Word abonnee
Meer

Handbal

Estavana Polman: ‘Soms denk ik: Es, waarom doe je het nog?’

Estavana Polman (31) is al jaren het gezicht van het Nederlandse vrouwenhandbal. Haar lichaam heeft de nodige klappen gehad. Ze wil nog ‘knallen’ op de Spelen in Parijs en volgend jaar op het WK in eigen land. Ze is niet alleen handbalster, maar ook moeder van Jesslynn, stiefmoeder van Damián en vriendin van Rafael van der Vaart. Bovendien heeft ze geproefd van televisiewerk. In aanloop naar het olympisch kwalificatietoernooi in Spanje (11-14 april) spreekt ze zich uit. “Tsja, het leven is weleens anders geweest,” zegt Estavana Polman over de afgelopen periode in Helden Magazine 71. “Het is saai op het moment. Elke dag hetzelfde. Dag in dag uit naar de sportschool, veel fietsen. Het is telkens weer een mentale strijd. Keer op keer moet ik mezelf oppeppen, zeggen: kom op Es, je kunt het. Ik heb in de achterliggende periode ook een paar keer gedacht: nu kap ik ermee.” Dertien jaar was Estavana toen ze debuteerde in de handbal-eredivisie, op haar achttiende stond ze in het Nederlands team. We zijn dertien jaar verder en ze kan zeggen dat ze goud, zilver en brons won op een WK, zilver en brons op een EK pakte en vierde werd op de Spelen van 2016. Estavana is een van de boegbeelden van de meest succesvolle Nederlandse handbalgeneratie ooit. Maar de jaren beginnen ook te tellen. Fysieke ongemakken zijn nooit ver weg als handbalster, maar na de geboorte van Jesslynn in 2017 heeft Estavana meerdere keren terug moeten vechten na flinke blessures. Zoals ze dat ook eerder in haar leven moest doen toen ze op haar zestiende twee gebroken ruggenwervels opliep bij een ernstig auto-ongeluk in Duitsland, toen zij met het gezin op weg was naar de vakantiebestemming. Eenzaam Ook afgelopen jaar in Boekarest, waar ze na meer dan tien jaar in Denemarken is neergestreken met haar dochter van inmiddels zes en vriend Rafael van der Vaart – met wie ze sinds 2016 samen is –, heeft ze weer veel moeten revalideren. Waarvoor ze het doet? Ze wil deze zomer dolgraag meedoen aan de Spelen en in Parijs een medaille pakken. Ook wil ze volgend jaar het WK in eigen land meemaken. “Laatst waren we met het Nederlands team op Papendal bij elkaar. Zij konden lekker trainen en ik moest weer op de fiets in het krachthonk. Ik was daar weer eens in m’n eentje. Het was er stil en donker, ik zag die rij fietsen en zag ook het bordje ‘nooduitgang’. Even dacht ik: verdwijn gewoon door die achterdeur, Es, waarom doe je het nog? ''Ik zag die rij fietsen en zag ook het bordje 'nooduitgang'. Even dacht ik: verdwijn gewoon door die achterdeur. Die eenzaamheid...'' Die eenzaamheid... Als je fit bent en alles gaat goed, dan heb je veel mensen om je heen. Maar als het niet goed gaat, hoor of zie je die mensen niet. Je moet zelf zorgen dat je terugkomt. Ik heb gelukkig mijn gezin dat me er doorheen sleept. Maar Rafael gaat niet met mij op de fiets zitten en Jesslynn houdt niet mijn hand vast als ik de gym in loop. Ik krijg er motivatie van dat ik weet dat ze thuis zijn als ik getraind heb, dat ik dan niet alleen ben. Met Raf kan ik er over praten en ik kan bij hem mijn frustraties afreageren. Dat is fijn. Maar uiteindelijk moet ik zelf die weg afleggen. Ik sta er alleen voor, heb mezelf de afgelopen tijd goed leren kennen. Ik ben eigenlijk al drie jaar bezig met revalideren. In 2020 scheurde ik mijn kruisband en een jaar later, vlak voor de Spelen, gebeurde dat opnieuw. Weg Spelen. Ondertussen speelde ook al het gezeik met mijn oude club Esbjerg, waar ik jarenlang mijn hele ziel en zaligheid had gegeven en ineens niet meer welkom was. Eind 2022 vertrok ik naar Rapid Boekarest. Ik heb even gespeeld, maar vorig jaar zomer moest ik weer een knieoperatie ondergaan. Toen ik eindelijk kon spelen, raakte ik tot twee keer toe geblesseerd aan mijn kuit. Eerst aan de ene, toen aan de andere. Als je boven de dertig bent, is een spierblessure zo vervelend. Het lijkt wel of ik in een soort carrousel zit. Al die blessures, het lijkt wel niet te stoppen. Op een gegeven moment ben je er wel klaar mee. Maar toch ga ik door. Dat is mijn karakter, dat zit in mij. Als je Jesslynn vraagt wat mama altijd zegt, zal ze antwoorden: ‘Geef nooit op.’ Ik ben zo opgevoed dat als iets de eerste keer niet lukt, het vast de tweede keer lukt. En anders de derde keer wel. En er speelt nog iets mee: ik wil niet zo stoppen. Ik ken een hoop sporters die hun laatste wedstrijd hebben gespeeld zonder dat ze het wisten. Die gedachte vind ik heftig. Zolang ik het nog kan opbrengen, zolang er nog hoop is, ga ik ervoor. Al weet ik al wel dat mijn knie nooit meer zal worden zoals hij was. Ik heb er altijd last van en vrees dat dit ook de rest van mijn leven zo zal blijven.” Helden Magazine 71 Het eerste gedeelte van het interview met Estavana Polman is afkomstig uit de tweede uitgave van 2024. De 71ste editie van Helden Magazine is voor het eerst in België te bewonderen! Deze mijlpaal wordt gevierd met twee verschillende sporters op de cover: Estavana Polman in Nederland en Wout van Aert in België. Alleskunner Wout van Aert laat dit jaar de Tour de France schieten en kiest voor het eerst voor de Giro d’Italia. De Belgische renner spreekt zich uit over het nieuwe traject, Mathieu van der Poel, Visma-Lease a Bike en de Olympische Spelen. In deze editie van Helden wordt er ook veel aandacht besteed aan voetbal. Esmee Brugts, bekroond als Talent van het Jaar, maakte afgelopen zomer een droomtransfer naar FC Barcelona. Experts laten zich daarnaast uit over Jerdy Schouten, de sleutelspeler van PSV, dat op weg is naar het landskampioenschap en het EK met Oranje in Duitsland. We blikken terug op de legendarische wedstrijd tegen Portugal tijdens het WK van 2006 met Khalid Boulahrouz en bezoeken verdediger Bart Nieuwkoop in Rotterdam. Met Manchester City won Kevin De Bruyne alles wat er te winnen valt. Kenners spreken zich uit over onder meer zijn weergaloze traptechniek en fabuleuze inzicht. In ‘De Dag Dat Alles Misging’ kijken Sigi Lens en Edu Nandlal terug op de vliegtuigcrash in Suriname. Ze hebben de verschrikkelijke SLM-ramp overleefd die zich 35 jaar geleden heeft voorgedaan. Verder in de 140 pagina’s tellende editie deelt marathonloopster Anne Luijten haar bewogen jaar met de lezers. Ze liep de olympische limiet, trouwde, maar verloor ook haar trouwste fan: vader Jos. Zwemfenomeen Ian Thorpe blikt terug op zijn legendarische races en vriendschap met Pieter van den Hoogenband. Victoria Koblenko gaat in gesprek met Ranomi Kromowidjojo, drievoudig olympisch kampioen en zeventienvoudig wereldkampioen zwemmen. Kickbokslegende Peter Aerts, een grootheid in Japan, spreekt onder meer over het oprichten van zijn eigen bond LEGEND. Als laatste is de negentienjarige Collin Veijer de hoop van de Nederlandse motorsportfans, maar wie is hij?
Estavana Polman (31) is al jaren het gezicht van het Nederlandse vrouwenhandbal. Haar lichaam heeft de nodige klappen gehad. Ze wil nog ‘knallen’ op de Spelen in Parijs en volgend jaar op het WK in eigen land. Ze is niet alleen handbalster, maar ook moeder van Jesslynn, stiefmoeder van Damián en vriendin van Rafael van der Vaart. Bovendien heeft ze geproefd van televisiewerk. In aanloop naar het olympisch kwalificatietoernooi in Spanje (11-14 april) spreekt ze zich uit. “Tsja, het leven is weleens anders geweest,” zegt Estavana Polman over de afgelopen periode in Helden Magazine 71. “Het is saai op het moment. Elke dag hetzelfde. Dag in dag uit naar de sportschool, veel fietsen. Het is telkens weer een mentale strijd. Keer op keer moet ik mezelf oppeppen, zeggen: kom op Es, je kunt het. Ik heb in de achterliggende periode ook een paar keer gedacht: nu kap ik ermee.” Dertien jaar was Estavana toen ze debuteerde in de handbal-eredivisie, op haar achttiende stond ze in het Nederlands team. We zijn dertien jaar verder en ze kan zeggen dat ze goud, zilver en brons won op een WK, zilver en brons op een EK pakte en vierde werd op de Spelen van 2016. Estavana is een van de boegbeelden van de meest succesvolle Nederlandse handbalgeneratie ooit. Maar de jaren beginnen ook te tellen. Fysieke ongemakken zijn nooit ver weg als handbalster, maar na de geboorte van Jesslynn in 2017 heeft Estavana meerdere keren terug moeten vechten na flinke blessures. Zoals ze dat ook eerder in haar leven moest doen toen ze op haar zestiende twee gebroken ruggenwervels opliep bij een ernstig auto-ongeluk in Duitsland, toen zij met het gezin op weg was naar de vakantiebestemming. Eenzaam Ook afgelopen jaar in Boekarest, waar ze na meer dan tien jaar in Denemarken is neergestreken met haar dochter van inmiddels zes en vriend Rafael van der Vaart – met wie ze sinds 2016 samen is –, heeft ze weer veel moeten revalideren. Waarvoor ze het doet? Ze wil deze zomer dolgraag meedoen aan de Spelen en in Parijs een medaille pakken. Ook wil ze volgend jaar het WK in eigen land meemaken. “Laatst waren we met het Nederlands team op Papendal bij elkaar. Zij konden lekker trainen en ik moest weer op de fiets in het krachthonk. Ik was daar weer eens in m’n eentje. Het was er stil en donker, ik zag die rij fietsen en zag ook het bordje ‘nooduitgang’. Even dacht ik: verdwijn gewoon door die achterdeur, Es, waarom doe je het nog? ''Ik zag die rij fietsen en zag ook het bordje 'nooduitgang'. Even dacht ik: verdwijn gewoon door die achterdeur. Die eenzaamheid...'' Die eenzaamheid... Als je fit bent en alles gaat goed, dan heb je veel mensen om je heen. Maar als het niet goed gaat, hoor of zie je die mensen niet. Je moet zelf zorgen dat je terugkomt. Ik heb gelukkig mijn gezin dat me er doorheen sleept. Maar Rafael gaat niet met mij op de fiets zitten en Jesslynn houdt niet mijn hand vast als ik de gym in loop. Ik krijg er motivatie van dat ik weet dat ze thuis zijn als ik getraind heb, dat ik dan niet alleen ben. Met Raf kan ik er over praten en ik kan bij hem mijn frustraties afreageren. Dat is fijn. Maar uiteindelijk moet ik zelf die weg afleggen. Ik sta er alleen voor, heb mezelf de afgelopen tijd goed leren kennen. Ik ben eigenlijk al drie jaar bezig met revalideren. In 2020 scheurde ik mijn kruisband en een jaar later, vlak voor de Spelen, gebeurde dat opnieuw. Weg Spelen. Ondertussen speelde ook al het gezeik met mijn oude club Esbjerg, waar ik jarenlang mijn hele ziel en zaligheid had gegeven en ineens niet meer welkom was. Eind 2022 vertrok ik naar Rapid Boekarest. Ik heb even gespeeld, maar vorig jaar zomer moest ik weer een knieoperatie ondergaan. Toen ik eindelijk kon spelen, raakte ik tot twee keer toe geblesseerd aan mijn kuit. Eerst aan de ene, toen aan de andere. Als je boven de dertig bent, is een spierblessure zo vervelend. Het lijkt wel of ik in een soort carrousel zit. Al die blessures, het lijkt wel niet te stoppen. Op een gegeven moment ben je er wel klaar mee. Maar toch ga ik door. Dat is mijn karakter, dat zit in mij. Als je Jesslynn vraagt wat mama altijd zegt, zal ze antwoorden: ‘Geef nooit op.’ Ik ben zo opgevoed dat als iets de eerste keer niet lukt, het vast de tweede keer lukt. En anders de derde keer wel. En er speelt nog iets mee: ik wil niet zo stoppen. Ik ken een hoop sporters die hun laatste wedstrijd hebben gespeeld zonder dat ze het wisten. Die gedachte vind ik heftig. Zolang ik het nog kan opbrengen, zolang er nog hoop is, ga ik ervoor. Al weet ik al wel dat mijn knie nooit meer zal worden zoals hij was. Ik heb er altijd last van en vrees dat dit ook de rest van mijn leven zo zal blijven.” Helden Magazine 71 Het eerste gedeelte van het interview met Estavana Polman is afkomstig uit de tweede uitgave van 2024. De 71ste editie van Helden Magazine is voor het eerst in België te bewonderen! Deze mijlpaal wordt gevierd met twee verschillende sporters op de cover: Estavana Polman in Nederland en Wout van Aert in België. Alleskunner Wout van Aert laat dit jaar de Tour de France schieten en kiest voor het eerst voor de Giro d’Italia. De Belgische renner spreekt zich uit over het nieuwe traject, Mathieu van der Poel, Visma-Lease a Bike en de Olympische Spelen. In deze editie van Helden wordt er ook veel aandacht besteed aan voetbal. Esmee Brugts, bekroond als Talent van het Jaar, maakte afgelopen zomer een droomtransfer naar FC Barcelona. Experts laten zich daarnaast uit over Jerdy Schouten, de sleutelspeler van PSV, dat op weg is naar het landskampioenschap en het EK met Oranje in Duitsland. We blikken terug op de legendarische wedstrijd tegen Portugal tijdens het WK van 2006 met Khalid Boulahrouz en bezoeken verdediger Bart Nieuwkoop in Rotterdam. Met Manchester City won Kevin De Bruyne alles wat er te winnen valt. Kenners spreken zich uit over onder meer zijn weergaloze traptechniek en fabuleuze inzicht. In ‘De Dag Dat Alles Misging’ kijken Sigi Lens en Edu Nandlal terug op de vliegtuigcrash in Suriname. Ze hebben de verschrikkelijke SLM-ramp overleefd die zich 35 jaar geleden heeft voorgedaan. Verder in de 140 pagina’s tellende editie deelt marathonloopster Anne Luijten haar bewogen jaar met de lezers. Ze liep de olympische limiet, trouwde, maar verloor ook haar trouwste fan: vader Jos. Zwemfenomeen Ian Thorpe blikt terug op zijn legendarische races en vriendschap met Pieter van den Hoogenband. Victoria Koblenko gaat in gesprek met Ranomi Kromowidjojo, drievoudig olympisch kampioen en zeventienvoudig wereldkampioen zwemmen. Kickbokslegende Peter Aerts, een grootheid in Japan, spreekt onder meer over het oprichten van zijn eigen bond LEGEND. Als laatste is de negentienjarige Collin Veijer de hoop van de Nederlandse motorsportfans, maar wie is hij?

