We hoopten dat de serie verhalen over turnterreur die tussen 2011 en 2013 in Helden verschenen, hadden bijgedragen tot een beter en gezonder turnklimaat in Nederland. Dat is niet overal het geval, zo werd duidelijk toen we meldingen ontvingen over SV Pax Haarlemmermeer, een van de hoogst aangeschreven turnverenigingen van Nederland.

Oud­topturnsters Renske Endel, Suzanne Harmes, Verona van de Leur en Gabriëlla Wammes, die allemaal deel uitmaakten van het team dat in 2001 en 2002 werd gekozen als Sport­ ploeg van het Jaar, deden eind 2011 in Helden onder de kop Turnterrorisme een boekje open over hun tijd als turn­ster onder trainers Gerard Beltman en Frank Louter. Ze vertelden dat er dag in dag uit op hen werd gescholden, dat ze werden gekleineerd, getreiterd, uitgehongerd en dat ze soms een ‘corrigerende’ klap kregen. Van vrolijke kinderen die ooit waren gaan turnen omdat ze dat zo leuk vonden, transformeerden ze in stille meisjes, die met lood in de schoenen naar de gym­zaal gingen en bij wie angst, eenzaamheid en verdriet in de ogen te lezen waren.

Ze spraken van een gevangenis­ regime en kindermishande­ling. Het schrikbewind had bij eenieder sporen achter­ gelaten, hen gevormd en tevens misvormd. Nacht­merries, stemingswisselingen, onzekerheid, onbegrip, woede, eet­ en identiteitsproble­men. Twee van hen zochten hulp bij een psycholoog om­ dat ze er zelf niet uitkwamen. En de bond? Die deed niets. Er volgden meer verhalen: met de ouders van de turn­sters, met andere meisjes die getekend voor het leven waren.

In navolging van de verhalen in Helden stelde de KNGU een inventariserend onderzoek in, op 31 augus­tus 2012 kwam de bond met zijn bevindingen en stelde dat alle bij de KNGU aangeslo­ten verenigingen voortaan hun trainers moesten laten tekenen voor naleving van de NL Coach Beroepscode. Daarmee werden turntrainers verplicht op een ‘positieve, open en vertrouwensvollewijze te trainen en te coachen, voorbeeldgedrag te laten zien en regelmatig te overleggen met ouders’. Trainers die wei­gerden te tekenen kwamen niet in aanmerking voor een licentie of verlenging van al verleende licenties.

Er volgden nóg meer verha­len. De turnbond en Veilig Sportklimaat besloten daar­ op gezamenlijk tot nog een onderzoek, waaraan 36 men­sen – turnsters uit heden en verleden, ouders, coaches en bestuurders – deelnamen. Het doel was om tot een veiliger turnklimaat te komen. De Universiteit van Utrecht presenteerde in januari 2015 het onderzoek Turnonkruid: gemaaid maar niet gewied.

SV Pax Haarlemmermeer stond voor een andere aan­ pak, vertelde verenigings­manager Mariëlle van den Brink in de zomer van 2012 toen ze contact opnam met Helden. ‘Wij zijn er voor de turners en turnsters, maar dat is blijkbaar niet overal vanzelfsprekend,’ zei ze. De term child’s best interest viel meerdere keren.

Patrick Kiens, die eerder bij Pro Patria samen had gewerkt met Frank Louter, was net aangesteld als de nieuwe hoofdcoach van de vrouwen bij SV Pax en had in 2011 ook een contract getekend met de KNGU. Hij was vertrokken uit Zoetermeer nadat de verhalen in Helden hem de ogen hadden geopend. ‘Wij willen het beste voor de turnsters, niet voor de club en de coaches. Ik vind het belangrijk dat die meiden later terugkijken op een mooie tijd. Je kunt turn­sters ook discipline bijbrengen zonder hen uit te schelden of bewust klein te houden,’ vertelde hij destijds.

‘De trainers maken in de zaal de dienst uit, maar het kan niet zo zijn dat een trainer uit zijn dak gaat zonder dat de ouders en ik daar iets van weten,’ zei Van den Brink. Kiens: ‘Er is toezicht op de trainers, zodat er geen exces­sen kunnen ontstaan.’ Afgelopen tijd kwamen er bij Helden uitgerekend over SV Pax Haarlemmermeer en bondscoach Patrick Kiens ­ trainer van topturnster Eythora Thorsdottir ­tal van klachten van turnouders bin­nen. Ze voelden zich niet of onvoldoende gesteund door de bond. En aankloppen bij de club had helemaal geen zin gehad. Klagende ouders wer­den bestempeld als rancuneu­ze vaders of moeders die het niet konden verkroppen dat hun kind niet goed genoeg was voor de absolute top.

Er werd vorig jaar op initia­tief van turnbond KNGU een onafhankelijk onderzoek naar de topclub, die geldt als een van de vier turncentra voor talentontwikkeling en top­sport in Nederland, ingesteld. De klachten gingen over ‘bejegening, straffen, blessu­res en medische begeleiding van turnsters’. Er zou sprake zijn geweest van verbale intimidatie. Door Instituut Sportrechtspraak (ISR) werden 35 mensen geïnter­viewd. De uitslag: ‘Er was een viertal incidenten van grensoverschrijdend gedrag vastgesteld, maar van struc­tureel grensoverschrijdend gedrag is geen sprake’. Namen werden niet genoemd in de rapportage, waarin werd gerept over een inmiddels verbeterd klimaat.

