Jorden van Foreest won vorig jaar ‘zomaar’ het Tata Steel-schaaktoernooi. Hij werd de eerste Nederlandse winnaar sinds Jan Timman in 1985. In aanloop naar de nieuwe editie (14-30 januari, Wijk aan Zee) gaat Victoria Koblenko bij de 22-jarige schaakgrootmeester langs in hotel de Orangerie in Brugge, de stad waar hij is gaan wonen voor de liefde. Na het zien van de documentaire ‘De stelling van Foreest' heb ik veel waardering gekregen voor jouw ouders. In de docu zien we hoe je ouders hun zes kinderen leren denken. Zelfstandig denkvermogen ontwikkelden zij door onder meer thuisonderwijs en door jou en je vier broers en zusje op jonge leeftijd te leren schaken. Wat herinner jij je nog van de eerste keer achter een schaakbord? “We waren net verhuisd van Zutphen naar Groningen, ik was zes jaar. Ik heb een plaatje in mijn hoofd van hoe die huurwoning er toen uitzag en hoe ik daar de vloer moest bezemen. Mijn vader heeft me toen de regels geleerd. Niet met een plan, maar voor de lol. Mijn vader gaf me er een schaakboekje bij. Met zo’n koninginnendiploma.” Was je meteen fanatiek? “Ik vond het meteen best wel leuk en had een deal met mijn vader: hij had in Groningen gestudeerd, herinnerde zich een schaakcafé en als ik het schaakboekje uit had met de basisregels, dan zouden we in dat café een chocomel gaan drinken. Helaas konden we het niet meer vinden. Pas vijf of zes jaar later vonden we een alternatief schaakcafé.” Wat is het mooiste wat je van je ouders hebt geleerd? “Het spel zelf. En daarnaast al het ondersteunende advies. We hebben zo vaak aan tafel gezeten met de vraag: hoe kunnen we jou nog beter laten spelen? Die gesprekken zijn altijd onwijs waardevol het ging niet alleen over het schaaktechnische, maar ook over mijn psyche. Mijn ouders hebben altijd gedacht: hoe helpen we je naar de beste mentale staat?” Domme fout Hoe was je eerste toernooi? “Van mijn eerste toernooi herinner ik me een arbiter die ik heel streng vond, ik was toen zes of zeven. Dat liet een enorme indruk achter en daarna duurde het drie jaar voordat ik weer een toernooi durfde te spelen. Later begreep ik uit de Groningse schaakgemeenschap dat het een heel vriendelijke man was. Maar al die regels van een toernooi, al die kinderen én die arbiter hadden veel indruk gemaakt.” Wanneer won je je eerste toernooi? “Dat was het Nederlandse kampioenschap onder de tien jaar in 2009.” Wat me fascineert aan schaken is dat je niet alleen met strategie en tactiek bezig moet zijn, maar ook moet leren omgaan met verlies. Voor kinderen is dat vaak een uitdaging. Hoe was dat voor jou? “De partijen die ik verloor, vond ik erg pijnlijk. Ik denk niet dat ik een goede verliezer was. Mijn ouders deden hun best voor mijn schaakcarrière en als ik in hun perceptie een domme fout maakte, dan was de sfeer thuis niet goed. Uiteindelijk raak je gewend aan winnen, maar ook aan verliezen.” Je speelt dus niet alleen tegen je tegenstander, maar je neemt het ook op tegen je zelfbeeld? “Ja, je verliest een stukje zelfvertrouwen door een nederlaag. Ik weet nog goed dat ik in Wijk aan Zee zo slecht speelde toen ik achttien was, dat ik maanden twijfelde of ik het wel kon en of ik door moest gaan met schaken.” 'Ik doe wel ademhalingsoefeningen van Wim Hof en ik neem koude douches tijdens toernooien' Is die onzekerheid alleen aan schaken gerelateerd? “Niet alleen. Ik twijfel altijd over mezelf. Gaat het wel goed komen allemaal? Of kan ik niet beter wat anders doen? Maar als ik goed speel, dan heb ik minder last van die onzekerheid. Maar dat opgebouwde vertrouwen kan je met één slechte zet verbrijzelen. Dan ben ik voor m’n gevoel weer helemaal niks.” Helden Magazine 60 Het eerste gedeelte van het verhaal van Jorden van Foreest komt voort uit Helden Magazine 60. Deze editie staat voor een groot deel in het teken van de Olympische Spelen, waar Golden Girl Suzanne Schulting vier jaar geleden ‘zomaar’ olympisch kampioen werd en nu de favoriet is op elke afstand. In Helden Magazine 60 lees je een uitgebreid interview met succesvolste Nederlandse olympiër, Ireen Wüst. Ook spraken we Thomas Krol over onder meer zijn transformatie en Kjeld Nuis. Krijgt Sven Kramer in aanloop naar zijn laatste Spelen tien stellingen voorgelegd, spreken we met Antoinette de Jong over trouwen en een nieuwe koers én lacht het leven Irene Schouten toe, al weet ze ook maar al te goed hoe de andere kant van de medaille eruitziet. Ook in Helden Magazine 60 wist Botic van de Zandschulp in 2021 de sprong naar de top honderd te maken, maar dat is pas het begin voor de 26-jarige tennisser. Een gesprek met Peter Bosz over stress, Ajax en zijn ambitie om op een dag bondscoach te