Handbal

Heldenpraat met Angela Malestein

Angela Malestein is al jaren een van de vaste krachten van het Nederlands handbalteam. De rechterhoekspeler stond met de ploeg al verschillende keren op het podium op EK’s en WK’s en werd in 2019 zelfs wereldkampioen in Japan. Bij het WK in Noorwegen, Denemarken en Zweden (29 november- 17 december) is Angela weer van de partij. Deze oefening doe ik het liefst in de gym... Lachend: ‘‘Geen een. Als ik dan toch moet kiezen, ga ik voor oefeningen voor mijn benen. Ik wil het wel een beetje kunnen voelen als ik getraind heb.” Dit is op dit moment mijn favoriete artiest... ‘‘Dat zijn er twee: Justin Bieber en Omah Lay. Mijn favoriete nummer van Justin Bieber is Ghost en van Omah Lay is dat Soso.’’ Van deze persoon had ik vroeger posters op mijn kamer hangen... ‘‘Van Shakira. Ik was echt een die hard fan.’’ Als ik één andere sport mocht kiezen, dan koos ik voor... ‘‘Ik vind zwemmen en basketbal leuk. Om zelf te doen, maar ook om naar te kijken. Als er Nederlanders meedoen bij het zwemmen, volg ik dat, en soms kijk ik ook naar NBA-wedstrijden.’’ Helden Magazine 69 Het eerste gedeelte van Heldenpraat met Angela Malestein komt voort uit het dubbeldikke eindejaarsnummer van Helden. De laatste editie van 2023 staat traditioneel in het teken van een terugblik op het afgelopen sportjaar, waarop Femke Bol de cover siert. De atlete blikt uitgebreid terug op het jaar waarin alles wat ze aanraakte in goud leek te veranderen. Helden ging daarnaast in Engeland op bezoek bij Nathan Aké, die met Manchester City de landstitel, FA Cup en Champions League won. Hij werd samen met zijn echtgenote Kaylee, met wie hij al sinds zijn vijftiende samen is, geïnterviewd en gefotografeerd. Bijzonder was ook het bezoek aan de familie Schippers. Dafne nam afscheid van de atletiek en samen met haar ouders, zus en broer blikte ze terug op haar indrukwekkende carrière. In de 69ste editie van Helden komen tal van sporters aan het woord die 2023 kleur gaven. Wout Poels blikt terug op ritzeges in de Tour en Vuelta, maar ook op het verlies van ploeggenoot Gino Mäder. Golden Sisters Bente en Lieke Rogge werden samen wereldkampioen waterpolo. Femke Kok kroonde zich tot de eerste Nederlandse wereldkampioene op de 500 meter en toont zich zoals we haar niet eerder zagen. Karolien en Finn Florijn zijn gezegend met geweldige roeigenen, ze pakten allebei WK-goud; een dubbelinterview. Jeffrey Hoogland is koning op de kilometer. Hij werd voor de vierde keer wereldkampioen op ‘zijn’ afstand en verbeterde het wereldrecord. Een openhartig gesprek met de kilometervreter. Verder pakten zeilers Bart Lambriex en Floris van de Werken een hattrick aan wereldtitels. Over zeilen gesproken: Marit Bouwmeester keerde terug na de bevalling van haar dochter in 2022 en werd meteen weer Europees kampioen. Feyenoord werd ook kampioen en Lutsharel Geertruida had daar een belangrijk aandeel in. Hij doet zijn verhaal. Joey Veerman won in 2023 de KNVB-beker en werd vader. Een gesprek met de uitgesproken voetballer over wie veel mensen een mening hebben. Ook een verhaal over Lionel Messi en de club waar hij afgelopen zomer heen verhuisde, het Inter Miami van David Beckham. Een portret van Carlos Alcaraz, de nieuwe posterboy van het tennis die Novak Djokovic klopte in de finale op Wimbledon in dé wedstrijd van het jaar. En als laatste was het voor schaatscoach Kosta Poltavets en voetbaltrainer Anoush Dastgir juist een zwaar jaar, door de situatie in hun geboortelanden Oekraïne en Afghanistan. Wil je het hele nummer lezen? Bestel Helden Magazine 69 via onze webshop. Geen inspirerende sportverhalen missen van onze Nederlandse sporthelden? Kies het abonnement dat bij jou past en word abonnee.
Angela Malestein is al jaren een van de vaste krachten van het Nederlands handbalteam. De rechterhoekspeler stond met de ploeg al verschillende keren op het podium op EK’s en WK’s en werd in 2019 zelfs wereldkampioen in Japan. Bij het WK in Noorwegen, Denemarken en Zweden (29 november- 17 december) is Angela weer van de partij. Deze oefening doe ik het liefst in de gym... Lachend: ‘‘Geen een. Als ik dan toch moet kiezen, ga ik voor oefeningen voor mijn benen. Ik wil het wel een beetje kunnen voelen als ik getraind heb.” Dit is op dit moment mijn favoriete artiest... ‘‘Dat zijn er twee: Justin Bieber en Omah Lay. Mijn favoriete nummer van Justin Bieber is Ghost en van Omah Lay is dat Soso.’’ Van deze persoon had ik vroeger posters op mijn kamer hangen... ‘‘Van Shakira. Ik was echt een die hard fan.’’ Als ik één andere sport mocht kiezen, dan koos ik voor... ‘‘Ik vind zwemmen en basketbal leuk. Om zelf te doen, maar ook om naar te kijken. Als er Nederlanders meedoen bij het zwemmen, volg ik dat, en soms kijk ik ook naar NBA-wedstrijden.’’ Helden Magazine 69 Het eerste gedeelte van Heldenpraat met Angela Malestein komt voort uit het dubbeldikke eindejaarsnummer van Helden. De laatste editie van 2023 staat traditioneel in het teken van een terugblik op het afgelopen sportjaar, waarop Femke Bol de cover siert. De atlete blikt uitgebreid terug op het jaar waarin alles wat ze aanraakte in goud leek te veranderen. Helden ging daarnaast in Engeland op bezoek bij Nathan Aké, die met Manchester City de landstitel, FA Cup en Champions League won. Hij werd samen met zijn echtgenote Kaylee, met wie hij al sinds zijn vijftiende samen is, geïnterviewd en gefotografeerd. Bijzonder was ook het bezoek aan de familie Schippers. Dafne nam afscheid van de atletiek en samen met haar ouders, zus en broer blikte ze terug op haar indrukwekkende carrière. In de 69ste editie van Helden komen tal van sporters aan het woord die 2023 kleur gaven. Wout Poels blikt terug op ritzeges in de Tour en Vuelta, maar ook op het verlies van ploeggenoot Gino Mäder. Golden Sisters Bente en Lieke Rogge werden samen wereldkampioen waterpolo. Femke Kok kroonde zich tot de eerste Nederlandse wereldkampioene op de 500 meter en toont zich zoals we haar niet eerder zagen. Karolien en Finn Florijn zijn gezegend met geweldige roeigenen, ze pakten allebei WK-goud; een dubbelinterview. Jeffrey Hoogland is koning op de kilometer. Hij werd voor de vierde keer wereldkampioen op ‘zijn’ afstand en verbeterde het wereldrecord. Een openhartig gesprek met de kilometervreter. Verder pakten zeilers Bart Lambriex en Floris van de Werken een hattrick aan wereldtitels. Over zeilen gesproken: Marit Bouwmeester keerde terug na de bevalling van haar dochter in 2022 en werd meteen weer Europees kampioen. Feyenoord werd ook kampioen en Lutsharel Geertruida had daar een belangrijk aandeel in. Hij doet zijn verhaal. Joey Veerman won in 2023 de KNVB-beker en werd vader. Een gesprek met de uitgesproken voetballer over wie veel mensen een mening hebben. Ook een verhaal over Lionel Messi en de club waar hij afgelopen zomer heen verhuisde, het Inter Miami van David Beckham. Een portret van Carlos Alcaraz, de nieuwe posterboy van het tennis die Novak Djokovic klopte in de finale op Wimbledon in dé wedstrijd van het jaar. En als laatste was het voor schaatscoach Kosta Poltavets en voetbaltrainer Anoush Dastgir juist een zwaar jaar, door de situatie in hun geboortelanden Oekraïne en Afghanistan. Wil je het hele nummer lezen? Bestel Helden Magazine 69 via onze webshop. Geen inspirerende sportverhalen missen van onze Nederlandse sporthelden? Kies het abonnement dat bij jou past en word abonnee.