De bond maakte het rapport begin maart openbaar. Straf­fen werden door de bond niet uitgesproken. De KNGU liet het aan de op één na groot­ste turnvereniging van het land of er naar aanleiding van de bevindingen van het ISR intern nog sancties zouden volgen. De bond liet wel weten zich bewust te zijn van de zorgplicht die het heeft. Een aantal ouders willen niet langer anoniem hun verhaal doen. “We zijn bang dat ook dit onderzoek in de onderste la op het bondsbureau komt te liggen.”

Tekst gaat verder onder de foto

Cora Magrijn

‘’Mam, wat is een slettebak?’ Met die vraag kwam mijn dochter op een dag terug van de training. Negen was ze toen. De vraag van mijn doch­ter en van een andere turnou­der, of mijn dochter ook wel eens thuis kwam en vertelde over het lelijke taalgebruik in de zaal heeft mij de ogen doen openen. Ook kwam ze steeds vaker verdrietig thuis van de training en had ze standaard buikpijn en hoofdpijn op de woensdag, omdat ze dan training kreeg van Patrick en Josette Flissinger. Mijn dochter bleek niet de enige die werd uitgescholden en gekleineerd in de turnzaal of huilend terugkwam van de training. Ik nam mijn dochter op haar achtste al mee naar de diëtiste. Ik dacht bij mezelf: hoe gek ben ik geweest?

In die zaal werden de meis­jes gewoon gebrainwasht, anders kan ik het niet noemen. De deuren gingen dicht, het was niet de bedoe­ling dat de meisjes met elkaar spraken of dat ze dingen zou­den delen met hun ouders. Alle kanalen wilden ze afsluiten. De ene keer waren ze vrien­delijk tegen een turnster, ter­wijl ze een dag later juist heel onaardig tegen hetzelfde meis­je deden. Die meisjes werden daar labiel en onzeker van. Toen ik om me heen ging vragen, kreeg ik steeds meer te horen. Moeders met dezelf­ de ervaringen als ik deelden hun verhalen met me, maar wilden dat uit angst voor represailles voor hun dochter niet in het openbaar doen.

Ruim twee jaar terug klopte ik voor het eerst aan bij het bestuur van Pax om een gesprek te voeren over de zaken die in mijn ogen niet konden. Pax is een vooraan­staande club, een vereniging die staat voor een veilig top­ sportklimaat. Als ik m’n kind naar school of een sportver­eniging breng, dan hoop ik dat ze op een verantwoorde manier wat bijgebracht krijgt.

Magrijn: ‘Ik hoop dat ik mijn dochter op tijd weg heb gehaald bij Pax. Ze komt in elk geval weer happy terug van de trainingen. Mijn dochter straalt gelukkig weer.’

Het gaat om turnen in de top, ik snap dat er streng opgetreden moet worden, maar je kunt ook streng zijn op een respectvolle manier en zon­der dat kinderen aan gevaren worden blootgesteld. Daar wilde ik een gesprek over voe­ren met het bestuur. Ik had een vriendin gesproken, zij is onderwijzeres en oud-­olympiër en vertelde me telkens dat het echt niet kon wat er gebeurde bij Pax. Verenigings­manager Mariëlle van den Brink erkende mijn klacht over het niet juist opvolgen van het medische protocol, want ook met de hielspoor van mijn dochter werd niet goed omgegaan, en het lelijke taalgebruik in het bij­ zijn van de kinderen, ze vertel­de dat ze daarom zo vaak in het trainershok zat.

Maar na dat gesprek werd ik ineens bestempeld als die lastige moeder die het niet kon ver­kroppen dat haar dochter niet goed genoeg was. Er werd zelfs verteld door Mariëlle van den Brink en de voorzit­ter aan andere ouders dat ik knettergek ben en onmoge­lijk zou zijn om mee te pra­ten. Ik zou hebben geroepen dat ik de club kapot zou gaan maken, iets wat ik ten stel­ligste ontken, en werd met de nek aangekeken. Maar er­ger, mijn dochter werd opzij geschoven. Ze werd gene­geerd en was ineens niet goed genoeg meer. Voor een toen negenjarig meisje was het heel pijnlijk dat dit over haar rug werd gespeeld.

Helden Magazine editie 47

Het eerste gedeelte van het turnverhaal komt voort uit Helden Magazine nummer 47, waar Lieke Martens samen met Ronald Koeman de cover siert. Helden Magazine editie 47 is een dubbeldik jubileumnummer. Helden bestaat 10 jaar en in dit nummer blikken wij onder andere vooruit op het Wereldkampioenschap vrouwenvoetbal. De OranjeLeeuwinnen veroverden twee jaar terug de Europese titel én de harten van alle Nederlanders. In de WK special komen nog meer speelsters als Shanice van de Sanden, Vivianne Miedema en Jill Roord en bondscoach Sarina Wiegman aan het woord.

Verder ging Frits Barend langs in Esbjerg bij Rafael van der Vaart & Estavana Polman en vertellen Sjinkie & Fenna Knegt voor het eerst samen over de dag dat de shorttracker zware brandwonden opliep. Een editie met heel veel inspirerende sportverhalen. Dylan Groenwegen de nieuwe topsprinter van het peleton is en Steven Kruijswijk de fietsende familieman. Marit Bouwmeester opnieuw haar zinnen heeft gezet op Olympisch goud en Inge de Bruijn ging na haar zwemcarrière op zoek naar zichzelf.

Krijg jij geen genoeg van alle inspirerende sportverhalen? Kies het abonnement dat bij jou past én wordt abonnee. Zo ontvang je telkens de nieuwste edities op je deurmat, voordat het sportblad in de supermarkten te vinden is. Wil je een Helden Magazine cadeau doen? Het is ook mogelijk om een abonnement cadeau te doen, deze abonnementen lopen automatisch af. Daarnaast zijn de recentste exemplaren ook gemakkelijk te bestellen via onze webshop.