worden. Naast speler van Atalanta Bergamo en Oranje is Marten de Roon ook influencer. Op basis van 10 social media-posts gingen wij het gesprek met de voetballer aan. En hoe goed is Lionel Messi nog? We vroegen het aan Ronald Koeman, Henk ten Cate, Ruud Gullit, Giovanni van Bronckhorst, Ron Vlaar en Edwin Winkels. Verder zijn Chris Vos en Lisa Bunschoten de beste paralympische snowboarders van Nederland. In aanloop naar de Paralympics gingen we bij hen langs, een reconstructie van het olympisch goud op de 1000 meter met Gerard van Velde én Samantha van Diemen staat in de ‘Leeuwinnen in het Rijks’ stil bij De Liefdesbrief. Wil je het hele nummer lezen? Bestel Helden Magazine 60 via onze webshop. Geen inspirerende sportverhalen missen van onze Nederlandse sporthelden? Kies het abonnement dat bij jou past en word abonnee.

Roy van den Berg (34) is de stoomlocomotief van de gouden teamsprinters. Als geen ander cijfert de baanwielrenner zich weg. Hij vertelt over een ongekende drive, een belofte aan zijn overleden moeder, het geloof en het vaderschap. “Ik weet dat ik honderd procent uit mijn sport haal, maar ik twijfel geregeld of ik honderd procent uit mijn rol als papa haal.” Zijn bijnaam luidt The Beast. Roy van den Berg is een indrukwekkende ver­schijning. De tatoeages op zijn armen vallen meteen op. Over de volle breedte van zijn borst heeft hij een tattoo van een Japans masker met daaronder de tekst Labor Omnia Vincit, Latijn voor: hard werken wordt beloond, letterlijk en figuurlijk zijn lijfspreuk. De inkt van de enorme tatoeage op zijn rug is nog maar net opgedroogd. Roy heeft daarnaast een indrukwekkende torso en zijn turbodijen hebben een omtrek van 76 centimeter, niemand van de baansprinters overtreft de starter van de gouden teamsprinters daarin. Met dat lichaam is hij in staat om met squatten de 265 kilo aan te tikken. “Dit lichaam comes with the job,” zegt Roy, “ik heb dat nodig om hard te fietsen. Ik ga niet ontkennen dat ik trots ben op mijn lijf. Als sporter. Maar in het dagelijks leven zit dat lichaam me ook weleens in de weg. Zeker als ik kleding ga kopen. Een jasje, spijkerbroek of pak; alles moet op maat gemaakt worden.” Zijn bijnaam doet het ergste vrezen. “Mensen zijn vaak een beetje op hun hoe­de voor mij als ze me niet kennen. Door hoe ik eruitzie. Maar als ze me spreken, merken ze dat ik best wel meeval,” lacht hij. Dan serieus: “Mensen vinden het soms lastig om die eerste stap te zetten. Ik ben echt een heel sociale, lieve jongen, hoor, sta graag voor mensen klaar.” Offers Roy geldt al jaren als de man die de baan­sprinters, of zoals hij het zelf noemt The Bullet Train, vanuit stilstand op gang trekt. Na één ronde van 250 meter geeft de locomotief af en razen de laatste twee wagons door. “Er wordt weleens gedacht: hij hoeft maar één rondje te rijden, lekker makkelijk. Mensen zien niet in wat bij die ene ronde allemaal komt kijken. Ik moet van 0 naar 67 kilometer per uur in zeventien tellen. De explo­sie en kracht die ik nodig heb om dat voor elkaar te krijgen, zijn immens. Om steeds weer een fractie sterker en sneller te worden, daar ben ik dag en nacht mee bezig. Het heeft mij dat beest gemaakt dat ik nu ben; loeisterk en snel.” Wereldtitels, Europese titels, wereld­ records en olympisch goud, hij kan het allemaal afvinken. Roy maakte in 2009 de overstap van het BMX’en naar de baan. Op dat moment was hij Neder­lands kampioen en nummer drie van Europa. Reden van de overstap: hij vond het fijn dat op de baan de omstandig­heden altijd hetzelfde waren. “Er is nooit zijwind, of een tegenstander die je blok­keert. De baan past beter bij mijn karak­ter. Ik wil graag beloond worden voor de energie die ik ergens insteek, dat er geen externe factoren invloed kunnen hebben op het resultaat. Ik vind het fijn als er geen excuses zijn, dat ik alleen mezelf de schuld kan geven als het niet lukt.” In 2016 werd hij tweede van Europa op de individuele sprint, maar Roy besloot daarna zijn kwaliteiten in dienst te stellen van het team. Hij koos voor een carrière als starter. “Ik ben van jongs af aan al erg sterk. Als BMX’er was ik ook al erg explosief, ik kon snel een hoge topsnelheid halen met een klein verzet. Ik heb altijd de ingrediënten gehad om een goede starter op de teamsprint te wor­den. Ik dacht al snel: ik kan een heel belangrijke rol gaan spelen in de team­sprint, heb altijd als droom gehad om ooit olympisch goud te halen. Dat kon als ik me zou focussen op één taak, die van starter. Ik moet de twee anderen zo goed mogelijk afleveren, zodat zij door kunnen accelereren naar een snelheid van 75 tot 80 kilometer per uur.” Waar zijn maatjes Harrie Lavreysen, Jeffrey