Formule 1

Max Verstappen: Het is niet makkelijk om teamgenoot van Max Verstappen te zijn

De Formule 1 droomde van een echte titelstrijd. In plaats daarvan zorgt Max Verstappen net als vorig seizoen voor een one man show, de derde wereldtitel op rij kan hem bijna niet ontgaan. Ongewild maar flink geholpen door zijn enige rivaal en teamgenoot. Omdat Sergio Perez dit seizoen alles doet wat hij vooral niet moet doen. “Dit kan best nog leuk worden.” Damon Hill, ex-wereldkampioen en tegenwoordig Formule 1-analist voor televisie, zei het in Melbourne, voor de derde Grand Prix van het jaar. Hij had het over het seizoen dat leek af te stevenen op een duel tussen twee teamgenoten. De auto van Red Bull was immers zo snel dat de andere topteams al de handdoek hadden gegooid. Zowel in Bahrein als Jeddah was er een één-tweetje voor Red Bull. Max Verstappen won in Bahrein voor teamgenoot Sergio Pérez en in Saudi-Arabië waren de rollen omgekeerd. Hill, optimistisch: “Daarmee is het seizoen niet voorbij, hoor. Er valt altijd wat te beleven als twee teamgenoten bikkelen om de titel.” We hadden even de neiging om de wereldkampioen van 1996 te geloven. Hij is immers ervaringsdeskundige. Hill: “De dynamiek is helemaal anders, als je teamgenoot je titelrivaal is. Dat doet iets met een mens. Ik herinner me dat ik in Monza kip zat te eten, en dat Jacques Villeneuve (zijn teamgenoot in ‘96) een bout van mijn bord pikte toen hij voorbij wandelde. Grapje van hem. Ik ging helemaal door het lint, dacht dat hij psychologische spelletjes speelde.” Een week eerder, tijdens de GP van Saudi- Arabië, had Max Verstappen een spelletje gespeeld. Toen de ingenieurs vreesden dat de aandrijfas van de Red Bull RB19 op het punt stond het te begeven, vroegen ze hun coureurs om het tempo te verlagen. Pérez, op dat moment aan de leiding, gehoorzaamde. Tot hij merkte dat Verstappen deed alsof zijn neus bloedde en in de laatste ronde nog de snelste tijd neerzette, goed voor een punt waarmee de Nederlander en niet Pérez de leiding in het kampioenschap greep. De woordenwisseling tussen de teamgenoten na de race en kort voordat ze het podium op gingen, was fel. Geen vertrouwen meer Het zat er natuurlijk aan te komen. Pérez en Verstappen vertrouwen elkaar dit seizoen voor geen meter. Het is een gevolg van wat in 2022 gebeurde. Verstappen en zijn entourage verdachten Pérez ervan dat hij in Monaco opzettelijk gecrasht was in de kwalificaties, zodat Max geen snellere tijd meer kon neerzetten. Perez won daardoor die race. Later in het seizoen, in Brazilië, presenteerde Verstappen de rekening. Max was al wereldkampioen, maar weigerde Perez, die goede zaken kon doen voor de tweede plek in het kampioenschap, voorbij te laten, zoals het team hem vroeg. “Nu heeft iedereen gezien hoe hij in elkaar zit,” zei een boze Pérez. Sindsdien is er vaker kwaad bloed tussen de twee. De Mexicaan, voor de start van dit seizoen: “Als Red Bull me niet op gelijke voet met Verstappen zet, dan kunnen ze vergeten dat ik voor het team rij.” En toen hij de race in Jeddah won, twitterde Checo meteen om het team te bedanken en hij sloot af met: “Meer van dat. Ik wil wereldkampioen worden.” Red Bull greep meteen in: de tweet van Perez verdween na een paar minuten plots heel even. Om dan terug te keren zonder dat laatste zinnetje. Alles willen winnen en de ander niets gunnen: veel, zo niet alle, coureurs in de Formule 1 denken zo. Allemaal hebben ze een soort aangeboren egoïsme als ze in de auto stappen. Bij Max zit dat er nog veel dieper in. “Hij laat de kaas niet van zijn boterham nemen,” zei vader Jos Verstappen al toen zijn zoon in 2015 net zijn debuut had gemaakt op zijn zeventiende. “Formule 1 heeft niets te maken met de olympische gedachte,” zei Max tijdens een interview, “hier is het ieder voor zich.” Max Verstappen: 'Formule 1 heeft niets te maken met de olympische gedachte, hier is het ieder voor zich' Verstappen paste dat motto al snel toe in zijn eerste seizoen bij Toro Rosso, toen teamgenoot Carlos Sainz net verse banden had gekregen en duidelijk sneller reed dan Max, die vlak voor hem reed. De teamleiding gaf Verstappen het bevel om zijn teamgenoot voorbij te laten. Dat was ‘strategisch beter’ liet de leiding van Toro Rosso weten. Waarop Max kurkdroog antwoordde op het verzoek met: “No.” Senna en Prost Verstappen won trouwens de derde GP van het seizoen in Melbourne. Maar twee weken later, in Bakoe, was Pérez weer de winnaar. Hij won in Azerbeidzjan niet alleen op zondag, maar ook de zogenaamde ‘sprintrace’ die voor het eerst werd georganiseerd. Vader Antonio Pérez stelde na afloop: “Mijn zoon kan dit seizoen wereldkampioen worden.” De quote ging de wereld rond en zorgde in Mexico voor collectief enthousiasme. Vader Perez is immers politicus en zit in de Mexicaanse Tweede Kamer. Hij staat erom bekend graag oneliners te gebruiken, de media nemen zijn woorden altijd snel over. Pérez werd plots gebombardeerd tot serieuze kanshebber voor de titel in Mexico. Vader Pérez stelde: “Je kunt de rivaliteit tussen Verstappen en Checo gerust vergelijken met die in de grote jaren van Ayrton Senna en Alain Prost bij McLaren.” Na de race in Bakoe was het een leuke headline. Inmiddels is het een pijnlijke uitspraak, als je de stand in het kampioenschap ziet. Maar het was bovenal een uitspraak die zijn zoon niet geholpen heeft. Terug naar de interne strijd tussen Senna en Prost bij McLaren in 1988 en 1989. Wat overeenkomt met die periode is de dominantie van één team. Red Bull is net zo oppermachtig als McLaren toen was. De overwinning van Verstappen in Hongarije betekende de elfde zege van Red Bull dit seizoen in elf races tot nu toe. De laatste race van 2022, in Abu Dhabi, werd ook gewonnen, waardoor Red Bull in Hongarije een streak van twaalf zeges op rij te pakken had. De twaalfde zege op rij door één team betekende een record in de Formule. McLaren won er in 1988 elf op een rij. Maar destijds was de strijd tussen coureurs veel spannender. Senna won zeven van die races en Prost vier. Aan het einde van het seizoen was de stand 8-7 in het voordeel van Senna. Prost en hij waren enorm aan elkaar gewaagd. Bij Red Bull was de stand na de GP in Hongarije alleen dit seizoen 9-2 in het voordeel van Verstappen en met zege van Max in de slotrace van 2022 erbij zelfs 10-2. Hier gaat de vergelijking tussen Senna en Prost in 1988 dus volledig mank. Van spanning is geen sprake meer geweest na Azerbeidzjan en de uitspraken van vader Pérez. Verstappen zegt telkens dat cijfers en statistieken hem niet interesseren, maar hij ziet de kloof met zijn teamgenoot natuurlijk ook wel. Op Silverstone, begin juli, sprak Max die absoluut hard aan zijn gekomen bij Pérez. Toen hem werd gevraagd of de slechte kwalificatie van Pérez - hij haalde alweer de derde en beslissende kwalificatieronde niet - een probleem was, zei Max: “Voor het team is het zeer belangrijk dat we ook de wereldtitel bij de constructeurs pakken, en dus allebei punten pakken. Maar ik denk dat ik dat wel alleen voor elkaar krijg...” Helden Magazine editie 68 Het eerste gedeelte van het verhaal van Max Verstappen komt voort uit Helden Magazine nummer 68.Verstappen kleurt de wereld oranje. Max Verstappen is hard op weg om voor het derde jaar op rij de wereldtitel Formule 1 te pakken. In aanloop naar de Grand Prix van Zandvoort, die hij afgelopen twee jaar won, siert hij de cover van Helden. We volgden de coureur vanuit de paddock en zagen hoe moeilijk het is voor ploeggenoot Sergio Perez om staande te blijven in zijn schaduw. In de 68ste editie van Helden ook volop aandacht voor het nieuwe voetbalseizoen. Een gesprek met Mats Wieffer, dé ontdekking van vorig seizoen, over zijn doorbraak bij Feyenoord en Oranje. Maurice Steijn werd tot veler verrassing de nieuwe trainer van Ajax. Een groot interview met de man die na een teleurstellend seizoen voor nieuwe successen moet zorgen. Luuk de Jong is spits en aanvoerder van PSV, hij vertelt over bondscoach Ronald Koeman, oud-trainer Ruud van Nistelrooij, nieuwe trainer Peter Bosz, oud-ploeggenoot Xavi Simons en nieuwe teamgenoot Noa Lang. Ryan Gravenberch kende een lastig eerste seizoen bij Bayern München. Hij wil er dit seizoen staan en weer een vaste waarde voor Oranje worden. Verder in de nieuwe Helden. Atleten Lieke Klaver en Terrence Agard vormen een razendsnel koppel. Turners Loran de Munck en Casimir Schmidt zijn maatjes en tegenpolen. Laura Dijkema en Nika Daalderop over de hectiek van het leven als volleybalsters in den vreemde. Anne van Dam is de beste golfster van Nederland, ze vertelt over anger management, wonen in Amerika en de Big Green Egg Open. Hockeyster Laurien Leurink won met Oranje alles wat er te winnen viel. Mede door de ongeneeslijke ziekte van zus Marije zwaaide ze af. Ook is er veel aandacht voor de European Para Championships in Rotterdam. Een gesprek met rolstoelbasketbalster Bo Kramer, bij wie op jonge leeftijd botkanker in haar been werd geconstateerd. Wil je het hele nummer lezen? Bestel Helden Magazine editie 68! Wil je geen inspirerende sportverhalen missen van onze Nederlandse sporthelden? Abonneer je nu snel en ontvang de Helden Magazine op je deurmat, voordat het sportblad in de supermarkten te vinden is. Blijf daarnaast op de hoogte van het recentste sportnieuws en leuke winacties door je aan te melden op onze nieuwsbrief en volg ons op onze social mediakanalen.
De Formule 1 droomde van een echte titelstrijd. In plaats daarvan zorgt Max Verstappen net als vorig seizoen voor een one man show, de derde wereldtitel op rij kan hem bijna niet ontgaan. Ongewild maar flink geholpen door zijn enige rivaal en teamgenoot. Omdat Sergio Perez dit seizoen alles doet wat hij vooral niet moet doen. “Dit kan best nog leuk worden.” Damon Hill, ex-wereldkampioen en tegenwoordig Formule 1-analist voor televisie, zei het in Melbourne, voor de derde Grand Prix van het jaar. Hij had het over het seizoen dat leek af te stevenen op een duel tussen twee teamgenoten. De auto van Red Bull was immers zo snel dat de andere topteams al de handdoek hadden gegooid. Zowel in Bahrein als Jeddah was er een één-tweetje voor Red Bull. Max Verstappen won in Bahrein voor teamgenoot Sergio Pérez en in Saudi-Arabië waren de rollen omgekeerd. Hill, optimistisch: “Daarmee is het seizoen niet voorbij, hoor. Er valt altijd wat te beleven als twee teamgenoten bikkelen om de titel.” We hadden even de neiging om de wereldkampioen van 1996 te geloven. Hij is immers ervaringsdeskundige. Hill: “De dynamiek is helemaal anders, als je teamgenoot je titelrivaal is. Dat doet iets met een mens. Ik herinner me dat ik in Monza kip zat te eten, en dat Jacques Villeneuve (zijn teamgenoot in ‘96) een bout van mijn bord pikte toen hij voorbij wandelde. Grapje van hem. Ik ging helemaal door het lint, dacht dat hij psychologische spelletjes speelde.” Een week eerder, tijdens de GP van Saudi- Arabië, had Max Verstappen een spelletje gespeeld. Toen de ingenieurs vreesden dat de aandrijfas van de Red Bull RB19 op het punt stond het te begeven, vroegen ze hun coureurs om het tempo te verlagen. Pérez, op dat moment aan de leiding, gehoorzaamde. Tot hij merkte dat Verstappen deed alsof zijn neus bloedde en in de laatste ronde nog de snelste tijd neerzette, goed voor een punt waarmee de Nederlander en niet Pérez de leiding in het kampioenschap greep. De woordenwisseling tussen de teamgenoten na de race en kort voordat ze het podium op gingen, was fel. Geen vertrouwen meer Het zat er natuurlijk aan te komen. Pérez en Verstappen vertrouwen elkaar dit seizoen voor geen meter. Het is een gevolg van wat in 2022 gebeurde. Verstappen en zijn entourage verdachten Pérez ervan dat hij in Monaco opzettelijk gecrasht was in de kwalificaties, zodat Max geen snellere tijd meer kon neerzetten. Perez won daardoor die race. Later in het seizoen, in Brazilië, presenteerde Verstappen de rekening. Max was al wereldkampioen, maar weigerde Perez, die goede zaken kon doen voor de tweede plek in het kampioenschap, voorbij te laten, zoals het team hem vroeg. “Nu heeft iedereen gezien hoe hij in elkaar zit,” zei een boze Pérez. Sindsdien is er vaker kwaad bloed tussen de twee. De Mexicaan, voor de start van dit seizoen: “Als Red Bull me niet op gelijke voet met Verstappen zet, dan kunnen ze vergeten dat ik voor het team rij.” En toen hij de race in Jeddah won, twitterde Checo meteen om het team te bedanken en hij sloot af met: “Meer van dat. Ik wil wereldkampioen worden.” Red Bull greep meteen in: de tweet van Perez verdween na een paar minuten plots heel even. Om dan terug te keren zonder dat laatste zinnetje. Alles willen winnen en de ander niets gunnen: veel, zo niet alle, coureurs in de Formule 1 denken zo. Allemaal hebben ze een soort aangeboren egoïsme als ze in de auto stappen. Bij Max zit dat er nog veel dieper in. “Hij laat de kaas niet van zijn boterham nemen,” zei vader Jos Verstappen al toen zijn zoon in 2015 net zijn debuut had gemaakt op zijn zeventiende. “Formule 1 heeft niets te maken met de olympische gedachte,” zei Max tijdens een interview, “hier is het ieder voor zich.” Max Verstappen: 'Formule 1 heeft niets te maken met de olympische gedachte, hier is het ieder voor zich' Verstappen paste dat motto al snel toe in zijn eerste seizoen bij Toro Rosso, toen teamgenoot Carlos Sainz net verse banden had gekregen en duidelijk sneller reed dan Max, die vlak voor hem reed. De teamleiding gaf Verstappen het bevel om zijn teamgenoot voorbij te laten. Dat was ‘strategisch beter’ liet de leiding van Toro Rosso weten. Waarop Max kurkdroog antwoordde op het verzoek met: “No.” Senna en Prost Verstappen won trouwens de derde GP van het seizoen in Melbourne. Maar twee weken later, in Bakoe, was Pérez weer de winnaar. Hij won in Azerbeidzjan niet alleen op zondag, maar ook de zogenaamde ‘sprintrace’ die voor het eerst werd georganiseerd. Vader Antonio Pérez stelde na afloop: “Mijn zoon kan dit seizoen wereldkampioen worden.” De quote ging de wereld rond en zorgde in Mexico voor collectief enthousiasme. Vader Perez is immers politicus en zit in de Mexicaanse Tweede Kamer. Hij staat erom bekend graag oneliners te gebruiken, de media nemen zijn woorden altijd snel over. Pérez werd plots gebombardeerd tot serieuze kanshebber voor de titel in Mexico. Vader Pérez stelde: “Je kunt de rivaliteit tussen Verstappen en Checo gerust vergelijken met die in de grote jaren van Ayrton Senna en Alain Prost bij McLaren.” Na de race in Bakoe was het een leuke headline. Inmiddels is het een pijnlijke uitspraak, als je de stand in het kampioenschap ziet. Maar het was bovenal een uitspraak die zijn zoon niet geholpen heeft. Terug naar de interne strijd tussen Senna en Prost bij McLaren in 1988 en 1989. Wat overeenkomt met die periode is de dominantie van één team. Red Bull is net zo oppermachtig als McLaren toen was. De overwinning van Verstappen in Hongarije betekende de elfde zege van Red Bull dit seizoen in elf races tot nu toe. De laatste race van 2022, in Abu Dhabi, werd ook gewonnen, waardoor Red Bull in Hongarije een streak van twaalf zeges op rij te pakken had. De twaalfde zege op rij door één team betekende een record in de Formule. McLaren won er in 1988 elf op een rij. Maar destijds was de strijd tussen coureurs veel spannender. Senna won zeven van die races en Prost vier. Aan het einde van het seizoen was de stand 8-7 in het voordeel van Senna. Prost en hij waren enorm aan elkaar gewaagd. Bij Red Bull was de stand na de GP in Hongarije alleen dit seizoen 9-2 in het voordeel van Verstappen en met zege van Max in de slotrace van 2022 erbij zelfs 10-2. Hier gaat de vergelijking tussen Senna en Prost in 1988 dus volledig mank. Van spanning is geen sprake meer geweest na Azerbeidzjan en de uitspraken van vader Pérez. Verstappen zegt telkens dat cijfers en statistieken hem niet interesseren, maar hij ziet de kloof met zijn teamgenoot natuurlijk ook wel. Op Silverstone, begin juli, sprak Max die absoluut hard aan zijn gekomen bij Pérez. Toen hem werd gevraagd of de slechte kwalificatie van Pérez - hij haalde alweer de derde en beslissende kwalificatieronde niet - een probleem was, zei Max: “Voor het team is het zeer belangrijk dat we ook de wereldtitel bij de constructeurs pakken, en dus allebei punten pakken. Maar ik denk dat ik dat wel alleen voor elkaar krijg...” Helden Magazine editie 68 Het eerste gedeelte van het verhaal van Max Verstappen komt voort uit Helden Magazine nummer 68.Verstappen kleurt de wereld oranje. Max Verstappen is hard op weg om voor het derde jaar op rij de wereldtitel Formule 1 te pakken. In aanloop naar de Grand Prix van Zandvoort, die hij afgelopen twee jaar won, siert hij de cover van Helden. We volgden de coureur vanuit de paddock en zagen hoe moeilijk het is voor ploeggenoot Sergio Perez om staande te blijven in zijn schaduw. In de 68ste editie van Helden ook volop aandacht voor het nieuwe voetbalseizoen. Een gesprek met Mats Wieffer, dé ontdekking van vorig seizoen, over zijn doorbraak bij Feyenoord en Oranje. Maurice Steijn werd tot veler verrassing de nieuwe trainer van Ajax. Een groot interview met de man die na een teleurstellend seizoen voor nieuwe successen moet zorgen. Luuk de Jong is spits en aanvoerder van PSV, hij vertelt over bondscoach Ronald Koeman, oud-trainer Ruud van Nistelrooij, nieuwe trainer Peter Bosz, oud-ploeggenoot Xavi Simons en nieuwe teamgenoot Noa Lang. Ryan Gravenberch kende een lastig eerste seizoen bij Bayern München. Hij wil er dit seizoen staan en weer een vaste waarde voor Oranje worden. Verder in de nieuwe Helden. Atleten Lieke Klaver en Terrence Agard vormen een razendsnel koppel. Turners Loran de Munck en Casimir Schmidt zijn maatjes en tegenpolen. Laura Dijkema en Nika Daalderop over de hectiek van het leven als volleybalsters in den vreemde. Anne van Dam is de beste golfster van Nederland, ze vertelt over anger management, wonen in Amerika en de Big Green Egg Open. Hockeyster Laurien Leurink won met Oranje alles wat er te winnen viel. Mede door de ongeneeslijke ziekte van zus Marije zwaaide ze af. Ook is er veel aandacht voor de European Para Championships in Rotterdam. Een gesprek met rolstoelbasketbalster Bo Kramer, bij wie op jonge leeftijd botkanker in haar been werd geconstateerd. Wil je het hele nummer lezen? Bestel Helden Magazine editie 68! Wil je geen inspirerende sportverhalen missen van onze Nederlandse sporthelden? Abonneer je nu snel en ontvang de Helden Magazine op je deurmat, voordat het sportblad in de supermarkten te vinden is. Blijf daarnaast op de hoogte van het recentste sportnieuws en leuke winacties door je aan te melden op onze nieuwsbrief en volg ons op onze social mediakanalen.

Formule 1

Giedo van der Garde: ‘Wat ben ik een geluksvogel’

