Eliud Kipchoge (33) is de man to beat op de marathon. Helden ging bij De Filosoof langs in Kenia in aanloop naar de marathon van Londen (22 april), waar hij het op gaat nemen tegen die andere grootheden van het langeafstandlopen: Kenenisa Bekele en Mo Farah. Een gesprek over pijn, politiek en Dafne Schippers.
In het gras en de bomen ligt en hangt sport kleding te drogen in de brandende zon. Het is elf uur ’s ochtends en de thermometer is de dertig graden al ruimschoots gepasseerd. De atleten hebben de schaduw opgezocht, zitten op witte plastic tuinstoelen onder de bomen. Rond zonsopgang hebben ze ruim twee uur lang getraind, ze herstellen nu van de inspanningen en in de namiddag gaan ze opnieuw kilometers maken.
De atleten wonen met elkaar in een kamp in Kaptagat, het plaatsje in Kenia op 2200 meter boven zeeniveau dat zo’n beetje op de evenaar ligt en met het nabijgelegen Eldoret en Iten geldt als de vruchtbaarste grond wat het zaaien van marathonlopers betreft. Ze maken allemaal deel uit van het NN Running Team. Het eerste professionele marathonteam ter wereld, bestaand uit zestig atleten uit vijftien landen, werd vorig jaar geïntroduceerd door NN Group, Nike en Global Sports Communication met als doel elkaar naar grotere hoogte te stuwen. In het kamp zijn bouwvakkers druk bezig een nieuwe vleugel met appartementen te bouwen. Eerder is ook al een waterleiding aangelegd, waardoor de ijzeren deksel voort aan op de gevaarlijke, diepe put voor het hoofdgebouw kan blijven liggen.
Goed gedrag
Eliud Kipchoge, regerend olympisch kampioen op de marathon, is een van de atleten in het kamp. Aan alles is te zien dat hij de natuurlijke leider is. De anderen kijken naar hem. Het is niet dat de 33-jarige atleet met de borst naar voren rondloopt of dat hij het hoogste woord heeft. Absoluut niet zelfs. Maar zijn prestaties zorgen ervoor dat wanneer Eliud spreekt, de rest luistert. “Ik ben absoluut niet de baas, hoor, probeer alleen te helpen,” zegt Eliud bescheiden als we hem vragen naar zijn rol binnen het team.
‘Egoïsme is het grote probleem in de wereld. Op een dag krijg je de beloning voor goed gedrag’
“De dag dat ik mijn coach Patrick Sang ontmoette is misschien wel het belangrijkste moment in m’n leven. Patrick is niet alleen al mijn hele carrière m’n trainer, hij is ook mijn levens coach. Op mijn beurt wil ik heel graag mijn kennis met anderen delen. Ik hoop dat ze beter worden dan ik ooit ben geweest.” Tijdens trainingen wijken atleten als Geoffrey Kamworor, winnaar van de marathon van New York in 2017, en tweevoudig wereld kampioen Abel Kirui nauwelijks van zijn zijde. Hij voedt dus zijn eigen concurrenten op. Eliud knikt: “Wij zeggen in Kenia: als je niet met verlies om kunt gaan, dan kun je ook niet genieten van je sport.”
Maar individuele topsporters moeten toch ook vaak een beetje egoïstisch zijn? Eliud buigt naar voren. “Egoïsme is het grote probleem in de wereld. Er zijn veel te veel mensen die alleen met zichzelf bezig zijn. Ik geloof erin dat als je mensen helpt je daar uiteindelijk het gelukkigst van wordt. Het gaat mij er in de eerste plaats om om een goed mens te zijn. Op een dag word je beloond voor goed gedrag. Daar hoop ik in elk geval op.”
Hij heft zijn vinger. “Het is trouwens een misvatting dat marathonlopers individuele sporters zijn, die tijd is echt voorbij. Tenminste, als je de top wilt bereiken. Ik voorspel dat de atleten van het NN Running Team de toon zullen zetten op de marathon. Ze zullen al de grote marathons winnen en op de WK’s en Spelen de medailles pakken. Iedereen zal geschokt zijn tot wat wij in staat zijn als we onze krachten bundelen.
Door elke dag samen te trainen gaat het niveau heel erg omhoog. Alle jongens in het team rennen harder dan ze ooit hebben gedaan. En we zijn pas een jaar bezig, hè. Mijn rol is ook om de jonge jongens daar op te wijzen, dat ze elkaar moeten helpen om het maximale eruit te halen. Ik probeer iedereen bij elkaar te houden. Ja, er kan er uiteindelijk maar één winnen. Daarom leer ik de jongens verlies te accepteren.”