Hoogland en eerder Matthijs Büchli – die na de Spelen in Tokio afzwaaide als lid van de sprintploeg – ook nog voor individuele prijzen op de sprint, keirin en kilometertijdrit streden, draait voor Roy alles om het team. De rol van starter is vandaag de dag niet te com­bineren met andere disciplines. “Ik heb mijn kansen om op individuele num­mers voor de prijzen te gaan opgegeven voor het team. Je kunt denken: wat een offers voor dat ene rondje. Maar ik doe dat met liefde. Als ik naar mijn palmares kijk, dan heb ik nergens spijt van en ben ik alleen maar supertrots.” In 2020 besloot hij ook zijn contract met BEAT Cycling op te zeggen. Roy sloot aan bij de bond. “Dat was een financieel offer om volledig voor de teamsprint te kunnen gaan,” erkent Roy. “Theo Bos was mijn teamgenoot bij BEAT en hij gaf aan dat hij ook voor de plek als starter van de teamsprinters wilde gaan op de Spelen. Voor die tijd nam hij altijd de tweede of derde plek in als we met BEAT in teamverband reden. Ik wist toen dat ik niet alle wereldbekerwedstrij­den meer als starter zou kunnen rijden, moest mijn plek bij BEAT delen met Theo. Ik nam het hem niet kwalijk dat hij ook voor een plek in de ploeg wilde gaan, maar wilde alle beren op de weg zien te vermijden. De overstap naar de nationale ploeg leverde me weliswaar minder geld op, maar ik kon wel dage­lijks met Jeffrey en Harrie trainen.” Met zijn 34 jaar is hij de oudste van het stel. Hij weigert zich het cement van de ploeg te noemen. “We zijn altijd bezig elkaar te motiveren. Met Jeffrey en Harrie vorm ik een unieke drie­eenheid. De steun en het vertrouwen die ik van hen krijg, is altijd enorm. Allemaal zijn we de beste van de wereld geworden. Ik was op de Spelen de snelste starter, Harrie de snelste tweede man en Jef de allerbeste derde man. We zijn door de manier waarop wij alle drie onze sport beleven steeds hechter geworden. Eerst waren we collega’s, toen werden we maten en nu zijn we bijna als broers. We organiseren barbecuetjes met elkaar, vinden het heerlijk om met elkaar te filo­ soferen over wat nog beter kan.” Freak Het heeft even geduurd voordat Roy een vaste waarde werd. Nadat hij de overstap maakte van het BMX’en naar de baan, deed hij in 2012 ook weer de stap terug. Daarna stopte hij een tijdje met topsport. Twee jaar lang voetbalde hij als rechts­ buiten bij VV Kampen. In 2015 klopte oud­baansprinter en meervoudig wereld­ kampioen Theo Bos, die in 2008 de baan had verruild voor de weg, bij Roy aan en besloten ze samen terug te keren naar de baan. “Het heeft wel even geduurd voor­ dat werd opgemerkt dat ik het niveau had om starter van de teamsprint te zijn. Nils van ’t Hoenderdaal deed het goed als starter en hij had het vertrouwen van de ploeg. Na het WK van 2018 heb ik alle bike-offs gewonnen en ik ben alle wed­strijden gestart. Ik voelde het vertrouwen en daardoor werd ik alleen maar beter.” Roy leeft als een monnik voor zijn sport. “Als ik goed wil zijn op die staande ronde moet ik zorgen dat ik alles voor elkaar heb. Niet een week, maar minstens een half jaar. Pas als je een half jaar helemaal voor je sport leeft, ga je stappen zet­ten waarvan je niet voor mogelijk had gehouden dat je ze kon maken.” Bij alles wat hij doet, stelt hij zich de vraag of het goed is voor zijn sport. Zo zal je hem nooit lang zien staan, niet goed voor de beenspieren. Al jarenlang houdt hij al zijn bevindingen bij in schriftjes. “Als iets niet lekker gaat, dan wil ik weten hoe dat komt. Ik begin dan te piekeren, denk: wat heb ik gegeten die dag? Of: hoe heb ik geslapen die nacht? En: wat heb ik de dag ervoor gedaan? Ik ben begonnen alles op te schrijven om te kijken of ik antwoorden kon vinden op vragen die ik mezelf stelde. Ik schrijf alles op: hoe ik me voel, wat ik heb gegeten, hoe ik heb gerust, hoe ik heb getraind. Dat helpt mij enorm.” Op elk vlak heeft hij specialisten om hulp gevraagd. Zijn voeding, slaap, hou­ding op de fiets, trainingsprogramma’s; alles is onder de loep genomen. “Ik heb bijvoorbeeld een kok gebeld die met voeding net zo’n freak is als ik met fietsen. Hij heeft ervoor gezorgd dat ik altijd de perfecte voeding heb. Daarna wilde ik mijn slaap in orde hebben. Maar hoe weet je wanneer je goed slaapt? Ik heb een mat aangeschaft die mijn harstslag registreert. Ik heb zo’n ring om mijn vinger tijdens mijn slaap, zodat ik af kan lezen hoe ik heb geslapen. Met camera’s hebben we naar mijn techniek geke­ken. Hoe kan ik sneller uit de machine komen? Hoe zorg ik dat ik zo nauw­keurig mogelijk op de ideale, zwarte lijn blijf fietsen op de baan?” Bevlogen doet hij zijn verhaal. Over wattages tijdens fietstrainingen en kilo’s