De Nederlandse voetbaldames strijden dit weekend niet als enige om een WK-ticket. Ook het Zuid-Afrikaanse elftal, dat getraind wordt door Vera Pauw, hoopt tijdens de Afrika Cup in Namibië een ticket te bemachtigen. Acht maanden is ze nu werkzaam in Zuid-Afrika. Als Banyana Banyana zaterdag de wedstrijd om de derde plaats tegen Ivoorkust wint, gaat de ploeg naar het WK in Canada. Barbara Barend sprak Pauw de avond voor de cruciale wedstrijd.
“We moeten de Fifa dankbaar zijn dat ze het toernooi verbreden,” legt Pauw vanuit Namibië uit. “We doen het namelijk niet beter dan de vorige kampioenschappen. Maar vroeger mochten de beste twee Afrikaanse landen meedoen aan het WK, nu de beste drie. Het vrouwenvoetbal begint wel echt een wereldsport te worden.”
Pauw, die voorheen de meest succesvolle bondscoach ooit van de Oranje vrouwen was, zag haar ploeg afgelopen week in de halve finale verliezen van Nigeria en ook zaterdag tegen Ivoorkust om het laatste WK ticket belooft het een spannende strijd te worden. “De ploeg is de laatste tijd ineens heel goed. Ze hebben de kampioen van de vorige editie verslagen.”
'Toen we begonnen waren de meiden echt straatvoetbalsters'
Voor de bondscoach was het wel aanpassen in Zuid-Afrika. De verschillen in wedstrijdvoorbereiding tussen Oranje en Banyana Banyana zijn gigantisch groot. “Ze zeggen hier altijd dat Zuid-Afrika op de meest mogelijke manieren wordt tegengewerkt. Ik geloofde dat nooit. Maar nu begin ik toch te denken dat het wel zo is. De eerste dag kwamen we op de training en bleken we op een veld te moeten waar overal glas en stenen lagen. De tweede dag was er wel een veld beschikbaar, maar deze had letterlijk glooiende heuvels. Op het derde veld hebben we negen kraters zelf moeten dichten.”
Tekst gaat verder onder de foto
Vera Pauw leidt de training met de selectie.
“We mochten ook niet een keer in het stadion trainen waarin we speelden om bijvoorbeeld aan het licht te wennen. Onze poule speelt in een stadion op gras, de andere poule op kunstgras. De eindstrijd is nu op dat kunstgras. Wij hebben ook vandaag niet in dat andere stadion onze wedstrijdvoorbereiding kunnen doen. Ivoorkust, dat al 3 weken in dat stadion met gras traint en speelt, heeft vandaag gewoon weer in het stadion getraind. Zo gaan die dingen hier.”
Daarom probeerde de voormalig profvoetbalster het team voordat ze naar Namibië vertrokken zo goed mogelijk voor te bereiden. “We hebben een heel intensief programma gedraaid. We begonnen met blokken van één of twee weken bij elkaar en dan weer een of twee weken niet. De laatste zeven weken zijn we fulltime bij elkaar geweest. Toen we begonnen waren de meiden echt straatvoetbalsters. Nu zijn ze dat nog, maar wel als team. Teamwork is nu onze kracht. En toen we begonnen zaten veel meiden fysiek slecht in elkaar.”
'Voetbal is in Zuid-Afrika een zwarte sport en dus vooral van de arme mensen'
Daarmee stipt de trainster een punt aan dat de prestaties van de Zuid-Afrikaanse vrouwen nog knapper maakt. “Sommige speelsters aten thuis regelmatig veels te weinig. Ze aten maar één keer per dag. En wat ze aten was vaak slecht, soms wat kip en meestal pap omdat dat het goedkoopst is. Met het kleine bedrag dat ze bij het nationale elftal verdienen moeten ze een hele familie zien te onderhouden.
Voetbal is in Zuid-Afrika een zwarte sport en dus vooral van de arme mensen. We hebben nu een sponsor die zorgt dat we een half jaar lang hoogwaardige voeding hebben. Toen het eten goed ging, kwam de progressie. We zijn nu het fitste team op het toernooi.”