Corveediensten
Alle grote marathons hebben hem bovenaan hun verlanglijstje staan, er worden flinke sommen aan startgeld geboden. Eliud heeft het prima voor elkaar, hij is misschien wel de beroemdste sporter van Kenia, rijdt in een mooie auto en heeft een groot huis, waar hij met zijn vrouw en drie kinderen woont. Toch kiest hij er vrijwillig voor om vijf dagen per week in het kamp te logeren en er een kamer tje te delen met een van z’n collega’s. En hij werkt keurig zijn corveediensten af. Net als iedereen moet ook de olympisch kampioen af en toe het toilet schoonmaken, het gras maaien of de maaltijd verzorgen.
“Ik kan ervoor kiezen om elke avond naar huis te rijden, naar mijn gezin. Maar het is beter om hier te zitten, omdat hier alles draait om hardlopen. Thuis is er veel meer afleiding. In het weekend ben ik bij m’n vrouw en kinderen, doordeweeks bel ik ze elke dag als ze uit school komen. Ik loop ook hard voor de toekomst van mijn kinderen.”
Als het aan Eliud ligt, gaan dochter Lynne van elf en zoons Griffin en Gordon van zeven en vier hem achterna. “Ik moedig hen aan ook hard te gaan lopen, omdat ik hen een mooi en goed leven toewens. Ik weet wat hardlopen mij heeft gebracht. Vrijheid. Rust. Natuurlijk voel ik m’n spieren, maar in m’n hoofd ben ik vrij. Het is de 21ste eeuw, er is zoveel afleiding, maar als ik ren, ben ik echt gelukkig.”
Zendeling
Zijn bijnaam luidt De Filosoof, in het kamp zit hij geregeld met zijn neus in de boeken. “Ik ben rustig, denk goed over dingen na, kom misschien over als een wijs man. Ik lees graag over politiek, zaken en leiderschap. Op mijn beurt laat ik me inspireren door mensen die een verschil hebben gemaakt.” Oud-topvoetballer George Weah werd in januari dit jaar gekozen als president van Liberia, hardloopicoon Haile Gebrselassie bemoeide zich in het verleden met de politiek in Ethiopië.
Eliud weet welke vraag er komen gaat, schudt bij voorbaat al lachend zijn hoofd. “Ik heb niet echt politieke ambities. Ze bewonderen me in Kenia misschien als sport man, maar ik denk niet dat ze tegen me op zullen kijken zodra ik me met politiek bemoei. Wat ik wil is mijn naam gebruiken om mensen te helpen. Ik wil de filosofie van hardlopen over de hele wereld verkondigen. Soms geef ik geld zodat kinderen hun school kunnen betalen. Na mijn hardloopcarrière wil ik mijn eigen foundation beginnen, mensen – vooral jongeren het belang van sport bijbrengen, vertellen dat ze door hard te lopen gelukkig kunnen zijn en langer kunnen leven. Het zorgt ook voor verbondenheid. Je rent samen, krijgt er vrienden door.
Er is heel wat werk aan de winkel, gelet op de onrustige politieke situatie in de wereld op dit moment. Eliud knikt. “De Brexit in Europa, de politieke situatie in Amerika, politieke onrust in delen van Azië, landen in Afrika waar mensen elkaar naar het leven staan. Op elk continent zijn er andere opvattingen, de mensen in Europa kijken weer heel anders tegen zaken aan dan Aziaten. Ik droom van een tijd waarin mensen het beu zijn om negatief te denken. En wat te denken van alle stress, in deze tijd moet alles steeds beter en sneller.
Als iedereen zichzelf ’s ochtends de tijd gunt om een half uurtje hard te lopen, dan zijn alle problemen zo de wereld uit. Daar ben ik echt van overtuigd. Wie hardloopt voelt zich goed, is vrolijk, positief en heeft geen zin om ruzie te maken. En je blijft ook nog eens langer leven.”
Het NN Running Team, waarvoor ook Kenenisa Bekele en Nederlands beste marathonloper Abdi Nageeye uitkomen, dient als lichtend voorbeeld. Eliud zegt lachend: “Ethiopiërs, Aziaten, Europeanen, Kenianen; we helpen elkaar omhoog.”
Pijngrens
Eliud begon al op heel jonge leeftijd met hardlopen. Elke dag rende hij ’s ochtends drie kilometer naar school en ’s middags weer terug naar de boerderij van zijn ouders. “In Kenia is het normaal dat kinderen naar school rennen.”