Aan zijn carrière in de Formule 1 kwam in 2015 een abrupt einde. Giedo van der Garde (38) had het er lang moeilijk mee, maar herpakte zich. Inmiddels is hij zakenman, vader van drie kinderen, analist bij Viaplay en racet hij nog altijd. Victoria Koblenko ging bij hem langs en sprak met hem over Jos en Max Verstappen, Nyck de Vries, echtgenote Denise en schoonvader Marcel Boekhoorn. Helingsproces Wat is jouw levensmotto? “Het leven is te kort om moeilijk te doen. Je leeft maar één keer en je moet er alles uit halen.” Heb je er altijd zo in gestaan? “Nou nee. Nadat het Formule 1-team van Sauber in 2015 besloot me niet te laten rijden en mij uitkocht, was ik wel echt de weg kwijt. Dat duurde twee jaar lang.” Ik verken in deze rubriek vaker het zwarte gat van sporters na hun carrière. Is dat wat je bedoelt? “Ik zat als coureur op mijn hoogtepunt, dacht dat ik nog zeker een paar jaar Formule 1 ging rijden. Dat liep allemaal anders. Ik was dertig en realiseerde me dat ik nooit meer terug kon komen in de Formule 1.” De rechtszaak die je aanspande tegen Sauber won je met verve en de schadevergoeding was royaal. Dat hielp niet bij de verwerking? “Ik kreeg een zak geld mee, maar dat vulde het gat niet. Ik wilde racen. En door die rechtszaak wist ik dat een nieuwe kans in de Formule 1 was verkeken.” Wat deed je in die twee jaar dat je de weg kwijt was? “Ik ben veel gekke dingen gaan doen. Ik kwam geregeld om zes uur ’s ochtends thuis, dan ging mijn vrouw Denise net naar haar werk. Vervolgens lag ik de hele dag in bed en ’s avonds ging ik weer stappen. En dat vier of vijf keer per week. Ik kon wat me was overkomen geen plek geven. Formule 1 is één grote adrenaline-rush. Toen ik die ineens niet meer kreeg, ging ik het in andere dingen zoeken. Het was een helingsproces. Ik ben in mijn eentje ook reizen gaan maken. Van Las Vegas tot Curaçao. Thuis was het moeilijk in die periode. Want het gat van het gemis van de sport kon ook niet door het gezin worden gevuld. Ik moest losgelaten worden, zodat ik weer terug op aarde kon komen.” Dat moet voor je vrouw Denise ook niet makkelijk zijn geweest. “Ja, we zijn door een moeilijke periode gegaan toen ik uit de Formule 1 werd gezet. Denise en ik waren net getrouwd. Ze had een bedrijf en ik wist tegelijkertijd niet meer waar ik stond in mijn leven. Dat heeft tijd gekost. Maar ik dacht ook: als je elkaar al zo lang kent, dan moet je eruit kunnen komen.” Wat was de succesformule om uit het gat te klimmen? “Een coach. Zij heeft me echt geholpen, had meteen door dat als ik tegenover haar zou blijven zitten om langdurig te praten, het niet op zou schieten. Ze keek het een half uur aan en nam me mee voor een wandeling door het Vondelpark. We hebben ontelbare rondjes Vondelpark gelopen.” Wat waren de grootste leermomenten? “Heb je even? Kijk, als topsporter ben je echt een egoïst. Dat egostukje moet je leren opgeven of opzij kunnen zetten. Het is fijn als er een onafhankelijke derde persoon is die dat tegen je gaat zeggen.” Kon je na die gesprekken meteen naar de toekomst kijken of moest je eerst verwerken dat je Formule 1-carrière voorbij was? “Beide. Er bleek zoveel meer te zijn dan topsport. Daarvoor zag ik dat niet door de oogkleppen die ik jarenlang droeg. Het einde van mijn carrière in de Formule 1 voelde zo abrupt, dat ik niet zag dat er meerdere mogelijkheden waren en dat ik veel meer talenten heb dan hard in een auto rijden.” Jouw schoonvader, ondernemer en investeerder Marcel Boekhoorn, schijnt zich toen van zijn beste kant te hebben laten zien, toch? “Marcel belde op en zei: ‘Het gaat niet goed met jou. Kom jij maar eens een jaartje met mij meelopen.’ Dat heb ik gedaan. Ik heb in die periode elke deal die Marcel maakte van dichtbij meegemaakt. Superleerzaam. Daardoor kreeg ik steeds meer door dat ik meer in mijn mars had dan autorijden.” Heb je veel gehuild in de periode dat je zoekende was? “Ik huil niet snel, bijna nooit. Maar bij het overlijden van de oma van Denise stond ik te huilen als een kind. Drie kwartier lang. Ik kon niet stoppen, alles kwam eruit. Toen ik naar huis reed, voelde ik me eigenlijk best lekker. Topsport is keihard, daar hoort huilen niet bij. Je krijgt een tik als je dat doet. Is dat goed? Weet ik niet. Is dat slecht? Weet ik ook niet. Je hebt een mentaliteit aangeleerd in de sport die je de rest van je leven gaat helpen. Als ik nu een zakelijke deal doe, moet ie lukken. Links- of rechtsom.” Helden Magazine editie 67 Het eerste gedeelte van het verhaal van Giedo van der Garde komt voort uit Helden Magazine nummer 67, het Sportzomerboek, waar Mathieu van der Poel de cover siert samen met Sifan Hassan, Quilindschy Hartman, Lieke Martens & Jackie Groenen. De 67ste editie van Helden is een dubbeldik Sportzomerboek, waarin er volop aandacht is voor de Tour de France voor mannen en vrouwen, het WK voetbal, en het landskampioenschap van Feyenoord. Verder in Helden 67 uitgebreide interviews met: alleskunner Sifan Hassan in aanloop naar de WK atletiek, baanwielrenner Roy van den Berg, hockeysters Sanne Koolen en Pien Sanders, zwemster Marrit Steenbergen is sterker dan ooit, wielrenster Demi Vollering, Kiran Badloe over de metamorfose van windsurfer naar foiler, Botic van de Zandschulp op weg naar de absolute tennistop en nog veel meer inspirerende verhalen. Wil je het hele nummer lezen? Bestel Helden Magazine editie 67! Wil je geen inspirerende sportverhalen missen van onze Nederlandse sporthelden? Abonneer je nu snel en ontvang de Helden Magazine op je deurmat, voordat het sportblad in de supermarkten te vinden is. Blijf daarnaast op de hoogte van het recentste sportnieuws en leuke winacties door je aan te melden op onze nieuwsbrief en volg ons op onze social mediakanalen.
Aan zijn carrière in de Formule 1 kwam in 2015 een abrupt einde. Giedo van der Garde (38) had het er lang moeilijk mee, maar herpakte zich. Inmiddels is hij zakenman, vader van drie kinderen, analist bij Viaplay en racet hij nog altijd. Victoria Koblenko ging bij hem langs en sprak met hem over Jos en Max Verstappen, Nyck de Vries, echtgenote Denise en schoonvader Marcel Boekhoorn. Helingsproces Wat is jouw levensmotto? “Het leven is te kort om moeilijk te doen. Je leeft maar één keer en je moet er alles uit halen.” Heb je er altijd zo in gestaan? “Nou nee. Nadat het Formule 1-team van Sauber in 2015 besloot me niet te laten rijden en mij uitkocht, was ik wel echt de weg kwijt. Dat duurde twee jaar lang.” Ik verken in deze rubriek vaker het zwarte gat van sporters na hun carrière. Is dat wat je bedoelt? “Ik zat als coureur op mijn hoogtepunt, dacht dat ik nog zeker een paar jaar Formule 1 ging rijden. Dat liep allemaal anders. Ik was dertig en realiseerde me dat ik nooit meer terug kon komen in de Formule 1.” De rechtszaak die je aanspande tegen Sauber won je met verve en de schadevergoeding was royaal. Dat hielp niet bij de verwerking? “Ik kreeg een zak geld mee, maar dat vulde het gat niet. Ik wilde racen. En door die rechtszaak wist ik dat een nieuwe kans in de Formule 1 was verkeken.” Wat deed je in die twee jaar dat je de weg kwijt was? “Ik ben veel gekke dingen gaan doen. Ik kwam geregeld om zes uur ’s ochtends thuis, dan ging mijn vrouw Denise net naar haar werk. Vervolgens lag ik de hele dag in bed en ’s avonds ging ik weer stappen. En dat vier of vijf keer per week. Ik kon wat me was overkomen geen plek geven. Formule 1 is één grote adrenaline-rush. Toen ik die ineens niet meer kreeg, ging ik het in andere dingen zoeken. Het was een helingsproces. Ik ben in mijn eentje ook reizen gaan maken. Van Las Vegas tot Curaçao. Thuis was het moeilijk in die periode. Want het gat van het gemis van de sport kon ook niet door het gezin worden gevuld. Ik moest losgelaten worden, zodat ik weer terug op aarde kon komen.” Dat moet voor je vrouw Denise ook niet makkelijk zijn geweest. “Ja, we zijn door een moeilijke periode gegaan toen ik uit de Formule 1 werd gezet. Denise en ik waren net getrouwd. Ze had een bedrijf en ik wist tegelijkertijd niet meer waar ik stond in mijn leven. Dat heeft tijd gekost. Maar ik dacht ook: als je elkaar al zo lang kent, dan moet je eruit kunnen komen.” Wat was de succesformule om uit het gat te klimmen? “Een coach. Zij heeft me echt geholpen, had meteen door dat als ik tegenover haar zou blijven zitten om langdurig te praten, het niet op zou schieten. Ze keek het een half uur aan en nam me mee voor een wandeling door het Vondelpark. We hebben ontelbare rondjes Vondelpark gelopen.” Wat waren de grootste leermomenten? “Heb je even? Kijk, als topsporter ben je echt een egoïst. Dat egostukje moet je leren opgeven of opzij kunnen zetten. Het is fijn als er een onafhankelijke derde persoon is die dat tegen je gaat zeggen.” Kon je na die gesprekken meteen naar de toekomst kijken of moest je eerst verwerken dat je Formule 1-carrière voorbij was? “Beide. Er bleek zoveel meer te zijn dan topsport. Daarvoor zag ik dat niet door de oogkleppen die ik jarenlang droeg. Het einde van mijn carrière in de Formule 1 voelde zo abrupt, dat ik niet zag dat er meerdere mogelijkheden waren en dat ik veel meer talenten heb dan hard in een auto rijden.” Jouw schoonvader, ondernemer en investeerder Marcel Boekhoorn, schijnt zich toen van zijn beste kant te hebben laten zien, toch? “Marcel belde op en zei: ‘Het gaat niet goed met jou. Kom jij maar eens een jaartje met mij meelopen.’ Dat heb ik gedaan. Ik heb in die periode elke deal die Marcel maakte van dichtbij meegemaakt. Superleerzaam. Daardoor kreeg ik steeds meer door dat ik meer in mijn mars had dan autorijden.” Heb je veel gehuild in de periode dat je zoekende was? “Ik huil niet snel, bijna nooit. Maar bij het overlijden van de oma van Denise stond ik te huilen als een kind. Drie kwartier lang. Ik kon niet stoppen, alles kwam eruit. Toen ik naar huis reed, voelde ik me eigenlijk best lekker. Topsport is keihard, daar hoort huilen niet bij. Je krijgt een tik als je dat doet. Is dat goed? Weet ik niet. Is dat slecht? Weet ik ook niet. Je hebt een mentaliteit aangeleerd in de sport die je de rest van je leven gaat helpen. Als ik nu een zakelijke deal doe, moet ie lukken. Links- of rechtsom.” Helden Magazine editie 67 Het eerste gedeelte van het verhaal van Giedo van der Garde komt voort uit Helden Magazine nummer 67, het Sportzomerboek, waar Mathieu van der Poel de cover siert samen met Sifan Hassan, Quilindschy Hartman, Lieke Martens & Jackie Groenen. De 67ste editie van Helden is een dubbeldik Sportzomerboek, waarin er volop aandacht is voor de Tour de France voor mannen en vrouwen, het WK voetbal, en het landskampioenschap van Feyenoord. Verder in Helden 67 uitgebreide interviews met: alleskunner Sifan Hassan in aanloop naar de WK atletiek, baanwielrenner Roy van den Berg, hockeysters Sanne Koolen en Pien Sanders, zwemster Marrit Steenbergen is sterker dan ooit, wielrenster Demi Vollering, Kiran Badloe over de metamorfose van windsurfer naar foiler, Botic van de Zandschulp op weg naar de absolute tennistop en nog veel meer inspirerende verhalen. Wil je het hele nummer lezen? Bestel Helden Magazine editie 67! Wil je geen inspirerende sportverhalen missen van onze Nederlandse sporthelden? Abonneer je nu snel en ontvang de Helden Magazine op je deurmat, voordat het sportblad in de supermarkten te vinden is. Blijf daarnaast op de hoogte van het recentste sportnieuws en leuke winacties door je aan te melden op onze nieuwsbrief en volg ons op onze social mediakanalen.

Formule 1

Nyck de Vries: ‘Het gaat nu pas echt beginnen’