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
“Het voetbal hebben ze hier allemaal op straat geleerd. Ze zijn super creatief. Toen ik de Nederlandse vrouwen trainde, misten we die creativiteit. We speelden simpel en strak om resultaat te kunnen halen. We moesten het echt van spelen vanuit de discipline hebben.”
“Hier is het programma juist erop gericht om zo creatief mogelijk voor de dag te komen, omdat dat hun sterkste punt is. Het is zoeken naar een balans om aan de ene kant creatief te zijn maar toch ook verdedigend niets weg te geven. Maar ik durf wel te stellen dat dit team beter is dan het team waarmee ik in 2009 op het EK in Finland stond. En daar ben ik trots op.”
'Twee jaar geleden is één van de topspeelsters vermoord omdat ze lesbisch was'
Voor Pauw is het coachen van dit team meer dan alleen voetbal en voeding. “Het coachen van een team is het ontwikkelen van mensen. Toen ik de meiden leerde kennen, keken ze allemaal naar de grond. Ze hebben moeite met kritiek krijgen en leveren, maar ook met simpel een vraag beantwoorden. Dat komt door de achtergrond die ze hebben. Je stelt hier bijna geen vragen.”
Daarnaast worden Pauw en haar team geconfronteerd met de harde realiteit van de Zuid-Afrikaanse maatschappij. “Twee jaar geleden is één van de topspeelsters vermoord omdat ze lesbisch was. Eerste was er een 'corrective rape' en daarna is ze vermoord.”
“In Kaapstad zijn achtereenvolgens drie meiden vermoord. Je kan het je gewoon niet voorstellen. Homoseksualiteit is hier niet bij wet verboden, maar binnen de cultuur wordt het niet geaccepteerd. Een paar zijn er heel open over, maar die lopen gevaar. Een speelster die in de gevarenzone zat hebben we in veiligheid gebracht. Ook daar zijn we mee bezig.”
'Als we het WK in Canada halen, zal dat de levens van die meiden volledig veranderen'
Toch blijft de spanning. “Op één van de eerste trainingskampen kwam iemand drie, vier uur te laat. Ook niet te bereiken. Op een gegeven moment ga je je echt zorgen maken. Iedereen probeerde haar te pakken te krijgen.”
Pauw werd geconfronteerd met een ander maatschappelijk probleem. “Toen ze eindelijk, zes uur te laat, op het complex verscheen ging ik het gesprek met haar aan. Natuurlijk keek ze naar beneden en gaf ze geen antwoord. Toen ik zei dat we haar anders zouden gaan wegsturen kwam het verhaal boven water. Ze had uren in de buitenwijken van Johannesburg staan wachten op iets van transport en moest uiteindelijk helemaal via Pretoria reizen.”
“Maar goed, waarom bel je dan niet? Omdat ze thuis geen elektriciteit heeft, haar telefoon niet kan opladen en ook helemaal geen beltegoed kan veroorloven. Dan heb je het dus over atleten waarmee we topsport willen bedrijven die thuis geen eens licht en stromend water hebben. Maar dat zorgt ook voor een band binnen deze ploeg. En een gevoel van onverzettelijkheid. Voetbal is ook een middel tot educatie, studiebeurzen en een toekomst. Als we het WK in Canada halen, zal dat de levens van die meiden volledig ten goede veranderen.”
Tekst gaat verder onder de foto
Voor Pauw zelf is het zaterdag er op of eronder. Als de dames doorgaan naar het WK, blijft ze. Gaan ze niet door, dan zit haar contract erop. “Dat hebben we zo afgesproken en dat hoort bij topsport. Maar het is sowieso een geweldige ervaring. De meiden hebben zoveel meegekregen en zeggen zelf zoveel levenslessen te hebben gehad. Ik word er echt stil van als ik ze in interviews hoor praten. Ze zijn zo dankbaar.”
“Sowieso zijn de meiden hier Helden. Er is evenveel aandacht voor de vrouwen nu als voor de mannen. Er worden praatprogramma's vol gesproken over ons, we moeten overal opdraven. Ik word door 95 procent van de bevolking op handen gedragen. Als ik door Soweto loop, waar ik me prima thuis en veilig voel, roept iedereen 'hé coach'. En ja, dat is een prachtige ervaring, omdat het altijd met respect gebeurt. “