Om de familie te helpen ging hij buiten schooltijd geregeld op de fiets naar de markt om melk te verkopen. Eliud leek voorbestemd ook boer te worden. Totdat Patrick Sang, in de jaren negentig wereldtop op de steeplechase, hem ontdekte.
In 2003 werd hij wereldkampioen veld lopen bij de junioren. Datzelfde jaar debuteerde hij bij het WK op de baan. Op zijn achttiende stuntte Eliud met goud op de 5000 meter in Parijs, bleef in de eindsprint Hicham El Guerrouj en Kenenisa Bekele voor. Op de Spelen van 2004 pakte hij brons op de 5000 meter achter de twee mannen die hij een jaar eerder had geklopt. En vier jaar later was het olympisch zilver op dezelfde afstand, achter Bekele.
Na het missen van de Spelen van 2012 maakte Eliud de overstap naar de weg en daarop kwam zijn talent nog beter tot z’n recht. Hij liep in 2013, bij zijn debuut op de marathon, meteen een parkoersrecord van 2.05,30 in Hamburg. Bij zijn tweede marathon in Berlijn, ook in 2013, werd hij tweede, 38 tellen achter Wilson Kipsang die een wereldrecord van 2.03.23 liep. Daarna waren er in Rotterdam (2014), Chicago (2014), Londen (2015), Berlijn (2015), Londen (2016) en Berlijn (2017) alleen nog eerste plaatsen. En hij pakte de enige nog ontbrekende olympisch medaille in Rio: goud op de marathon.
Het was niet zo vreemd dat Nike bij Eliud uitkwam voor het project Breaking2. Het sportmerk wilde na jaren van voorbereiding laten zien dat het mogelijk was een marathon binnen twee uur te lopen. Eliud ging in de ochtend van 6 mei 2017 samen met Zersenay Tadese en Lelisa Desisa van start op het Formule 1circuit van Monza. Waar de andere twee het tijdschema al snel los moesten laten, bleef Eliud lang op koers. Een vlak en strak parcours, razend snelle hazen die elkaar afwisselden, speciale sportdrank, hypermoderne schoenen en aerodynamische strips op de benen ten spijt slaagde Eliud er net niet in om de barrière te slechten. Hij finishte in 2.00.25.
“Ik vond het een geweldig project. Ik wilde iedereen laten zien dat als je ergens echt in gelooft, je het voor elkaar kunt krijgen. Hoewel het me net niet lukte om de marathon binnen twee uur af te leggen, heb ik toch laten zien dat het onmogelijke toch echt mogelijk is.” Zijn tijd werd niet erkend als wereldrecord, omdat het geen officiële wedstrijd betrof. De tijd die nog altijd in de boeken staat als toptijd is de 2.02.57 die Dennis Kimetto op 28 september 2014 in Berlijn liep. Het persoonlijk record van Eliud is acht tellen langzamer, gelopen in Londen 2016. “Mijn doel is om het wereldrecord een keer te verbreken,” zegt Eliud.
Eliud denkt dat ook bij een officiële marathon binnen afzienbare tijd sneller dan twee uur gelopen gaat worden. “Het is niet zo dat het menselijk lichaam zo’n tijd niet aankan. De blokkade zit in het hoofd. Mensen die in de sport dingen hebben gepresteerd van wie niemand dacht dat het kon, blonken uit doordat zij wel heel sterk geloofden dat ze het onmogelijke waar konden maken. Mensen zijn gewend om in onmogelijkheden te denken. Nou, als je denkt dat iets toch niet gaat lukken, dan gebeurt het ook niet. Wat hardlopen betreft: als jij niet gelooft dat je een bepaalde tijd kunt lopen, verkrampen de spieren al.”
Eliud buigt voorover op z’n witte tuinstoel en vervolgt zijn betoog. “Je hebt lichamelijke en mentale pijn. Natuurlijk doet het pijn om zo hard te lopen, maar je moet een manier vinden om die pijn uit te schakelen, om door die pijngrens heen te gaan. Als dat je lukt, dan zijn de mogelijkheden ook onbegrensd. Succes ligt voorbij de pijngrens. Je moet denken: die pijn is tijdelijk, straks krijg ik er heel mooie dingen voor terug. De mensen die bang zijn voor die pijn, gaan Het Beest ook niet verslaan. Van lichamelijke pijn ben je zo weer af, maar mentale pijn is dodelijk voor een atleet. Marathon is een mindgame.”