Nyck de Vries leeft zijn droom. Van jongs af aan was het grote doel de Formule 1 halen en op zijn 28ste is het dan eindelijk gelukt om een van de schaarse stoeltjes te bemachtigen. Helden ging op bezoek bij de coureur van AlphaTauri in zijn woonplaats Monaco. “Ik vind het vooral mooi dat mijn verhaal een sprookjesachtig vervolg heeft gekregen.” Zijn status is in korte tijd flink veranderd, maar de glimlach op zijn gezicht is dat niet. Met een door zijn zus Seychelle ontworpen cap met ‘zijn’ nummer 21 gaat Nyck de Vries op het terras van Cova Café in Monaco zitten. Het restaurant aan Avenue Princesse Grace is eigendom van Flavio Briatore, vertelt Nyck. De Italiaanse zakenman was directeur van modemerk Benetton en jarenlang teambaas van eerst Formule 1-team Benetton, waarvoor Michael Schumacher twee van zijn in totaal zeven wereldtitels pakte, en daarna Renault. Nyck woont sinds drie jaar in het vorstendom, ook het territorium van veel Formule 1-coureurs. “Ik voel me hier heel erg thuis. Het klinkt best raar, maar Monaco voelt voor mij niet veel anders dan Friesland. Eigenlijk is het een veilig, besloten dorp, net als waar ik ben opgegroeid. Iedereen kent elkaar hier, op straat kom ik veel bekenden tegen. Het klimaat is alleen een tikkeltje anders dan in Friesland. Iedereen heeft een bepaald beeld bij Monaco, maar ik vind dat je hier heel relaxed je eigen ding kunt doen.” Sinds kort is de 28-jarige Fries, geboren in Uitwellingerga – een dorpje met 350 inwoners nabij Sneek –, in het bezit van een van de twintig stoeltjes in de koningsklasse van de autosport. Hij komt uit voor AlphaTauri, het zusterteam van Red Bull Racing, waarvoor Max Verstappen de afgelopen twee seizoenen wereldkampioen werd. Nyck is in een nieuwe wereld gestapt, een waar hij van jongs af aan op heeft gejaagd. Hij is razend druk, maar klagen hoor je hem niet. “Ik zal een indruk geven hoe mijn dagen eruitzien,” zegt hij vrolijk. Hij pakt zijn telefoon en laat zijn agenda zien. Die zit vol met blokken van verschillende kleuren. Na een tijdje scrollen blijkt hij pas in mei voor het eerst een dag tegen te komen die nog helemaal blanco is. Even terug naar Friesland is er voorlopig dus niet bij, bevestigt Nyck terwijl hij een slok van zijn cappuccino neemt. De secretaresse van Mercedes-teambaas Toto Wolff loopt langs en komt een knuffel geven. Tot vorig jaar was Mercedes de werkgever van Nyck, hij was testcoureur voor de F1-renstal van het automerk en werd in 2021 wereldkampioen Formule E. Wolff riep destijds dat Nyck een stoeltje in de Formule 1 verdiende, al kon hij die hem zelf niet geven. Al jarenlang was het grote talent van Nyck, die op zijn vierde al door zijn vader en voormalig toerwagencoureur Hendrik Jan gemotiveerd werd in een kart te stappen, bekend. Als jochie won hij al alles wat er te winnen viel in de kart. Begin 2010, vlak voor zijn vijftiende verjaardag, werd hij opgepikt door raceteam McLaren, dat hem in zijn Young Driver Programme opnam. Ook zevenvoudig wereldkampioen Lewis Hamilton maakte ooit deel uit van dat programma. Negen jaar lang stond hij onder contract van McLaren, boekte in die tijd goede resultaten in de Formule Renault en de GP3. In 2019 werd hij in de Formule 2 wereldkampioen, normaal gesproken betekent die titel automatisch een stoeltje in de Formule 1, maar niet voor Nyck. Hij stapte eind 2019 over naar Mercedes, werd een jaar later dus wereldkampioen in de Formule E, maar opnieuw moest hij geduld hebben. Tot dit jaar. Na zijn debuut in de Formule 1 in september vorig jaar, als invaller voor Williams-coureur Alexander Albon, reed hij meteen naar een negende plek. Nyck finishte ruim voor vaste Williams-rijder Nicholas Latifi en werd door fans wereldwijd gekozen als Driver of the Day. Veel collega’s riepen dat Nyck echt een F1-stoeltje verdiende. Op zijn 28ste is hij dan toch rookie in de Formule 1. It has been a long ride. Roze wolk Waar was je toen je hoorde dat je een stoeltje bij AlphaTauri kreeg? Lachend: “Er was niet een specifiek moment waarop iemand zei: Nyck, gefeliciteerd, jij krijgt dat stoeltje. Dat is ook niet gebruikelijk in onze wereld. Je komt in een proces en lange tijd is onzeker of ik dat stoeltje ook werkelijk zou krijgen. Aan m’n water voelde ik telkens dat de kans groter werd dat het goed zou komen. Toen ik werd uitgenodigd om naar Red Bull in Oostenrijk te komen, dacht ik: nu wordt het echt serieus. Niet veel later zat ik op de fiets in de sportschool, hier iets verderop, toen Pierre Gasly me facetimede. We hebben hetzelfde management en Pierre vertelde dat hij vertrok bij AlphaTauri en naar Alpine ging. Ik wist op dat moment dat de grote puzzel in elkaar aan het vallen was. Eind september wist ik het echt, begin oktober werd het uiteindelijk bekendgemaakt.” Je bent 28, voelde het voor jou als nu of nooit wat betreft een plekje in de Formule 1? “Ik ben al zo vaak in the picture geweest. Er waren momenten dat ik dacht dat het nooit zou gaan gebeuren, maar ondertussen bleef ik dromen en hopen. Ik had telkens een halve voet tussen de deur van de Formule 1 en al die tijd was er dus een kans. Als het nu niet was gebeurd, dan was het misschien nooit gebeurd. Maar tegelijkertijd: dat heb ik al drie keer eerder gedacht. Toen ik wereldkampioen Formule 2 en Formule E was, hoopte ik ook dat het voldoende momentum genereerde om een kans af te dwingen.” Heb je getwijfeld of je ooit een kans zou krijgen? “Ik heb eigenlijk vaker gedacht dat ik die kans niet zou krijgen dan wel, maar in mij zit dat ik maar een heel klein beetje hoop hoef te hebben om niet op te geven.” Jij bent wel het toonbeeld van iemand die nooit opgeeft, die ondanks alles zijn koers is blijven varen. Lachend: “Achteraf kun je dat makkelijk zeggen. Ik vind het vooral mooi dat mijn verhaal een sprookjesachtig vervolg heeft gekregen. Als dat niet het geval was geweest, dan had ik ook een mooie carrière gehad, maar dan had het toch als niet compleet gevoeld. Dan had je altijd kunnen denken: we hebben het altijd over de Formule 1 gehad bij Nyck, maar het is nooit werkelijkheid geworden. Ik ben heel dankbaar dat ik nu de kans krijg om mijn verhaal een vervolg te geven.” Hoe heb je gevierd dat je het stoeltje bij AlphaTauri binnen had?  “Mijn zusje was als verrassing overgekomen. Mijn vader was op dat moment in Zuid-Frankrijk op bezoek bij kennissen met wie wij altijd gingen skiën en mijn beste maatje was op dat moment ook in de buurt. We zijn hier lekker gaan eten met een grote groep. Op dat moment was het trouwens nog niet definitief, maar we wisten dat het eigenlijk niet meer mis kon gaan.” 'Max Verstappen heeft het vast weleens over me gehad en heeft zeker een goed woordje voor me gedaan' Je vader en zusje hebben het hele traject met jou doorlopen. Van jongs af aan ben jij met hen naar races in het buitenland gegaan met de gedeelde droom dat je op een dag de Formule 1 zou bereiken. Stonden jullie daarbij stil tijdens dat etentje? “Zij hebben die reis natuurlijk helemaal met me meegemaakt, maar tijdens dat etentje hebben we daar niet uitgebreid over gesproken. Wij zijn niet van die hele grote praters, in ons zit ook niet dat we elkaar ophemelen. Maar ik voel wel heel erg dat voor ons de cirkel nu rond is. De afgelopen jaren heb ik mijn professionele carrière in de autosport opgebouwd en dat deed ik toch voor een groot gedeelte alleen. Ik bouwde mijn leven op hier in Monaco. Mijn vader en zus waren er op de achtergrond om mij te steunen, maar de noodzaak om support te hebben was iets minder. Maar wat ik nu meemaak, is zo intensief dat ik hen weer echt nodig heb. Zoals het ook het geval was toen ik net begon en we met z’n drieën naar de races gingen. Mijn zusje werkt nauw samen met mijn management, doet mijn merchandise en is bezig het merk Nyck uit te bouwen met een groep mensen die zij om zich heen heeft verzameld. De cap die ik nu draag is een sample. Mijn vader is altijd mijn grootste klankbord geweest. Nu het heel intens is wat ik meemaak, heb ik hem wat meer nodig. Ik ben, op vier dagen met kerst na, het afgelopen jaar denk ik maar één dag in Friesland geweest, maar gelukkig komen mijn vader en zusje vaak naar mij toe, dat is praktischer.” Je ouders zijn op voor jou jonge leeftijd gescheiden. Speelt je moeder ook een rol in het leven dat je nu leidt? “We zijn opgegroeid bij onze vader, mijn moeder heeft nooit echt onderdeel uitgemaakt van ons team. Speelt ze een rol? Ze is mijn moeder, we hebben af en toe contact en dan is het goed.” Wat kwam er op je af nadat duidelijk werd dat je een stoeltje bij AlphaTauri kreeg? “Ik heb een paar maanden op een roze wolk geleefd. Iedereen was enthousiast. Maar op een gegeven moment moest ik verder. Het is 2023, vanaf nu draait het alleen nog maar om presteren in de Formule 1. Het gaat nu echt beginnen.” Helden Magazine 66 Het eerste gedeelte van het verhaal van Nyck de Vries komt voort uit Helden Magazine 66. In deze editie lees je ook een uitgebreid interview met duizendpoot Rico Verhoeven. Hij is al tien jaar wereldkampioen kickboksen, succesvol ondernemer, vader én acteur. Ook een gesprek met Daphne van Domselaar. Bij het EK van 2022 werd de doelvrouw van FC Twente gebombardeerd tot nieuwe held en is nu de eerste keeper van Nederland. Daarnaast spraken we met Xavi Simons, wie al sinds jongs af aan in the picture staat én breekt marathonloopster Nienke Brinkman record na record. Verder in Helden 66 interviews met de trainer van Feyenoord: Arne Slot, de winnaar van het tennistoernooi van Rosmalen: Tim van Rijthoven, goede vrienden en wielrenners: Fabio Jakobsen en Julius van den Berg, één van de kroonjuwelen van Ajax: Kenneth Taylor én paralympisch zwemkampioene: Chantalle Zijderveld. José de Cauwer is oud-renner en wieleranalist van de VRT. Een gesprek over onder meer Mathieu van der Poel, Remco Evenepoel en Jonas Vingegaard. Klaas-Jan Huntelaar blikt terug op de koninklijke avond in Madrid. Victoria Koblenko spreekt paralympisch wielerkampioen Tristan Bangma. Als laatste verteld Nouchka Fontijn in ‘De dag dat alles misging’ dat ze dacht dat ze wereldkampioen was én Fenna Kalma is de aanstormende spits van de Oranjevrouwen. Wil je het hele nummer lezen? Bestel Helden Magazine 66 via onze webshop. Geen inspirerende sportverhalen missen van jouw Nederlandse sporthelden? Kies het abonnement dat bij jou past en word abonnee.
Nyck de Vries leeft zijn droom. Van jongs af aan was het grote doel de Formule 1 halen en op zijn 28ste is het dan eindelijk gelukt om een van de schaarse stoeltjes te bemachtigen. Helden ging op bezoek bij de coureur van AlphaTauri in zijn woonplaats Monaco. “Ik vind het vooral mooi dat mijn verhaal een sprookjesachtig vervolg heeft gekregen.” Zijn status is in korte tijd flink veranderd, maar de glimlach op zijn gezicht is dat niet. Met een door zijn zus Seychelle ontworpen cap met ‘zijn’ nummer 21 gaat Nyck de Vries op het terras van Cova Café in Monaco zitten. Het restaurant aan Avenue Princesse Grace is eigendom van Flavio Briatore, vertelt Nyck. De Italiaanse zakenman was directeur van modemerk Benetton en jarenlang teambaas van eerst Formule 1-team Benetton, waarvoor Michael Schumacher twee van zijn in totaal zeven wereldtitels pakte, en daarna Renault. Nyck woont sinds drie jaar in het vorstendom, ook het territorium van veel Formule 1-coureurs. “Ik voel me hier heel erg thuis. Het klinkt best raar, maar Monaco voelt voor mij niet veel anders dan Friesland. Eigenlijk is het een veilig, besloten dorp, net als waar ik ben opgegroeid. Iedereen kent elkaar hier, op straat kom ik veel bekenden tegen. Het klimaat is alleen een tikkeltje anders dan in Friesland. Iedereen heeft een bepaald beeld bij Monaco, maar ik vind dat je hier heel relaxed je eigen ding kunt doen.” Sinds kort is de 28-jarige Fries, geboren in Uitwellingerga – een dorpje met 350 inwoners nabij Sneek –, in het bezit van een van de twintig stoeltjes in de koningsklasse van de autosport. Hij komt uit voor AlphaTauri, het zusterteam van Red Bull Racing, waarvoor Max Verstappen de afgelopen twee seizoenen wereldkampioen werd. Nyck is in een nieuwe wereld gestapt, een waar hij van jongs af aan op heeft gejaagd. Hij is razend druk, maar klagen hoor je hem niet. “Ik zal een indruk geven hoe mijn dagen eruitzien,” zegt hij vrolijk. Hij pakt zijn telefoon en laat zijn agenda zien. Die zit vol met blokken van verschillende kleuren. Na een tijdje scrollen blijkt hij pas in mei voor het eerst een dag tegen te komen die nog helemaal blanco is. Even terug naar Friesland is er voorlopig dus niet bij, bevestigt Nyck terwijl hij een slok van zijn cappuccino neemt. De secretaresse van Mercedes-teambaas Toto Wolff loopt langs en komt een knuffel geven. Tot vorig jaar was Mercedes de werkgever van Nyck, hij was testcoureur voor de F1-renstal van het automerk en werd in 2021 wereldkampioen Formule E. Wolff riep destijds dat Nyck een stoeltje in de Formule 1 verdiende, al kon hij die hem zelf niet geven. Al jarenlang was het grote talent van Nyck, die op zijn vierde al door zijn vader en voormalig toerwagencoureur Hendrik Jan gemotiveerd werd in een kart te stappen, bekend. Als jochie won hij al alles wat er te winnen viel in de kart. Begin 2010, vlak voor zijn vijftiende verjaardag, werd hij opgepikt door raceteam McLaren, dat hem in zijn Young Driver Programme opnam. Ook zevenvoudig wereldkampioen Lewis Hamilton maakte ooit deel uit van dat programma. Negen jaar lang stond hij onder contract van McLaren, boekte in die tijd goede resultaten in de Formule Renault en de GP3. In 2019 werd hij in de Formule 2 wereldkampioen, normaal gesproken betekent die titel automatisch een stoeltje in de Formule 1, maar niet voor Nyck. Hij stapte eind 2019 over naar Mercedes, werd een jaar later dus wereldkampioen in de Formule E, maar opnieuw moest hij geduld hebben. Tot dit jaar. Na zijn debuut in de Formule 1 in september vorig jaar, als invaller voor Williams-coureur Alexander Albon, reed hij meteen naar een negende plek. Nyck finishte ruim voor vaste Williams-rijder Nicholas Latifi en werd door fans wereldwijd gekozen als Driver of the Day. Veel collega’s riepen dat Nyck echt een F1-stoeltje verdiende. Op zijn 28ste is hij dan toch rookie in de Formule 1. It has been a long ride. Roze wolk Waar was je toen je hoorde dat je een stoeltje bij AlphaTauri kreeg? Lachend: “Er was niet een specifiek moment waarop iemand zei: Nyck, gefeliciteerd, jij krijgt dat stoeltje. Dat is ook niet gebruikelijk in onze wereld. Je komt in een proces en lange tijd is onzeker of ik dat stoeltje ook werkelijk zou krijgen. Aan m’n water voelde ik telkens dat de kans groter werd dat het goed zou komen. Toen ik werd uitgenodigd om naar Red Bull in Oostenrijk te komen, dacht ik: nu wordt het echt serieus. Niet veel later zat ik op de fiets in de sportschool, hier iets verderop, toen Pierre Gasly me facetimede. We hebben hetzelfde management en Pierre vertelde dat hij vertrok bij AlphaTauri en naar Alpine ging. Ik wist op dat moment dat de grote puzzel in elkaar aan het vallen was. Eind september wist ik het echt, begin oktober werd het uiteindelijk bekendgemaakt.” Je bent 28, voelde het voor jou als nu of nooit wat betreft een plekje in de Formule 1? “Ik ben al zo vaak in the picture geweest. Er waren momenten dat ik dacht dat het nooit zou gaan gebeuren, maar ondertussen bleef ik dromen en hopen. Ik had telkens een halve voet tussen de deur van de Formule 1 en al die tijd was er dus een kans. Als het nu niet was gebeurd, dan was het misschien nooit gebeurd. Maar tegelijkertijd: dat heb ik al drie keer eerder gedacht. Toen ik wereldkampioen Formule 2 en Formule E was, hoopte ik ook dat het voldoende momentum genereerde om een kans af te dwingen.” Heb je getwijfeld of je ooit een kans zou krijgen? “Ik heb eigenlijk vaker gedacht dat ik die kans niet zou krijgen dan wel, maar in mij zit dat ik maar een heel klein beetje hoop hoef te hebben om niet op te geven.” Jij bent wel het toonbeeld van iemand die nooit opgeeft, die ondanks alles zijn koers is blijven varen. Lachend: “Achteraf kun je dat makkelijk zeggen. Ik vind het vooral mooi dat mijn verhaal een sprookjesachtig vervolg heeft gekregen. Als dat niet het geval was geweest, dan had ik ook een mooie carrière gehad, maar dan had het toch als niet compleet gevoeld. Dan had je altijd kunnen denken: we hebben het altijd over de Formule 1 gehad bij Nyck, maar het is nooit werkelijkheid geworden. Ik ben heel dankbaar dat ik nu de kans krijg om mijn verhaal een vervolg te geven.” Hoe heb je gevierd dat je het stoeltje bij AlphaTauri binnen had?  “Mijn zusje was als verrassing overgekomen. Mijn vader was op dat moment in Zuid-Frankrijk op bezoek bij kennissen met wie wij altijd gingen skiën en mijn beste maatje was op dat moment ook in de buurt. We zijn hier lekker gaan eten met een grote groep. Op dat moment was het trouwens nog niet definitief, maar we wisten dat het eigenlijk niet meer mis kon gaan.” 'Max Verstappen heeft het vast weleens over me gehad en heeft zeker een goed woordje voor me gedaan' Je vader en zusje hebben het hele traject met jou doorlopen. Van jongs af aan ben jij met hen naar races in het buitenland gegaan met de gedeelde droom dat je op een dag de Formule 1 zou bereiken. Stonden jullie daarbij stil tijdens dat etentje? “Zij hebben die reis natuurlijk helemaal met me meegemaakt, maar tijdens dat etentje hebben we daar niet uitgebreid over gesproken. Wij zijn niet van die hele grote praters, in ons zit ook niet dat we elkaar ophemelen. Maar ik voel wel heel erg dat voor ons de cirkel nu rond is. De afgelopen jaren heb ik mijn professionele carrière in de autosport opgebouwd en dat deed ik toch voor een groot gedeelte alleen. Ik bouwde mijn leven op hier in Monaco. Mijn vader en zus waren er op de achtergrond om mij te steunen, maar de noodzaak om support te hebben was iets minder. Maar wat ik nu meemaak, is zo intensief dat ik hen weer echt nodig heb. Zoals het ook het geval was toen ik net begon en we met z’n drieën naar de races gingen. Mijn zusje werkt nauw samen met mijn management, doet mijn merchandise en is bezig het merk Nyck uit te bouwen met een groep mensen die zij om zich heen heeft verzameld. De cap die ik nu draag is een sample. Mijn vader is altijd mijn grootste klankbord geweest. Nu het heel intens is wat ik meemaak, heb ik hem wat meer nodig. Ik ben, op vier dagen met kerst na, het afgelopen jaar denk ik maar één dag in Friesland geweest, maar gelukkig komen mijn vader en zusje vaak naar mij toe, dat is praktischer.” Je ouders zijn op voor jou jonge leeftijd gescheiden. Speelt je moeder ook een rol in het leven dat je nu leidt? “We zijn opgegroeid bij onze vader, mijn moeder heeft nooit echt onderdeel uitgemaakt van ons team. Speelt ze een rol? Ze is mijn moeder, we hebben af en toe contact en dan is het goed.” Wat kwam er op je af nadat duidelijk werd dat je een stoeltje bij AlphaTauri kreeg? “Ik heb een paar maanden op een roze wolk geleefd. Iedereen was enthousiast. Maar op een gegeven moment moest ik verder. Het is 2023, vanaf nu draait het alleen nog maar om presteren in de Formule 1. Het gaat nu echt beginnen.” Helden Magazine 66 Het eerste gedeelte van het verhaal van Nyck de Vries komt voort uit Helden Magazine 66. In deze editie lees je ook een uitgebreid interview met duizendpoot Rico Verhoeven. Hij is al tien jaar wereldkampioen kickboksen, succesvol ondernemer, vader én acteur. Ook een gesprek met Daphne van Domselaar. Bij het EK van 2022 werd de doelvrouw van FC Twente gebombardeerd tot nieuwe held en is nu de eerste keeper van Nederland. Daarnaast spraken we met Xavi Simons, wie al sinds jongs af aan in the picture staat én breekt marathonloopster Nienke Brinkman record na record. Verder in Helden 66 interviews met de trainer van Feyenoord: Arne Slot, de winnaar van het tennistoernooi van Rosmalen: Tim van Rijthoven, goede vrienden en wielrenners: Fabio Jakobsen en Julius van den Berg, één van de kroonjuwelen van Ajax: Kenneth Taylor én paralympisch zwemkampioene: Chantalle Zijderveld. José de Cauwer is oud-renner en wieleranalist van de VRT. Een gesprek over onder meer Mathieu van der Poel, Remco Evenepoel en Jonas Vingegaard. Klaas-Jan Huntelaar blikt terug op de koninklijke avond in Madrid. Victoria Koblenko spreekt paralympisch wielerkampioen Tristan Bangma. Als laatste verteld Nouchka Fontijn in ‘De dag dat alles misging’ dat ze dacht dat ze wereldkampioen was én Fenna Kalma is de aanstormende spits van de Oranjevrouwen. Wil je het hele nummer lezen? Bestel Helden Magazine 66 via onze webshop. Geen inspirerende sportverhalen missen van jouw Nederlandse sporthelden? Kies het abonnement dat bij jou past en word abonnee.