tijdens krachttrainingen. “Kijk, Harrie en Jef kunnen vaak samen trainen, ik ben meer op mezelf aangewezen door het specialistische werk wat ik doe als starter. Ik heb ook een cursus gevolgd om me op communicatief vlak te ontwikkelen,” vertelt Roy. “ik moet de specialisten met wie ik werk goed onder woorden kun­nen brengen wat ik wil zeggen. He geleerd om duidelijk mijn boodschap over te brengen. Over elk detail is nage­dacht met een groep mensen. Het begint ’s ochtends al met het nemen van een goed heet bad, waardoor mijn lichaam warmer is, ik makkelijker kan rekken en mijn lichaam sneller opstart, tot het slapengaan. Het klinkt allemaal heel simpel wat ik moet doen, maar het is vet moeilijk om het allemaal tegelijk uit te voeren. Ga maar eens met 67 kilo­ meter per uur precies op die zwarte lijn rijden. Zorg tegelijkertijd maar eens dat je in de perfecte houding blijft zitten. Je kan nog zoveel talent hebben, maar het begint met keihard willen werken. Ik ben al acht jaar bezig de perfecte ronde te rij­den en het is me nog steeds niet gelukt.” Egoïst Dat hij zo voor zijn sport kan leven, heeft hij te danken aan zijn vriendin Yvonne Hijgenaar, vertelt Roy. Zij was zelf baan­sprinter, won drie WK­medailles en deed mee aan de Spelen van 2004, 2008 en 2012. Ze leerden elkaar kennen toen Roy de overstap maakte naar de baan in 2009, het klikte meteen. “Yvonne is een topvrouw, steunt me geweldig. Soms zegt ze: ‘Je bent weer wat prikkelbaarder, ik merk dat er een belangrijke wedstrijd aan komt. Ik laat je even met rust.’ Als ik op trainingskamp moet, zegt ze niet: ‘Moet je nu alweer weg?’ Ze snapt het als ik niet kan koken omdat ik dan te lang op mijn benen moet staan. Ze zegt juist: ‘Als je voor de sport kiest, dan moet je er ook honderd procent voor gaan.’ Zij maakt offers voor mij, zodat ik mijn sport kan beoefenen. Nou, dan mag ik zeker niet gaan lanterfanten. Dat kan ik niet over mijn hart verkrijgen.” Samen hebben ze zoons Ryan van negen en Ross van zes. Het leven als topspor­ter en de rol van papa zorgen soms voor een spagaat, erkent Roy. “Mijn sport zit de hele dag in m’n hoofd, maar ja, ik ben ook vader van twee jongens. Ryan tennist en speelt op zondag vaak com­petitie. Ik ben lang niet alle wedstrijden gaan kijken, omdat maandag vaak mijn belangrijkste trainingsdag is, dan ben ik altijd heel specifiek met starten bezig. Als ik bij mijn zoon ga kijken, betekent het dat ik veel moet staan en dat merk ik vaak meteen de volgende dag tijdens de training. Maar ja, ik ben ook vader... Ik weet hoe leuk het als kind is dat je vader komt kijken. Ik weet dat ik honderd pro­cent uit mijn sport haal, maar ik twijfel geregeld of ik honderd procent uit mijn rol als papa haal. Die gesprekken voer ik ook met Yvonne. Ben ik er wel genoeg voor de jongens? Zij zegt dan: ‘Natuurlijk, je doet het super.’ Ik vind het zo moeilijk om mensen teleur te stellen. Gelukkig zijn de jongens hartstikke trots op me. Ze snappen dat papa veel moet rusten voor zijn sport. Ik krijg vaak van de oudste te horen: ‘Pap, kun je wel mee? Je moet ook rusten.’ Maar als ik er ben, dan ben ik er ook met de volle honderd procent bij. Dan hou ik precies in de gaten wat de jongens doen en ben ik oprecht geïnteresseerd. Die warmte voelen ze gelukkig. Ik probeer het maximale te doen als vader zonder dat het de sport in de weg staat.” De twijfels of hij zijn vaderrol goed invulde, waren het ergst tijdens de coronapandemie. In januari 2021 was er de olympische bike-off in Zwitserland. Drie renners wilden voor de rol van starter gaan in de olympische ploeg, er was slechts één plek te vergeven. “Ik kon het me niet veroorloven om corona te krijgen, dan was alles waarvoor ik had gewerkt voor niets geweest. Het gevolg: ik was niet thuis, kon de jongens ook niet knuffelen. Allemaal uit voorzorg. Ik zat twaalf dagen afgesloten van de wereld in een hotel voordat we naar Zwitser­land gingen. Vlak voor vertrek ging ik nog even langs huis. Ik dacht: dan kan Yvonne mijn spullen nog even wassen. Ik had er geen rekening mee gehouden dat Ryan en Ross ook thuis zouden kunnen zijn... Ze stonden naar papa te kijken vanachter het raam, terwijl ik mijn tas onder de carport neerzette. Ik zag die twee koppies naar me kijken, wilde m’n jongens zo graag in m’n armen nemen. Vreselijk. Met pijn in m’n hart ben ik daarna weggegaan. Ik voelde me op dat moment zo’n egoïst. Maar het kon niet anders. Ik had jarenlang alles perfect proberen te doen, dan moest ik dat op dat moment ook doen. Er was veel discipline voor nodig om niet heel even die jongens een knuffel te geven.” Begrafenis Roy won de bike­off. Daardoor bleef de belofte die hij zijn moeder