Dafne Schippers
Het gesprek komt op Dafne Schippers, de enige blanke vrouw die overeind blijft in de door donkere atleten gedicteerde sprintwereld. Ze won sinds 2015 twee wereldtitels en olympisch zilver op de 200 meter, WK zilver en brons op de 100 meter. “Dafne is het bewijs dat je niet in grenzen moet denken, dat is mede waarom ze zo goed is. Zij heeft zich niet neergelegd bij de gedachte dat een blanke niet kan winnen van donkere sprinters. Kijk eens hoe goed Dafne is op de 100 en 200 meter,” stelt Eliud.
Meteen haalt hij de oude discussie aan dat de marathonlopers uit Kenia en Ethiopië onverslaanbaar zijn. “Marathon lopers moeten net zo denken als Dafne. Ja, van huis uit hebben de langeafstandlopers uit Kenia en Ethiopië een voorsprong doordat ze al van jongs af aan hardlopen. Maar die achterstand is in te halen als je leeft en traint op de juiste manier. Het is hetzelfde als de
achterstand die wij in Afrika hebben met voetbal op de Europese landen. Jullie voetballen al vanaf jullie vijfde, krijgen goede training. Als wij goede faciliteiten en coaches hebben, kunnen we het gat dichten, maar het begint ermee dat een Afrikaans jongetje ook gelooft dat hij een heel goede voetballer kan worden.
Er zijn genoeg hardlopers uit Europa en Azië die naar Kenia komen om te trainen. Zij leven en trainen op onze manier en lopen harder dan ze ooit hebben gelopen. Kijk naar die jongen die onlangs het Europees record pakte.” Eliud bedoelt Sondre Norstad Moen, die in december in Japan 2.05.48 liep.
Drie tenoren
Eliud leeft toe naar een nieuwe, grote uit daging. Op zondag 22 april zullen de ogen weer op hem gericht zijn. En niet alleen op hem. Tijdens de marathon van Londen verschijnen gelijktijdig de drie tenoren van het langeafstandlopen aan de start. Eliud, olympisch kampioen marathon, winnaar van acht van de negen marathons waarin hij van start ging en volgens velen de beste marathon loper van zijn generatie, zal het opnemen tegen Kenenisa Bekele, drievoudig olympisch kampioen, wereldrecordhouder op de 5000 en 10.000 meter en de een na snelste marathonloper met een tijd van 2.03.03, en Mo Farah, viervoudig olympisch kampioen op de 5000 en 10.000 meter.
Bij elkaar won het trio achtmaal olympisch goud en twaalf wereldtitels. Daarnaast doen ook nog Abel Kirui, tweevoudig wereldkampioen marathon, en Ghirmay Ghebreslassie, wereld kampioen marathon 2015 en winnaar van de marathon van New York in 2016, mee. Het is de wedstrijd waar de atletiekwereld voor gaat zitten.
De marathon leeft als nooit tevoren, er wordt harder gelopen dan ooit. Eliud wordt weleens bestempeld als de Usain Bolt van de klassieke afstand. Hij glimlacht, is de eerste die aangeeft dat hij heel anders in elkaar steekt dan de Jamaicaanse showman die houdt van het leven in de schijnwerpers. “Ik prefereer een lowprofile leven. Maar wel een low profile leven met een grote impact.”
Helden Magazine 41
Het verhaal van Eliud Kipchoge komt voort uit Helden Magazine 41 waar Wesley Sneijder de cover siert. Sneijder is niet langer international. In een exclusief interview doet hij zijn verhaal vanuit Qatar. ‘’Ik ben nog hetzelfde straatschoffie’’.
Verder in de 41ste editie van Helden, voetbaltrainer Phillip Cocu over zijn indrukwekkende carrière, wielrenner Laurens ten Dam over de Giro en Tom Dumoulin, paralympisch triatleet Jetze Plat, voetbalster Jackie Groenen over haar studie en nog meer, de zusjes Smulders over de wereldtop van de BMX, voetballer Kevin de Bruyne, voetballer Lasse Schöne, oud-wielrenner Johan van der Velde, oud-tenniser Raemon Sluiter, de paravolleyballers over hun droom de paralympische Spelen in Tokio en oud-voetballer Khalid Boulahrouz ontmoet Barbara Barend en spreekt over hun innige band, ons land en het Marokkaanse WK-elftal.
Krijg jij geen genoeg van alle inspirerende sportverhalen? Kies het abonnement dat bij jou past én wordt abonnee. Zo ontvang je telkens de nieuwste edities op je deurmat, voordat het sportblad in de supermarkten te vinden is. Wil je een Helden Magazine cadeau doen? Het is ook mogelijk om een abonnement cadeau te doen, deze abonnementen lopen automatisch af. Daarnaast zijn de recentste exemplaren ook gemakkelijk te bestellen via onze webshop.