Handbal

Lois Abbingh en Tess Lieder: ‘Wij vrouwen doen dit gewoon’

Handbalsters Lois Abbingh (30) en Tess Lieder (29) zijn niet alleen ploeggenoten bij het Nederlands handbalteam, beste vriendinnen en schoonzussen, maar ook nog eens twee maanden na elkaar moeder geworden. Lois beviel in september van zoon Lev, Tess in november van dochter Flo. Lois Abbingh komt aangelopen met haar verloofde Joost Lieder en hun op 23 september geboren zoontje Lev. Vijf minuten later komt ook Tess Lieder, tot afgelopen zomer beter bekend als Tess Wester, aan op de locatie van de shoot met dochtertje Flo, op 18 november ter wereld gekomen. Ze wordt geholpen door de schoonmoeder van zowel Tess als Lois: Joke Lieder, moeder van Joost en voetballer Mart Lieder, de man van Tess. Oma knuffelt met de baby’s, verschoont luiers en geeft flesjes terwijl Lois en Tess klaar worden gemaakt voor de shoot in Fabriek Zuidermeer. Joost is fotograaf van beroep en wie beter dan hij kan zijn partner, zoontje, schoonzus en nichtje op de foto zetten? Terwijl Joost de shoot aan het voorbereiden is, praten Lois en Tess over hun band die verder rijkt dan ploeggenoten. Lois: “Het is bijzonder hoe het allemaal is gelopen.” Tess, lachend: “Die broers denken nog steeds dat ze ons veroverd hebben, maar wij hebben ze er keihard laten intuinen.” Geheimpje “We speelden in januari uit tegen Györ, de Hongaarse kampioen, toen ik dacht dat ik weleens zwanger zou kunnen zijn,” zegt Lois, die uitkomt voor Odense Håndbold in Denemarken. “Toen ik thuiskwam in Denemarken deed ik meteen een zwangerschapstest. Die bleek positief. Om elf uur ’s avonds was Joost pas thuis. Als afleiding ben ik rondjes door de stad gaan lopen. ’s Avonds heb ik het hem verteld, we waren zo blij. De ouders van Joost kwamen dat weekend naar Odense, hen konden we het meteen vertellen. Pas later heb ik het jou verteld, ik wilde dat persoonlijk doen.” Tess: “Je vertelde het toen we met het Nederlands team bij elkaar kwamen. Wij delen altijd een kamer. Ik zette mijn tas neer en pakte wat spulletjes uit. Jij zei ineens: ‘Dit is voorlopig mijn laatste keer bij het Nederlands team.’ Ik reageerde eerst een beetje onverschillig: o, oké. Daarna dacht ik: huh, ga je me nu vertellen dat je gaat stoppen? Toen zei je dat je zwanger was. Ik moest meteen huilen. Ik vond het zo’n bijzondere week. Binnen het team hadden wij samen een geheimpje. Ik keek ook op een andere manier naar jou. We speelden tegen Duitsland en wonnen in de laatste seconde, jij scoorde de winnende. Je speelde zo ontzettend goed en ik was zo trots op je.” Lois: “Ik was op dat moment elf weken zwanger. Tot dertien weken heb ik doorgespeeld. Bij het Nederlands team wist niemand van mijn zwangerschap. Ik had het bondscoach Per Johansson niet verteld, die was nieuw en had wel genoeg aan zijn hoofd. Eenmaal terug in Denemarken heb ik het onze Deense trainer verteld. De dag erna zat ik al aan de kant, dat was best gek. Ineens kon ik niet meer meedoen, terwijl ik al die tijd gewoon had doorgespeeld.” Tot vorige zomer was Tess ploeggenoot van Lois bij Odense. Na de Spelen in Tokio maakte ze de overstap naar het Roemeense CSM Boekarest. Ook voor Tess eindigde het seizoen vroegtijdig. Ook zij bleek zwanger te zijn tijdens diezelfde wedstrijd met het Nederlands team tegen Duitsland. Tess: “Ik viel in die wedstrijd op mijn hoofd. Ik had er niet heel veel last van, maar bleef toch een zeurderige hoofdpijn houden en was wat gevoelig voor licht. Ik vloog na die wedstrijd terug naar Roemenië. De klachten hielden aan. In Roemenië zeiden ze dat ik niet mocht keepen voordat er een CT-scan van mijn hoofd was gemaakt. Op die scan hadden ze iets gezien, wat vocht. Ik wilde dat laten onderzoeken in Nederland. Ik bleef maar hoofdpijn houden, en was tegelijkertijd zo moe en misselijk. Mart was net geopereerd aan zijn kruisband. Joost was bij Mart om hem te helpen. Ik moest voor onderzoek naar het ziekenhuis, maar ik was ook een dag over tijd. Mart zei: ‘Ik vind dat je een zwangerschapstest moet doen.’ Ik vond dat onzin, dacht dat die klachten door die val op mijn hoofd kwamen. Maar Mart stond erop. Toen Joost een half uurtje weg moest, zei hij: ‘Je gaat nu naar de drogist om een test te kopen.’ Die was positief. Vlak daarna kwam Joost terug. Mart en ik kregen de slappe lach. Joost dacht dat we hem belachelijk maakten. Toen vertelden we maar meteen dat ik zwanger was.” Lois: “Je belde mij daarna meteen via Facetime, dat doen wij nooit, dus ik dacht al: wat is hier aan de hand? Ik vond het geweldig, helemaal omdat we het tegelijk konden meemaken.” Van hun gezamenlijke kinderwens wisten ze nauwelijks af. Lois: “Ik heb weleens tegen jou geroepen dat ik het na de Spelen graag zou willen proberen. Maar je weet ook niet hoelang het duurt. Tijdens het WK in december was ik al gestopt met de pil.” Tess: “Tijdens een toernooi telden we altijd af aan de hand van jouw pillenstrip. Tijdens het WK hebben we dat niet gedaan. Er is helemaal geen belletje bij mij gaan rinkelen. Achteraf dacht ik: stom, ik had het kunnen weten. Bij Tess kwam de zwangerschap wat onverwachter. Tess: “Ik had net een contract in Roemenië getekend. Als je daar zwanger raakt tijdens je contract, dan wordt dat verscheurd en kun je vertrekken. Mart en ik hadden besloten dat we het na dat jaar Roemenië wilden proberen. Bovendien gingen we vorige zomer trouwen, ik wilde liever niet zwanger zijn op mijn eigen feest. We waren superblij toen ik zwanger bleek, maar ik vond het ook spannend. Toen ik dertien weken zwanger was, heb ik het verteld op de club. Ze waren enthousiast, dat viel me mee, maar een dag later kreeg ik een brief die ik moest ondertekenen. Mijn contract was ongeldig. Na mijn laatste wedstrijd, in mei vorig jaar, ben ik terug naar Nederland verhuisd. De laatste Champions Leaguewedstrijd heb ik nog kunnen spelen en ik heb maar drie competitiewedstrijden gemist. Voor de laatste wedstrijd ben ik nog naar Roemenië gevlogen om afscheid te nemen van het team.” Tess: 'Mart en ik hadden weleens tegen elkaar gezegd: hoe leuk zou het zijn... Maar we gingen er nooit van uit dat jullie ook echt een relatie zouden krijgen' Lois: “Het was heel leuk om onze zwangerschap samen te kunnen delen. Martine Smeets, onze vriendin en ploeggenoot bij het Nederlands team, bleek niet veel later ook nog eens zwanger, zij is in februari uitgerekend. In onze appgroep ging het continu van: ‘Hoe gaat dat dan bij jou? Hoeveel rompertjes moet ik kopen en in welke maat?’” Tess: “We hebben zo vaak tegen elkaar gezegd hoe bijzonder het is wat we samen allemaal al hebben meegemaakt. Het begon bij de Handbalacademie op Papendal. Daarna gingen we samenwonen bij onze eerste club in het buitenland, in Oldenburg. Later werden we ploeggenoten bij Odense.” Helden Magazine 65 Het eerste gedeelte van het verhaal van Lois Abbingh en Tess Lieder komt voort uit Helden Magazine 65. Er is volop aandacht voor de wintersporten én ook voor voetbal. Frank Rijkaard geeft sinds lange tijd weer eens een interview en spreekt onder meer over Cruijff, het Nederlands elftal en Lionel Messi. In deze editie lees je ook een uitgebreid interview met Dávid Hancko en Kristyna Pliskova. De een is een grote aanwinst voor Feyenoord, de ander is toptennisster. Én een gesprek met de populairste schaatser van dit moment, Jutta Leerdam. Verder interviews met de succesvolste Nederlandse olympiër ooit: Ireen Wüst, de eerste keeper op het afgelopen WK: Andries Noppert, twee grootheden in het rolstoeltennis: Diede de Groot en Esther Vergeer. Shorttrackster Xandra Velzeboer gaat als een komeet én Joep Wennemars is keihard bezig om uit de schaduw van zijn vader Erben te treden. Ook heeft het voetbalvirus nog altijd Guus Hiddink in zijn greep, werden Marc van de Kuilen en Luuk Veltink vrienden door het noodlot, verteld Juul Franssen over haar strijd met de judobond, spreekt Victoria Koblenko met olympisch kampioen openwater Ferry Weertman én staat bondscoach van de Oranjevrouwen: Andries Jonker stil bij De Nachtwacht. Wil je het hele nummer lezen? Bestel Helden Magazine 65 via onze webshop. Geen inspirerende sportverhalen missen van jouw Nederlandse sporthelden? Kies het abonnement dat bij jou past en word abonnee.
Handbalsters Lois Abbingh (30) en Tess Lieder (29) zijn niet alleen ploeggenoten bij het Nederlands handbalteam, beste vriendinnen en schoonzussen, maar ook nog eens twee maanden na elkaar moeder geworden. Lois beviel in september van zoon Lev, Tess in november van dochter Flo. Lois Abbingh komt aangelopen met haar verloofde Joost Lieder en hun op 23 september geboren zoontje Lev. Vijf minuten later komt ook Tess Lieder, tot afgelopen zomer beter bekend als Tess Wester, aan op de locatie van de shoot met dochtertje Flo, op 18 november ter wereld gekomen. Ze wordt geholpen door de schoonmoeder van zowel Tess als Lois: Joke Lieder, moeder van Joost en voetballer Mart Lieder, de man van Tess. Oma knuffelt met de baby’s, verschoont luiers en geeft flesjes terwijl Lois en Tess klaar worden gemaakt voor de shoot in Fabriek Zuidermeer. Joost is fotograaf van beroep en wie beter dan hij kan zijn partner, zoontje, schoonzus en nichtje op de foto zetten? Terwijl Joost de shoot aan het voorbereiden is, praten Lois en Tess over hun band die verder rijkt dan ploeggenoten. Lois: “Het is bijzonder hoe het allemaal is gelopen.” Tess, lachend: “Die broers denken nog steeds dat ze ons veroverd hebben, maar wij hebben ze er keihard laten intuinen.” Geheimpje “We speelden in januari uit tegen Györ, de Hongaarse kampioen, toen ik dacht dat ik weleens zwanger zou kunnen zijn,” zegt Lois, die uitkomt voor Odense Håndbold in Denemarken. “Toen ik thuiskwam in Denemarken deed ik meteen een zwangerschapstest. Die bleek positief. Om elf uur ’s avonds was Joost pas thuis. Als afleiding ben ik rondjes door de stad gaan lopen. ’s Avonds heb ik het hem verteld, we waren zo blij. De ouders van Joost kwamen dat weekend naar Odense, hen konden we het meteen vertellen. Pas later heb ik het jou verteld, ik wilde dat persoonlijk doen.” Tess: “Je vertelde het toen we met het Nederlands team bij elkaar kwamen. Wij delen altijd een kamer. Ik zette mijn tas neer en pakte wat spulletjes uit. Jij zei ineens: ‘Dit is voorlopig mijn laatste keer bij het Nederlands team.’ Ik reageerde eerst een beetje onverschillig: o, oké. Daarna dacht ik: huh, ga je me nu vertellen dat je gaat stoppen? Toen zei je dat je zwanger was. Ik moest meteen huilen. Ik vond het zo’n bijzondere week. Binnen het team hadden wij samen een geheimpje. Ik keek ook op een andere manier naar jou. We speelden tegen Duitsland en wonnen in de laatste seconde, jij scoorde de winnende. Je speelde zo ontzettend goed en ik was zo trots op je.” Lois: “Ik was op dat moment elf weken zwanger. Tot dertien weken heb ik doorgespeeld. Bij het Nederlands team wist niemand van mijn zwangerschap. Ik had het bondscoach Per Johansson niet verteld, die was nieuw en had wel genoeg aan zijn hoofd. Eenmaal terug in Denemarken heb ik het onze Deense trainer verteld. De dag erna zat ik al aan de kant, dat was best gek. Ineens kon ik niet meer meedoen, terwijl ik al die tijd gewoon had doorgespeeld.” Tot vorige zomer was Tess ploeggenoot van Lois bij Odense. Na de Spelen in Tokio maakte ze de overstap naar het Roemeense CSM Boekarest. Ook voor Tess eindigde het seizoen vroegtijdig. Ook zij bleek zwanger te zijn tijdens diezelfde wedstrijd met het Nederlands team tegen Duitsland. Tess: “Ik viel in die wedstrijd op mijn hoofd. Ik had er niet heel veel last van, maar bleef toch een zeurderige hoofdpijn houden en was wat gevoelig voor licht. Ik vloog na die wedstrijd terug naar Roemenië. De klachten hielden aan. In Roemenië zeiden ze dat ik niet mocht keepen voordat er een CT-scan van mijn hoofd was gemaakt. Op die scan hadden ze iets gezien, wat vocht. Ik wilde dat laten onderzoeken in Nederland. Ik bleef maar hoofdpijn houden, en was tegelijkertijd zo moe en misselijk. Mart was net geopereerd aan zijn kruisband. Joost was bij Mart om hem te helpen. Ik moest voor onderzoek naar het ziekenhuis, maar ik was ook een dag over tijd. Mart zei: ‘Ik vind dat je een zwangerschapstest moet doen.’ Ik vond dat onzin, dacht dat die klachten door die val op mijn hoofd kwamen. Maar Mart stond erop. Toen Joost een half uurtje weg moest, zei hij: ‘Je gaat nu naar de drogist om een test te kopen.’ Die was positief. Vlak daarna kwam Joost terug. Mart en ik kregen de slappe lach. Joost dacht dat we hem belachelijk maakten. Toen vertelden we maar meteen dat ik zwanger was.” Lois: “Je belde mij daarna meteen via Facetime, dat doen wij nooit, dus ik dacht al: wat is hier aan de hand? Ik vond het geweldig, helemaal omdat we het tegelijk konden meemaken.” Van hun gezamenlijke kinderwens wisten ze nauwelijks af. Lois: “Ik heb weleens tegen jou geroepen dat ik het na de Spelen graag zou willen proberen. Maar je weet ook niet hoelang het duurt. Tijdens het WK in december was ik al gestopt met de pil.” Tess: “Tijdens een toernooi telden we altijd af aan de hand van jouw pillenstrip. Tijdens het WK hebben we dat niet gedaan. Er is helemaal geen belletje bij mij gaan rinkelen. Achteraf dacht ik: stom, ik had het kunnen weten. Bij Tess kwam de zwangerschap wat onverwachter. Tess: “Ik had net een contract in Roemenië getekend. Als je daar zwanger raakt tijdens je contract, dan wordt dat verscheurd en kun je vertrekken. Mart en ik hadden besloten dat we het na dat jaar Roemenië wilden proberen. Bovendien gingen we vorige zomer trouwen, ik wilde liever niet zwanger zijn op mijn eigen feest. We waren superblij toen ik zwanger bleek, maar ik vond het ook spannend. Toen ik dertien weken zwanger was, heb ik het verteld op de club. Ze waren enthousiast, dat viel me mee, maar een dag later kreeg ik een brief die ik moest ondertekenen. Mijn contract was ongeldig. Na mijn laatste wedstrijd, in mei vorig jaar, ben ik terug naar Nederland verhuisd. De laatste Champions Leaguewedstrijd heb ik nog kunnen spelen en ik heb maar drie competitiewedstrijden gemist. Voor de laatste wedstrijd ben ik nog naar Roemenië gevlogen om afscheid te nemen van het team.” Tess: 'Mart en ik hadden weleens tegen elkaar gezegd: hoe leuk zou het zijn... Maar we gingen er nooit van uit dat jullie ook echt een relatie zouden krijgen' Lois: “Het was heel leuk om onze zwangerschap samen te kunnen delen. Martine Smeets, onze vriendin en ploeggenoot bij het Nederlands team, bleek niet veel later ook nog eens zwanger, zij is in februari uitgerekend. In onze appgroep ging het continu van: ‘Hoe gaat dat dan bij jou? Hoeveel rompertjes moet ik kopen en in welke maat?’” Tess: “We hebben zo vaak tegen elkaar gezegd hoe bijzonder het is wat we samen allemaal al hebben meegemaakt. Het begon bij de Handbalacademie op Papendal. Daarna gingen we samenwonen bij onze eerste club in het buitenland, in Oldenburg. Later werden we ploeggenoten bij Odense.” Helden Magazine 65 Het eerste gedeelte van het verhaal van Lois Abbingh en Tess Lieder komt voort uit Helden Magazine 65. Er is volop aandacht voor de wintersporten én ook voor voetbal. Frank Rijkaard geeft sinds lange tijd weer eens een interview en spreekt onder meer over Cruijff, het Nederlands elftal en Lionel Messi. In deze editie lees je ook een uitgebreid interview met Dávid Hancko en Kristyna Pliskova. De een is een grote aanwinst voor Feyenoord, de ander is toptennisster. Én een gesprek met de populairste schaatser van dit moment, Jutta Leerdam. Verder interviews met de succesvolste Nederlandse olympiër ooit: Ireen Wüst, de eerste keeper op het afgelopen WK: Andries Noppert, twee grootheden in het rolstoeltennis: Diede de Groot en Esther Vergeer. Shorttrackster Xandra Velzeboer gaat als een komeet én Joep Wennemars is keihard bezig om uit de schaduw van zijn vader Erben te treden. Ook heeft het voetbalvirus nog altijd Guus Hiddink in zijn greep, werden Marc van de Kuilen en Luuk Veltink vrienden door het noodlot, verteld Juul Franssen over haar strijd met de judobond, spreekt Victoria Koblenko met olympisch kampioen openwater Ferry Weertman én staat bondscoach van de Oranjevrouwen: Andries Jonker stil bij De Nachtwacht. Wil je het hele nummer lezen? Bestel Helden Magazine 65 via onze webshop. Geen inspirerende sportverhalen missen van jouw Nederlandse sporthelden? Kies het abonnement dat bij jou past en word abonnee.