had gedaan recht overeind. In 2018 kreeg zij een hersenbloeding. “Het gebeurde toen ze op de fiets zat op weg naar een vergadering in de parochie,” vertelt Roy. “Aangekomen bij de kerk voelde ze zich niet goed en werd ze naar het ziekenhuis in Zwolle gebracht, waar een AVM, een aandoening waarbij de aansluiting tus­sen slagaders en aders misvormd is, werd geconstateerd, achter in haar hoofd. Toen ik bij haar kwam, sprak ze me aan met een andere naam. Vreselijk.” Zijn moeder kwam na een tijdje weer thuis, in afwachting van een operatie die de druk en pijn in haar hoofd moest verhelpen. “Een dag voor de operatie, begin juni 2019, zat ik bij haar op de bank. Vlak voor ik afscheid nam, zei ma: ‘Jongen, word maar olympisch kampi­oen.’ Ik antwoordde: mam, dat beloof ik. Daarna gaf ik haar een dikke knuffel en ging naar huis. Het afscheid nemen was lastig, omdat we de risico’s van de operatie ken­den. Er was een kans dat ze er niet uit zou komen.” De volgende dag kreeg Roy een tele­foontje. De operatie was geslaagd. Hij was onderweg naar Omnisport in Apel­ doorn waar hij gemasseerd zou worden. “Mijn moeder werd naar de uitslaap­ zaal gebracht. Ik was zo opgelucht en blij, vertelde de masseur meteen dat ik fantastisch nieuws had gekregen. Na de massage ging ik meteen naar het zieken­huis. Mijn vader en zus waren er al, we waren alle drie in de gloria. Toen we aan het wachten waren, kregen we ineens te horen dat het langer duurde voordat mijn moeder terug naar haar kamer kon. Een half uur later kwam de arts bij ons en vertelde dat er complicaties waren op­ getreden op de uitslaapzaal. Ze had een hersenbloeding gekregen. Toen de arts bij ons kwam, bleek ze al hersendood te zijn. Van euforie gingen we naar groot verdriet. Mijn vader, zus en ik moesten ineens beslissen of we de stekker eruit zouden halen bij mijn moeder...” De laatste woorden die hij had uitgesproken tegen zijn moeder schoten meteen door zijn hoofd. Drie dagen na de uitvaart van zijn moeder waren de European Games in Minsk. Roy be­sloot gewoon af te reizen. “Ik had zoveel emoties gehad tussen het overlijden van mijn moeder en de uitvaart. De dienst in de kerk was heel mooi, ik heb een woordje gedaan. Ik had drie A4’tjes vol geschreven, vond het heel spannend om te speechen tijdens de uitvaart. Veel enger dan het rijden van de olympische finale. Ik heb zo lang nagedacht over de woor­den die ik wilde zeggen. Na de begrafenis was ik mentaal helemaal op, ik had ook heel lang op m’n benen gestaan. En daar­ na moest ik meteen weer fietsen. Ik wil­de en mocht niet verzaken. Die belofte aan mijn moeder was er, hè. Ik had haar beloofd olympisch kampioen te worden. Ik wist ook dat Nils van ’t Hoenderdaal mee zou gaan. We hadden vooraf af­gesproken dat de snelste van ons in de finale mocht starten. Ik was sneller en we wonnen de finale. Het was zwaar, maar het gaf mijn zelfvertrouwen een enor­me boost. Ik kon zelfs onder de zwaarst mogelijke omstandigheden presteren. Zelfs drie dagen na de begrafenis van mijn moeder lukte het mij om de ploeg optimaal af te leveren voor goud. Ik was zo trots op mezelf.” Vette rotzooi Van de datum van overlijden, 7 juni 2019, tot en met de Spelen was de belofte aan zijn moeder zijn grote drijf­ veer. “Als ik moe was, dan zei ik tegen mezelf: hoeveel is je woord waard? Dan besloot ik toch nog een keer alles eruit te persen. Die belofte woog heel zwaar op m’n schouders. Mijn moeder fietste altijd met me mee tot en met de Spelen.” In die periode waren zijn schriftjes ook heel belangrijk. “Dingen die ik voelde en dacht vertrouwde ik toe aan het papier. Ik wilde mijn vader en zus niet belasten met mijn emoties en pijn, zij hadden het zelf al zwaar genoeg. Ik wilde heel graag die stabiele factor zijn. Voor hen, maar ook voor Yvonne en de kinderen.” De teamsprinters maakten hun favorie­tenrol waar op 3 augustus 2021. “Het voelde zo goed dat ik de belofte aan mijn moeder in kon lossen. Ik weet niet of ik er wel mee had kunnen leven als dat me niet was gelukt. Als het enige wat ik haar nog had beloofd voordat ze ging, was mislukt, dan had dat heel zwaar voor me geweest om te accepteren. Het was vooral opluchting wat ik voelde na afloop. Het gevoel dat alles minder dan goud gelijk stond aan falen, zorgde voor zoveel druk. Moet je je voorstellen hoe je dan in de startmachine staat. Met Harrie, Jeffrey en Matthijs heb ik het niet veel gehad over de belofte die ik aan mijn moeder had gedaan. Wij spreken met elkaar niet veel over gevoelens, maar ik denk dat ze wel wisten van mijn belofte. Die groepsknuffel met elkaar na de finale, daar zat alles in. Dat was een bedankje naar elkaar voor alle bloed, zweet