop dat de moeilijke dagen minder zwaar worden als die kleine er is. Dat ik makkelijker kan relativeren als ik haar koppie zie.” Keizersnede Kiki: “Ik vind het knap van jou dat jij straks weer in je boot stapt. Ik heb genoeg voorbeelden gezien van tennissters die moeder werden en weer terugkeerden aan de top. Ik heb daar veel respect voor. Voor mezelf heb ik het alleen niet zo bedacht. Ik heb het geluk dat ik op dit moment even niks moet, ik kan rust nemen. Maar ik wil in de toekomst niet alleen maar thuiszitten. Ik ga rustig nadenken over mijn ambities en hoe ik mijn leven wil invullen als die kleine er is. Hoe ik mezelf als moeder zie? Ik denk dat ik heel erg zorgzaam zal zijn, maar ik wil het denk ik ook heel goed proberen te doen, want ik ben perfectionistisch. Het wordt in ieder geval niet helemaal nieuw: in coronatijd, toen het kinderdagverblijf geregeld dicht was, was ik vaste oppas voor mijn neefje en nichtjes.” Marit: “Ik hoop dat ik die kleine net zo’n leven kan geven als mijn ouders mij hebben gegeven. Wij werden altijd positief gestimuleerd, alles kon, alles mocht. Diederick en ik hebben een gastouder gevonden die ons gaat helpen. Zij is bereid om mee te reizen met mij en de kleine. En mijn ouders zijn met vervroegd pensioen gegaan, dus ik riep al: ik weet wel wat leuks voor jullie de komende twee jaar. Ze willen ons ook helpen. Hopelijk vind ik nog een prive-hoofdsponsor die me financieel wil ondersteunen, anders zal ik een lening af moeten sluiten om het allemaal te bekostigen. Mijn geluk is dat de Spelen in Parijs gehouden worden, het olympisch zeiltoernooi zal in Marseille plaatsvinden. Dat is niet aan de andere kant van de wereld. Bovendien worden de olympische kwalificatie en het WK in Scheveningen gehouden. 'Marit: ‘Mijn ouders zijn met vervroegd pensioen gegaan, dus ik riep al: ik weet wel wat leuks voor jullie de komende twee jaar' Ik zal dus veel op en neer reizen tussen Marseille en Scheveningen. Dat is te overzien. Komende zomer zal ik al naar Marseille gaan. Ik weet niet of ik dan zelf al in mijn boot kan zitten, of in de rubberboot, dat hangt van de bevalling af. Het is belangrijk om alvast de baai te leren kennen. De verloskundige vroeg aan mij: ‘Hoe wil je bevallen?’ Mijn vraag terug was: wat is de beste manier om zo snel mogelijk terug te keren? In het zeilen gebruik ik het meest mijn buikspieren, dus een keizersnede, waarbij je buikspieren helemaal worden doorgesneden, zou funest zijn. Mijn fysieke trainer heeft er al allemaal experts bij gehaald om erachter te komen hoe ik het best kan bevallen.” Lachend: “Het gaat lekker obsessief, wat dat betreft is er nog niet veel veranderd. Het ideale scenario weten we, maar als het anders loopt, dan is het zo. Een bevalling kun je niet plannen. En één ding is zeker: Parijs worden mijn laatste Spelen, daarna wil ik meer in dienst staan van ons gezin.” Kiki: “Ik ben benaderd om in oktober in Luxemburg een invitatietoernooi te spelen en heb al toegezegd, hoewel ik altijd heb geroepen: no way, ik raak nooit meer een tennisracket aan. Ik zie het nu als een doel om weer fit te worden na mijn bevalling. Zo’n toernooi is een goede stok achter de deur. Er doen allemaal leuke speelsters mee: Kim Clijsters, Julia Görges, Ana Ivanovic, veel meiden die gestopt zijn. In oktober ga ik dus weer de tennisbaan op, maar niet voor lang, hoor.” Of Nederland in de toekomst een nieuwe Marit en een mannelijke Kiki kan verwachten? Marit: “Ik hoop niet dat ik zo’n hooliganmoeder word die haar kind te veel pusht. Ze mag doen wat ze wil, als ze ooit maar bewust gaat nadenken over wat ze wil.” Kiki: “Ik gun ons zoontje alles. Als hij wil tennissen, dan mag dat. Maar ik ben de laatste die hem een tennisracket in zijn handen drukt. Helden Magazine 61 Het van Kiki Bertens en Marit Bouwmeester komt voort uit Helden Magazine 61. In deze editie wordt er stil gestaan bij Johan Cruijff. Cruijff zou op 25 april 75 zijn geworden. Barbara en Frits Barend reisden naar Barcelona voor een bijzonder gesprek met Jordi Cruijff over zijn vader. In Helden Magazine 61 lees je een uitgebreid interview met Justin Bijlow en zijn vriendin, zij verwachten in juni hun eerste kindje. Het gaat de keeper van Feyenoord en Oranje voor de wind. Daarnaast is Jurriën Timber onomstreden in de verdediging bij Ajax en Oranje. Een gesprek over zijn moeder, tweelingbroer Quinten, Curaçao en Louis van Gaal. Ook spraken we met Emma Oosterwegel over haar geheim, hoort Tallon Griekspoor er nu echt bij én behoort Sebastian Langeveld tot de beste Nederlandse klassiekerrenners van het peleton. Joey & Henk Veerman zijn oud-teamgenoten, vrienden en plaatsgenoten. De Volendammers gingen het gesprek aan over onder meer hun vriendschap en transfers. Bovendien een bijzonder interview met Stig Broeckx, de oud-wielrenner lag maandenlang in diepe coma en was gedoemd een kasplantje te worden, maar stond letterlijk weer op. Verder was Gijs van Lennep een succesvolle autocoureur in de jaren zestig en zeventig. Reist Youri Zoon al negentien jaar als kitesurfer de wereld over en gaat nu een nieuwe uitdaging in zijn leven aan: de triatlon. Blikten we terug met Hennie Kuiper op zijn imposante wielercarrière én met Matthijs Büchli en Laurine van Riessen terug op de Spelen in Tokio. Victoria Koblenko trekt een sprintje met 400 meterloper Liemarvin Bonevacia én Jill Roord staat in de ‘Leeuwinnen in het Rijks’ stil bij David Leeuw met zijn gezin. Wil je het hele nummer lezen? Bestel Helden Magazine 61 via onze webshop. Geen inspirerende sportverhalen missen van onze Nederlandse sporthelden? Kies het abonnement dat bij jou past en word abonnee.