Handbal

Luc Steins: ‘Messi van het handbal’

Hij moest afrekenen met vooroordelen, was volgens velen te klein. Maar Luc Steins haalde de top. Hij speelt op zijn 27ste bij Paris Saint-Germain, de club van Lionel Messi, en gaat in januari voor het eerst sinds 1961 met de Nederlandse handbalmannen naar het WK. Maar Luc vecht ook tegen groot verdriet. Zie hem het met zijn 1 meter 73 opnemen tegen reuzen in de dekking. Luc Steins weet niet anders, heeft geleerd zijn kleine gestalte optimaal te gebruiken en wurmt zich geregeld tussen die lange mannen door. Vaak ongrijpbaar, maar de lichtgewicht loopt ook tegen heel wat klappen op. “‘Je moet er niet als een gek ingaan,’ zegt mijn oma weleens als zij een wedstrijd heeft gezien. Luister oma, als ik dat niet doe, dan hebben ze niks aan me, zeg ik dan. ‘Als je maar op jezelf let hè, jong.’ Soms ben ik bont en blauw. Maar als ik me de dag na een wedstrijd niet beurs voel, dan heb ik het idee dat ik niet mijn spel heb gespeeld of alles heb hoeven geven. Vaak heb ik mijn beste wedstrijden gespeeld als ik me de dag erna fysiek slecht voel.” 'Ik had altijd zo'n zorgeloos leven, handbal kon op één staan. En nu hangt er een tikkende tijdbom boven ons hoofd' Zoals begin dit jaar toen hij met Oranje een prima EK speelde. Thuisland Hongarije werd verslagen en de ploeg werd tiende. Luc is niet het enige ‘kleinduimpje’, ook Dani Baijens van Hamburger SV en Kay Smits van SC Magdeburg hebben normale lengtes bij het Nederlands team. Kleine Nederlander Een jongensdroom, in de knop gebroken. Zo leek het toen Luc als kind te horen kreeg dat hij te klein zou zijn om ver te komen als handballer. “Met de Limburgse afdelingsselectie speelden we een toernooi en ik werd verkozen tot beste speler, maar op het scoutingslijstje voor de nationale jeugdselectie kwam mijn naam vervolgens niet voor, omdat ik in de toekomst toch zou afhaken. Er zijn gelukkig toch trainers opgestaan die zeiden dat ze me op z’n minst een kans konden geven.” De jongeling, die opgroeide bij het Limburgse Lions, liet zich niet uit het veld slaan. Maar hij moest keer op keer het vertrouwen winnen. Op zijn 21ste, zes jaar terug, vertrok hij van Lions naar Frankrijk. Naar opleidingsclub Massy. Om net als internationals als Gerrie Eijlers, Fabian van Olphen, Mark Bult en Arjan Haenen zijn droom na te jagen. Hij kon al na een seizoen een stapje hogerop, ging mee met zijn coach naar Tremblay. “Daar zaten veelal jongens die aan hun eigen hachje dachten. Ik was een makkelijk slachtoffer, omdat ik niet van me afbeet. ‘Die kleine Nederlander komt net kijken, wat gaat die ons hier leren?’ klonk het. Zij beseften niet wat ik in de toekomst voor het team had kunnen betekenen. De trainer moest zijn oren laten hangen naar de oudere spelers. Dat begreep ik ook wel, hij was nog jong. Ik heb die periode gebruikt om fysiek gezien nóg meer in mezelf te investeren, zodat ik daar de rest van mijn leven profijt van zou hebben. Ik ben daar volwassen geworden, sta niet meer zo snel te kijken van iets.” Toulouse haalde hem in 2019. De trainer keek wél naar de kwaliteiten van Luc. “Al na twee wedstrijden in de voorbereiding maakte hij een gebaar alsof hij me de sleutels van het team gaf. Ik mocht beslissen wat er in de aanval op het veld gebeurde, qua systeem. Ik kreeg vrijheid. De jongens accepteerden mijn leiderschap, ook al was ik nieuw.” Wie het laatst lacht, lacht het best. Na één seizoen hing topclub Paris Saint-Germain aan de lijn, ze wilden hem huren. De club, bijna jaarlijks deel­nemer aan de Final Four van de Champions League, besloot al snel dat ze hem over wilden nemen. Bij de grootverdieners, van ‘twee meter hoog en twee meter breed’, had hij respect afgedwongen. “Spelers moeten geregeld lachen op de training, als ik met een schijnbeweging ervoor zorg dat de grote spelers zowat hun enkel breken.” Messi Hoe anders wordt er tegenwoordig tegen hem aangekeken. Le Parisien verhaalde over ‘de onweerstaanbare beklimming van de kleinste speler van de Star League’. Luc is ook niet langer een uitzondering. “Bijna elke club in Frankrijk heeft een speler van mijn lengte, het is een trend aan het worden. Met kleine, beweeglijke spelers kun je een ander speltype spelen. Hartstikke mooi om te zien hoe dat is geëvolueerd. Dat maakt het handbal voor iedereen toegankelijk.” Luc is al twee keer gekozen als beste speler van de eerste divisie en werd de afgelopen twee seizoenen ook verkozen tot beste van alle handballers in de eredivisie. Door zijn geringe lengte en handigheid kreeg hij jaren terug al de bijnaam ‘Messi van het handbal’. Laat de echte Lionel Messi, drie centimeter kleiner dan Luc, sinds vorig jaar zomer nou ook voor Paris Saint-Germain spelen... En niet alleen Messi, ook Neymar en Kylian Mbappé spelen bij de voetbalafdeling. “De wereld van die voetballers is totaal niet te vergelijken met mijn situatie. Daar gaan zulke grote bedragen in om, elke dag staan de media er vol van, dan heb je geen sociaal leven.” Het kwam nog niet van een ontmoeting met de voetbalsterren. “Wellicht straks, want er werden voor de coronapandemie gezamenlijke activiteiten georganiseerd, zoals met Kerst en de seizoenafsluiting. Ik heb al wel wedstrijden gezien in het Parc des Princes. We hebben de luxe dat we op de viptribune mogen zitten, tussen de bobo’s. Dan moet ik mijn beste kloffie uit de kast trekken. Binnenkort ga ik bij de voetbalsters Lieke Martens en Jackie Groenen kijken, die sinds kort ook voor Paris Saint-Germain spelen.” Luc woont inmiddels in een goede wijk in Parijs, maar hij heeft ook de andere kant van de stad gezien. “Mijn vriendin en ik hebben in de buitenwijken gewoond, daar wonen gezinnen die niet rond kunnen komen. We voelden ons niet altijd veilig. De meeste Parisiens zijn trotse en ook arrogante mensen. Doe mij maar een trekker met wat koeien op een Limburgse heuvel. Hier word je eerder met je handbaltassen van de roltrap geduwd dan dat iemand vraagt: zal ik je helpen? Ik begin gelukkig ook de mooie kant van Parijs meer te waarderen.” Leuke-momenten-pot Het scheelde weinig of Luc had afgelopen zomer PSG verruild voor de Poolse en Europese topclub Kielce, waarvan de Nederlander Bertus Servaas eigenaar is. “Ik heb er serieus over nagedacht, Kielce kwam met een moeilijk te weerstaan bod. Toen handelde PSG ook opeens heel snel.” Hij bleef in Parijs. “Ik heb voor stabiliteit gekozen, er speelde en speelt zoveel op privégebied dat het verstandiger was om in Parijs te blijven. Mijn vriendin had een moeilijke tijd en anderhalf jaar geleden is bij mijn vader lymfeklierkanker gecon- stateerd. Vlak voor het vertrek naar Hongarije voor het EK kreeg hij er een licht hartinfarct bovenop. Van een man die op 58-jarige leeftijd een medisch dossier had van één regel, veranderde dat volledig. Hij kreeg een nieuwe behandeling, vanuit Amerika overgewaaid. Van de zomer leken alle lichten op groen te staan, de toekomst zag er goed uit. Na een zwaar seizoen ging ik met mijn vriendin op vakantie naar Kroatië en daar kregen we te horen dat de kanker weliswaar op de meeste plekken weg was, maar op één plek waren de cellen weer gegroeid en die bleken resistent tegen de nieuwe behandeling. Er is niks meer aan te doen, het is een aflopende zaak... Als de pijn ondraaglijk wordt, wil hij er zelf voor kiezen dat het genoeg is geweest, zodat we nog afscheid kunnen nemen van elkaar. We hebben een ‘leuke-momenten-pot’ gemaakt, waarin iedereen zijn of haar opgeschreven herinneringen heeft gestopt. Dat geeft iets tastbaars en zorgt dat we ook straks terug kunnen denken aan die mooie tijden als mijn vader er niet meer is.” ‘Er is niks meer aan te doen. Als de pijn ondraag- lijk wordt, wil hij er zelf voor kiezen dat het genoeg is geweest, zodat we nog afscheid kunnen nemen van elkaar’ Luc en zijn vriendin vierden nog vakantie met zijn ouders en met zijn eveneens handballende broer en oud-international Ivo – tijdens het EK in Hongarije waren ze nog teamgenoten – en diens vriendin. “Ik probeer van elk moment dat we samen zijn te genieten. Dat is niet altijd gemakkelijk, want elke keer als je ‘doei’ zegt, weet je niet of het de laatste keer was dat je elkaar hebt gezien. Mijn vader is eind september nog hier geweest in Parijs. Ik wist dat dat de laatste keer was. Ik sloot me er tijdens de wedstrijd voor af, want in de voorbereiding op het seizoen deed ik dat niet en kon ik er opeens helemaal niks meer van.” Zijn ouders stonden altijd voor hem en zijn broer klaar. “We zijn heel close, ze hebben alles met Ivo en mij meebeleefd, dat is onbetaalbaar. Toen ik bij Tremblay een moeilijke tijd had, stonden ze bij elke thuiswedstrijd voor de deur, om er voor me te zijn. Niks was te gek. Ze wisten dat het mijn droom was. Ineens is handbal niet meer het belangrijkste... We spelen soms drie wedstrijden per week, er is weinig tijd om bij de situatie stil te staan, aan het begin van dit seizoen stond ik soms op een training en dacht: what the fuck doe ik hier eigenlijk? Ik had altijd zo’n zorgeloos leven, handbal kon op één staan. En nu hangt er een tikkende tijdbom boven ons hoofd die elk moment kan ontploffen...’’ Weinig aanwas In januari mag het Nederlands mannenteam mede dankzij Luc voor het eerst sinds 1961 meedoen aan het WK. Tijdens de play-off voor kwalificatie lootte Oranje in het voorjaar met Portugal de sterkst mogelijke tegenstander en werd de ploeg na winst in Zuid-Europa thuis toch uitgeschakeld. Oranje kreeg later alsnog een wildcard dankzij de goede prestaties van de laatste tijd en de lobby van de Nederlandse handbalbond. Deelnemen aan een WK met Oranje, het is waar hij als jochie van droomde, maar door de situatie van zijn vader, kan hij daar minder van genieten. Wat Luc ook aan het hart gaat, is de wetenschap dat zijn vader er tegen die tijd niet meer is. Dat hij tijdens het WK het wakend oog, de instemmende knikjes en simpelweg zijn aanwezigheid zal missen. “Hoe ik ga reageren als mijn vader er niet meer is, weet ik niet. Maar dat het voor ons als gezin een zware periode gaat worden daarna, is zeker.” Onder de nieuwe bondscoach Staffan Olsson, een Zweedse handballegende en opvolger van Erlingur Richardsson uit IJsland, gaat Oranje desondanks proberen te stunten. “Wij kunnen niet spelen als Frankrijk of Denemarken, hebben andere type spelers. Het is vernieuwend handbal, out of the box. Door deelname aan het WK kunnen we ons verder ontwikkelen. Een aantal jongens heeft inmiddels de stap gemaakt naar een grotere club.” Luc hoopt dat de bond blijft investeren in de handbalopleiding. “Daar zet ik me ook voor in, door clinics te geven tijdens hand- balkampen. Er is een zorgelijke situatie. Als ik kijk naar Limburg, dat een handbalbolwerk was, dan is er sprake van weinig aan- was. Het is leuk dat wij nu als nationale ploeg mooie resultaten boeken, maar als er geen structurele doorstroming is, zijn we in no time terug bij af. Die gedachte gaat me aan het hart. Want handbal is de mooiste en een van de meest complexe sporten die er is. Snelheid, klappen uitdelen en opvangen, respect voor elkaar, de grens opzoeken, springen, hard schieten, slim zijn en je hebt incasseringsvermogen nodig. Om dat mee te krijgen als kind, daar heeft de maatschappij ook iets aan.” Stiekem droomt Luc van de Olympische Spelen. Het zou het handbalsprookje compleet maken. “Hier in Parijs, in 2024, dat zou heel mooi zijn, maar als je realistisch bent, komen de Spelen net iets te vroeg. Hopelijk vier jaar later, hoewel het dan met mijn leeftijd penibel wordt.” Helden Magazine 64 Het verhaal van Luc Steins komt voort uit Helden Magazine 64. In het dubbeldikke eindejaarsnummer blikken we terug op het sportjaar 2022 én is er volop aandacht voor het WK Voetbal in Qatar. Virgil van Dijk siert samen met Irene Schouten de cover. Voor Schouten kon het jaar 2022 niet op. Ze won drie olympische titels, de wereldtitel allround en trouwde. In de WK-special lees je interviews met Denzel Dumfries, Matthijs de Ligt, Cody Gakpo en Soufiane Touzani. Daarnaast vertellen vriendinnen Candy-Rae en Laura Benschop over hun leven met WK-gangers Daley Blind en Davy Klaassen én een reconstructie van het masterplan van Van Gaal. Verder in deze editie een uitgebreid interview met olympisch shorttrackkampioen Suzanne Schulting en coach Jeroen Otter. Een terugblik op een bewogen wielerjaar met Merijn Zeeman, Kjeld Nuis kende een jaar vol pieken en dalen én Annemiek van Vleuten presteerde het onmogelijke. Daarnaast liet Dylan van Baarle zien dat zijn tweede plek op het WK in 2021 geen toeval was. Thomas Krol won op zijn eerste Spelen meteen goud en zilver. Maar het ging niet vanzelf. Giovanni van Bronckhorst kende een geweldig eerste jaar bij Rangers FC. John van ’t Schip won in 1987 de Europa Cup II met Ajax en Hennie Stamsnijder won in 1981 als eerste Nederlander de wereldtitel veldrijden. Als laatste wil Susila Cruijff het gedachtegoed van haar vader voortzetten en blikt voetbalster Vanity Lewerissa terug op een moeilijke tijd. Wil je het hele nummer lezen? Bestel Helden Magazine 64 via onze webshop. Geen inspirerende sportverhalen missen van jouw Nederlandse sporthelden? Kies het abonnement dat bij jou past en word abonnee.