en tranen die we jarenlang in de ploeg hadden gestoken. We waren ook echt wel even heel blij, maar het gekke van de Spelen was dat Jeffrey, Harrie en Matthijs ook nog individuele doelen hadden, op de keirin en sprint. Zij moes­ ten meteen door. We deelden met elkaar een appartement. Ik was klaar, maar ben niet gaan feesten, voelde me nog steeds verantwoordelijk voor het team. Ik ben de volgende ochtend gewoon weer vroeg opgestaan en met Harrie gaan ontbij­ten. Had zin in pizza, zalm, sushi en allemaal vette rotzooi, maar die jongens moesten nog fietsen. Dan dacht ik: het kan toch niet zo zijn dat ik nu met pizza voor de neus van die andere jongens ga zitten? Ik had het ook niet gepikt als iemand dat bij mij zou doen. Dus stond ik gewoon vroeg op en nam ik mijn Brinta en eiwitten, alsof ik zelf moest fietsen. Ik bleef gewoon nog een paar dagen in de routine, totdat iedereen klaar was.” Rouwverwerking Na de Spelen had Roy het zwaar. Alle emoties die hij lange tijd had opgekropt, kwamen eruit. Hij was lange tijd uit­ geput en futloos. “Herinneringen aan mijn moeder heb ik voor de Spelen be­wust niet opgehaald in gesprekken met mijn vader en zus. Te emotioneel. Na de Spelen had ik voor het eerst in jaren een lange periode om tot rust te komen. Ik had alles uitgesteld. Ineens kwam alles eruit. Ik kon tien keer ‘kom op Berg’ tegen mezelf zeggen, maar het was even op. Er was ook even geen doel waarvoor ik alles moest geven. Dat was lastig. Ik denk ook dat het uitgestelde rouw­ verwerking was.” Hij had veel om over na te denken. Ook over het geloof. “Mijn moeder was 58 toen ze overleed. Ik zat best wel in een spagaat over het geloof. Mijn moeder stond voor iedereen klaar, was echt een goed en lief mens. Ze was onderweg naar het huis van God, naar de kerk, en toen overkwam haar dat... Is toch heftig?” Tegelijkertijd bood het geloof hem houvast, vertelt hij. “Ik ben niet iemand die veel naar de kerk gaat, doe mijn gebedje bij het opstaan en voor het slapengaan. Ik vond het heel fijn om hardop mijn gebed uit te spreken als ik in mijn eentje was. Op die manier heb ik veel verwerkt.” Na de Spelen nam Roy ook uitgebreid de tijd voor zijn gezin. En hij toonde iedereen die hem had geholpen tijdens zijn olympische missie zijn dankbaar­heid. Roy neemt een slok van zijn cola zero. “Het was niet makkelijk met de concurrentiestrijd, het overlijden van ma, de belofte die ik haar had gedaan en corona. Sinds een half jaar voel ik echte blijdschap om de olympische titel. Ik heb nu eindelijk het gevoel dat ik het weer voor mezelf doe. Het geeft me meer rust. Het is toch beter om iets voor jezelf te doen en niet het gevoel te hebben dat je het per se goed moet doen voor iemand anders.” Revanche De oogkleppen zijn weer op. Roy heeft een nieuw doel: olympisch goud pro­longeren op de teamsprint in Parijs. In augustus is de WK in Glasgow, daar is het tijd voor revanche. In oktober vorig jaar verloren de teamsprinters namelijk voor het eerst in tijden. Na vier we­reldtitels op rij werd het nu zilver. Aus­tralië won op de olympisch piste nabij Parijs. Een verklaring was daar wel voor: Roy had in aanloop naar het WK flinke rugklachten. Wat Roy ook niet lekker zit: de Australiër Leigh Hoffman heeft hem afgelost als snelste starter. “De rug­ problemen zijn voorbij, we hebben een trainingsblok van vijf maanden gehad en ik heb een enorme drive om de beste versie van mezelf te laten zien.” Roy is 34 en op de Spelen bijna 36. Hij denkt dat hij nog steeds beter kan. “Ik ben er nu mee bezig om de eerste halve ronde nog sneller te krijgen, ben bezig om met een zo zwaar mogelijk verzet te starten. Mijn snelste ronde rij ik in 17,00, terwijl het wereldrecord nu op 16,94 staat. Ik wil sowieso de barrière van zeventien seconden doorbreken. Het grote doel is de komende tijd weer onver­slaanbaar te worden.” En na Parijs? Roy haalt zijn schouders op. “Ik weet niet of dat de laatste halte is. Misschien ga ik nog wel wat langer door. Ik hou nog zoveel van het spelletje. Maar alleen als Jeffrey en Harrie ook doorgaan. Neemt niet weg dat ik mijn ervaring, de dingen die voor mij hebben gewerkt, graag op een dag over wil brengen op de volgende generatie baanrenners. Ik denk dat ik hen kan helpen.” Helden Magazine editie 67 Het eerste gedeelte van het verhaal van Roy van den Berg komt voort uit Helden Magazine nummer 67, het Sportzomerboek, waar Mathieu van der Poel de cover siert samen met Sifan Hassan, Quilindschy Hartman, Lieke Martens & Jackie Groenen. De 67ste editie van Helden is een dubbeldik Sportzomerboek, waarin er volop aandacht is voor de Tour de France voor mannen en vrouwen, het WK voetbal, en het landskampioenschap van Feyenoord. Verder in Helden 67 uitgebreide interviews met: alleskunner Sifan Hassan in aanloop naar de WK atletiek, hockeysters Sanne Koolen en Pien Sanders, zwemster Marrit Steenbergen is sterker dan ooit, wielrenster Demi Vollering, Kiran Badloe over de metamorfose van windsurfer naar foiler, Botic van de Zandschulp op weg naar de absolute tennistop, coureur en analist Giedo van der Garde over Nyck de Vries en Jos en Max Verstappen, en nog veel meer inspirerende verhalen. Wil je het hele nummer lezen? Bestel Helden Magazine editie 67! Wil je geen inspirerende sportverhalen missen van onze Nederlandse sporthelden? Abonneer je nu snel en ontvang de Helden Magazine op je deurmat, voordat het sportblad in de supermarkten te vinden is. Blijf daarnaast op de hoogte van het recentste sportnieuws en leuke winacties door je aan te melden op onze nieuwsbrief en volg ons op onze social mediakanalen.

Suzanne Harmes, Gabriëlla Wammes, Verona van de Leur en Renske Endel vertelden in 2011 al wat zich had afgespeeld in de turnzaal toen zij kinderen waren. Lang werd niet naar hen geluisterd. Dat is nu anders. De verhalen in Helden hebben bijgedragen aan de driedelige documentaire De Gouden Lichting, van 27-29 juni te zien op NPO3. Dag in, dag uit werd er op ze gescholden. Ze werden gekleineerd, getreiterd, uitgehongerd en kregen soms een ‘corrigerende’ klap. Van vrolijke kinderen die ooit waren gaan turnen omdat ze het zo leuk vonden, transformeerden ze in stille meisjes die met lood in de schoenen naar de turnzaal gingen en bij wie angst, eenzaamheid en verdriet in de ogen te lezen waren. Gebrainwasht en monddood gemaakt door hun trainers. Renske Endel, Suzanne Harmes, Verona van de Leur en Gabriëlla Wammes werden vanaf hun achtste gedrild door hun trainers Gerrit Beltman en Frank Louter. Ze hadden begin deze eeuw succes, maar wat kostte het hen een stress, pijn en tranen. Ze spreken van een gevangenisregime en kindermishandeling. Het schrikbewind heeft bij ieder sporen achtergelaten, heeft hen gevormd en tevens misvormd. Nachtmerries, stemmingswisselingen, onzekerheid, onbegrip, woede, eet- en identiteitsproblemen. Stuk voor stuk zijn ze getekend voor het leven. Twee van hen zochten hulp bij een psycholoog, omdat ze er zelf niet uitkwamen. En de turnbond? Die deed niets. Helden ging bij de vier ex-turnsters langs en luisterde naar hun aangrijpende verhalen. “Niemand van ons heeft haar leven helemaal op orde, allemaal hebben we problemen.” Zo begon in 2011 de terugblik van turnsters Suzanne Harmes, Gabriëlla Wammes, Verona van de Leur en Renske Endel op hun turncarrière in Helden. De vier vrouwen van het turnteam dat in 2001 en 2002 werd gekozen tot Sportploeg van het Jaar waren de eersten die uit de school klapten. Ondanks hun verhalen werd er lange tijd verder geturnd alsof er niets aan de hand was. Bij de bond werd de andere kant op gekeken. Er werd wel onderzoek gedaan, maar het rapport verdween vervolgens in een la op het bondsbureau. Beltman en Louter mochten gewoon kinderen blijven trainen. Pas toen Gerrit Beltman eind juli 2020 zelf toegaf hoe hij als turntrainer meisjes had geterroriseerd en mishandeld, reageerde de turnwereld en ondernam de turnbond actie. Er werd een onafhankelijk onderzoek gestart naar ontoelaatbaar gedrag in turnzalen, onder leiding van hoogleraar sportrecht Marjan Olfers. In april 2021 werd het rapport Ongelijke Leggers, waarvoor 175 mensen werden geïnterviewd, gepresenteerd. Van de oud-sporters die meewerkten aan het onderzoek gaf twee derde aan met grensoverschrijdend gedrag te maken te hebben gehad. Na de presentatie van het rapport liet Monique Kempff, voorzitter van de KNGU, weten de aanbevelingen in het rapport integraal over te nemen. Ze bood daarnaast haar excuses aan voor het leed dat de sporters is aangedaan. “Niemand mag nog wegkijken,” zei ze. De slachtoffers maken bovendien aanspraak op een schadevergoeding. De turnsters die in 2011 als eersten hun verhaal vertelden in Helden, deden tien jaar later – toen het onderzoek van Olfers net was afgerond - nogmaals hun verhaal in Helden. Suzanne, Gabriëlla, Verona en Renske vertelden over hun levens. Duidelijk werd dat wat zij als kinderen meemaakten in de turnzaal nog altijd invloed heeft op hun dagelijks leven. Naar aanleiding van hun verhalen in Helden besloot de VPRO de driedelige documentaireserie De Gouden Lichting te maken. De serie, geregisseerd door Ellen Vloet, is vanaf 27 juni te zien op NPO3. In het drieluik wordt de geschiedenis van de vier ex-turnsters aan de hand van interviews en nooit eerder getoond archiefmateriaal minutieus gereconstrueerd. “Ik heb wel even getwijfeld om mee te doen aan de documentaire, omdat ik weet hoe zwaar het is om alles te moeten herbeleven. Maar de kans om een keer uitgebreid mijn verhaal te doen op tv, won het,” zegt Gabriëlla. “Ik ben door de jaren heen geregeld voor tv-interviews gevraagd, maar in de vijf minuten zendtijd die ik dan kreeg, kon ik nooit vertellen wat ik in die jaren in de turnzaal heb meegemaakt. Laat staan wat het met me heeft gedaan en hoe het komt dat ik niet meteen ben gestopt met turnen. Het overkomt je, je wordt er als kind in meegezogen. Dat kan ik alleen duidelijk maken als ik de ruimte krijg om het hele verhaal uit de doeken te doen. Voor de mensen om mij heen vind ik het ook fijn dat ik eens een keer mijn verhaal kan vertellen, dat ze me daardoor beter begrijpen. Ik heb nog steeds het gevoel dat mijn omgeving niet helemaal snapt wat ik heb moeten doorstaan. Jongens met wie ik op school zat en die ik later tegenkwam, zeiden weleens: ‘Waarom heb je het nooit gezegd, wij wisten het niet.’ Ik hoop dat die mensen na het zien van de documentaire inzien dat we monddood werden gemaakt.” Harmes: 'Ik hoop dat meiden die dit hebben meegemaakt kunnen zien dat er een uitweg is. Vergeten zul je het nooit, maar er komt weer een moment dat je gelukkig kunt zijn' “Ik heb ook wel even getwijfeld om mee te doen,” vertelt Renske, “wat me over de streep trok, was dat ik goed duidelijk kon maken in welk proces je terechtkomt als kind. In interviews op tv en in kranten werd daar in mijn ogen vaak te weinig bij stilgestaan. Ik hoop dat door de docu er meer inzicht komt in hoe zo’n situatie kan ontstaan. Misschien herkennen andere turnsters zich in onze verhalen en hebben ze er steun aan. Ik hoop dat de documentaire bijdraagt aan de bewustwording, dat er een verandering komt in de manier waarop met kinderen wordt omgegaan in de sportwereld.” Verona sluit zich daarbij aan: “Ik heb vooral meegedaan om ouders de ogen te openen en ook kinderen die aan topsport doen te waarschuwen, zodat er nooit meer slachtoffers vallen zoals bij ons. De onderliggende boodschap is dat je talentvolle, jonge kinderen altijd goed moet begeleiden en niet zomaar moet overleveren aan trainers. Iedereen die in topsport is geïnteresseerd, moet kijken. Zeker de ouders van kinderen die aan topsport doen.” Ook Suzanne hecht er veel waarde aan dat haar verhaal een keer van A tot Z wordt verteld. “Voor de beeldvorming is dat goed. Ik heb ook ‘ja’ gezegd omdat het voor mij helend werkt als ik nog een keer mijn hele verhaal doe. En niet alleen voor mij, maar voor alle meiden die hier doorheen zijn gegaan. Want er zijn er veel meer die mee hebben gemaakt wat wij hebben meegemaakt. En niet alleen in het turnen. Er is de laatste tijd natuurlijk veel aan het licht gekomen wat betreft machtsmisbruik, denk aan de hele #MeToo-discussie. Het is belangrijk dat goed duidelijk wordt gemaakt wat het met mensen doet, waar het fout gaat. Pas als dat voor veel mensen duidelijk is, kunnen zulke excessen in de toekomst voorkomen worden. Ik hoop heel erg dat door ons verhaal te doen, dit soort zaken tot het verleden gaan behoren.” En denk nou niet dat na de documentaire hun verleden als turnster een gesloten boek is. “Dat wat mij in mijn jeugd is overkomen, draag ik voor altijd bij me, dat gaat niet meer weg,” zegt Renske. “Ik merk wel dat het met de tijd steeds beter lukt om dingen een plek te geven. Maar het blijft een voortdurend proces. Door de documentaire heb ik ook weer gemerkt dat er nog dingen zijn die ik moeilijk vind en waar ik mee aan de slag ga om te proberen ook die een plek te geven.” Gabriëlla: “Ik hoop dat de documentaire er ook toe bijdraagt dat ik op een dag alles wat ik heb meegemaakt een plek kan geven. Ik merk al dat het effect heeft, dat ik rust heb doordat ik mijn volledige verhaal heb kunnen vertellen.” Suzanne: “Met mij gaat het best wel goed. Ik hoop dat meiden die dit hebben meegemaakt kunnen zien dat er een uitweg is. Het is niet zo dat je voor altijd een slachtoffer bent. Vergeten zul je het nooit, maar er komt weer een tijd dat je gelukkig kunt zijn, heb ik gemerkt. Dat vond ik ook belangrijk om te laten zien, dat er een moment komt dat je verder kunt. Ik wil laten zien dat ik een volwassen vrouw ben geworden die haar eigen keuzes maakt, die er mag zijn. Dat is een heel proces geweest. Het gaat niet alleen om de shit die we hebben meegemaakt, maar ook over hoe we daar uiteindelijk mee zijn omgegaan.” Verona: “De documentaire is voor mij niet het definitieve einde van een donkere periode uit mijn leven. Voor mij is het hoofdstuk pas afgesloten als ik eruit ben met de turnbond, als ik voldoende genoegdoening heb van de KNGU."