Hij moest afrekenen met vooroordelen, was volgens velen te klein. Maar Luc Steins haalde de top. Hij speelt op zijn 27ste bij Paris Saint-Germain, de club van Lionel Messi, en gaat in januari voor het eerst sinds 1961 met de Nederlandse handbalmannen naar het WK. Maar Luc vecht ook tegen groot verdriet. Zie hem het met zijn 1 meter 73 opnemen tegen reuzen in de dekking. Luc Steins weet niet anders, heeft geleerd zijn kleine gestalte optimaal te gebruiken en wurmt zich geregeld tussen die lange mannen door. Vaak ongrijpbaar, maar de lichtgewicht loopt ook tegen heel wat klappen op. “‘Je moet er niet als een gek ingaan,’ zegt mijn oma weleens als zij een wedstrijd heeft gezien. Luister oma, als ik dat niet doe, dan hebben ze niks aan me, zeg ik dan. ‘Als je maar op jezelf let hè, jong.’ Soms ben ik bont en blauw. Maar als ik me de dag na een wedstrijd niet beurs voel, dan heb ik het idee dat ik niet mijn spel heb gespeeld of alles heb hoeven geven. Vaak heb ik mijn beste wedstrijden gespeeld als ik me de dag erna fysiek slecht voel.” 'Ik had altijd zo'n zorgeloos leven, handbal kon op één staan. En nu hangt er een tikkende tijdbom boven ons hoofd' Zoals begin dit jaar toen hij met Oranje een prima EK speelde. Thuisland Hongarije werd verslagen en de ploeg werd tiende. Luc is niet het enige ‘kleinduimpje’, ook Dani Baijens van Hamburger SV en Kay Smits van SC Magdeburg hebben normale lengtes bij het Nederlands team. Kleine Nederlander Een jongensdroom, in de knop gebroken. Zo leek het toen Luc als kind te horen kreeg dat hij te klein zou zijn om ver te komen als handballer. “Met de Limburgse afdelingsselectie speelden we een toernooi en ik werd verkozen tot beste speler, maar op het scoutingslijstje voor de nationale jeugdselectie kwam mijn naam vervolgens niet voor, omdat ik in de toekomst toch zou afhaken. Er zijn gelukkig toch trainers opgestaan die zeiden dat ze me op z’n minst een kans konden geven.” De jongeling, die opgroeide bij het Limburgse Lions, liet zich niet uit het veld slaan. Maar hij moest keer op keer het vertrouwen winnen. Op zijn 21ste, zes jaar terug, vertrok hij van Lions naar Frankrijk. Naar opleidingsclub Massy. Om net als internationals als Gerrie Eijlers, Fabian van Olphen, Mark Bult en Arjan Haenen zijn droom na te jagen. Hij kon al na een seizoen een stapje hogerop, ging mee met zijn coach naar Tremblay. “Daar zaten veelal jongens die aan hun eigen hachje dachten. Ik was een makkelijk slachtoffer, omdat ik niet van me afbeet. ‘Die kleine Nederlander komt net kijken, wat gaat die ons hier leren?’ klonk het. Zij beseften niet wat ik in de toekomst voor het team had kunnen betekenen. De trainer moest zijn oren laten hangen naar de oudere spelers. Dat begreep ik ook wel, hij was nog jong. Ik heb die periode gebruikt om fysiek gezien nóg meer in mezelf te investeren, zodat ik daar de rest van mijn leven profijt van zou hebben. Ik ben daar volwassen geworden, sta niet meer zo snel te kijken van iets.” Toulouse haalde hem in 2019. De trainer keek wél naar de kwaliteiten van Luc. “Al na twee wedstrijden in de voorbereiding maakte hij een gebaar alsof hij me de sleutels van het team gaf. Ik mocht beslissen wat er in de aanval op het veld gebeurde, qua systeem. Ik kreeg vrijheid. De jongens accepteerden mijn leiderschap, ook al was ik nieuw.” Wie het laatst lacht, lacht het best. Na één seizoen hing topclub Paris Saint-Germain aan de lijn, ze wilden hem huren. De club, bijna jaarlijks deel­nemer aan de Final Four van de Champions League, besloot al snel dat ze hem over wilden nemen. Bij de grootverdieners, van ‘twee meter hoog en twee meter breed’, had hij respect afgedwongen. “Spelers moeten geregeld lachen op de training, als ik met een schijnbeweging ervoor zorg dat de grote spelers zowat hun enkel breken.” Messi Hoe anders wordt er tegenwoordig tegen hem aangekeken. Le Parisien verhaalde over ‘de onweerstaanbare beklimming van de kleinste speler van de Star League’. Luc is ook niet langer een uitzondering. “Bijna elke club in Frankrijk heeft een speler van mijn lengte, het is een trend aan het worden. Met kleine, beweeglijke spelers kun je een ander speltype spelen. Hartstikke mooi om te zien hoe dat is geëvolueerd. Dat maakt het handbal voor iedereen toegankelijk.” Luc is al twee keer gekozen als beste speler van de eerste divisie en werd de afgelopen twee seizoenen ook verkozen tot beste van alle handballers in de eredivisie. Door zijn geringe lengte en handigheid kreeg hij jaren terug al de bijnaam ‘Messi van het handbal’. Laat de echte Lionel Messi, drie centimeter kleiner dan Luc, sinds vorig jaar zomer nou ook voor Paris Saint-Germain spelen... En niet alleen Messi, ook Neymar en Kylian Mbappé spelen bij de voetbalafdeling. “De wereld van die voetballers is totaal niet te vergelijken met mijn situatie. Daar gaan zulke grote bedragen in om, elke dag staan de media er vol van, dan heb je geen sociaal leven.” Het kwam nog niet van een ontmoeting met de voetbalsterren. “Wellicht straks, want er werden voor de coronapandemie gezamenlijke activiteiten georganiseerd, zoals met Kerst en de seizoenafsluiting. Ik heb al wel wedstrijden gezien in het Parc des Princes. We hebben de luxe dat we op de viptribune mogen zitten, tussen de bobo’s. Dan moet ik mijn beste kloffie uit de kast trekken. Binnenkort ga ik bij de voetbalsters Lieke Martens en Jackie Groenen kijken, die sinds kort ook voor Paris Saint-Germain spelen.” Luc woont inmiddels in een goede wijk in Parijs, maar hij heeft ook de andere kant van de stad gezien. “Mijn vriendin en ik hebben in de buitenwijken gewoond, daar wonen gezinnen die niet rond kunnen komen. We voelden ons niet altijd veilig. De meeste Parisiens zijn trotse en ook arrogante mensen. Doe mij maar een trekker met wat koeien op een Limburgse heuvel. Hier word je eerder met je handbaltassen van de roltrap geduwd dan dat iemand vraagt: zal ik je helpen? Ik begin gelukkig ook de mooie kant van Parijs meer te waarderen.” Leuke-momenten-pot Het scheelde weinig of Luc had afgelopen zomer PSG verruild voor de Poolse en Europese topclub Kielce, waarvan de Nederlander Bertus Servaas eigenaar is. “Ik heb er serieus over nagedacht, Kielce kwam met een moeilijk te weerstaan bod. Toen handelde PSG ook opeens heel snel.” Hij bleef in Parijs. “Ik heb voor stabiliteit gekozen, er speelde en speelt zoveel op privégebied dat het verstandiger was om in Parijs te blijven. Mijn vriendin had een moeilijke tijd en anderhalf jaar geleden is bij mijn vader lymfeklierkanker gecon- stateerd. Vlak voor het vertrek naar Hongarije voor het EK kreeg hij er een licht hartinfarct bovenop. Van een man die op 58-jarige leeftijd een medisch dossier had van één regel, veranderde dat volledig. Hij kreeg een nieuwe behandeling, vanuit Amerika overgewaaid. Van de zomer leken alle lichten op groen te staan, de toekomst zag er goed uit. Na een zwaar seizoen ging ik met mijn vriendin op vakantie naar Kroatië en daar kregen we te horen dat de kanker weliswaar op de meeste plekken weg was, maar op één plek waren de cellen weer gegroeid en die bleken resistent tegen de nieuwe behandeling. Er is niks meer aan te doen, het is een aflopende zaak... Als de pijn ondraaglijk wordt, wil hij er zelf voor kiezen dat het genoeg is geweest, zodat we nog afscheid kunnen nemen van elkaar. We hebben een ‘leuke-momenten-pot’ gemaakt, waarin iedereen zijn of haar opgeschreven herinneringen heeft gestopt. Dat geeft iets tastbaars en zorgt dat we ook straks terug kunnen denken aan die mooie tijden als mijn vader er niet meer is.” ‘Er is niks meer aan te doen. Als de pijn ondraag- lijk wordt, wil hij er zelf voor kiezen dat het genoeg is geweest, zodat we nog afscheid kunnen nemen van elkaar’ Luc en zijn vriendin vierden nog vakantie met zijn ouders en met zijn eveneens handballende broer en oud-international Ivo – tijdens het EK in Hongarije waren ze nog teamgenoten – en diens vriendin. “Ik probeer van elk moment dat we samen zijn te genieten. Dat is niet altijd gemakkelijk, want elke keer als je ‘doei’ zegt, weet je niet of het de laatste keer was dat je elkaar hebt gezien. Mijn vader is eind september nog hier geweest in Parijs. Ik wist dat dat de laatste keer was. Ik sloot me er tijdens de wedstrijd voor af, want in de voorbereiding op het seizoen deed ik dat niet en kon ik er opeens helemaal niks meer van.” Zijn ouders stonden altijd voor hem en zijn broer klaar. “We zijn heel close, ze hebben alles met Ivo en mij meebeleefd, dat is onbetaalbaar. Toen ik bij Tremblay een moeilijke tijd had, stonden ze bij elke thuiswedstrijd voor de deur, om er voor me te zijn. Niks was te gek. Ze wisten dat het mijn droom was. Ineens is handbal niet meer het belangrijkste... We spelen soms drie wedstrijden per week, er is weinig tijd om bij de situatie stil te staan, aan het begin van dit seizoen stond ik soms op een training en dacht: what the fuck doe ik hier eigenlijk? Ik had altijd zo’n zorgeloos leven, handbal kon op één staan. En nu hangt er een tikkende tijdbom boven ons hoofd die elk moment kan ontploffen...’’ Weinig aanwas In januari mag het Nederlands mannenteam mede dankzij Luc voor het eerst sinds 1961 meedoen aan het WK. Tijdens de play-off voor kwalificatie lootte Oranje in het voorjaar met Portugal de sterkst mogelijke tegenstander en werd de ploeg na winst in Zuid-Europa thuis toch uitgeschakeld. Oranje kreeg later alsnog een wildcard dankzij de goede prestaties van de laatste tijd en de lobby van de Nederlandse handbalbond. Deelnemen aan een WK met Oranje, het is waar hij als jochie van droomde, maar door de situatie van zijn vader, kan hij daar minder van genieten. Wat Luc ook aan het hart gaat, is de wetenschap dat zijn vader er tegen die tijd niet meer is. Dat hij tijdens het WK het wakend oog, de instemmende knikjes en simpelweg zijn aanwezigheid zal missen. “Hoe ik ga reageren als mijn vader er niet meer is, weet ik niet. Maar dat het voor ons als gezin een zware periode gaat worden daarna, is zeker.” Onder de nieuwe bondscoach Staffan Olsson, een Zweedse handballegende en opvolger van Erlingur Richardsson uit IJsland, gaat Oranje desondanks proberen te stunten. “Wij kunnen niet spelen als Frankrijk of Denemarken, hebben andere type spelers. Het is vernieuwend handbal, out of the box. Door deelname aan het WK kunnen we ons verder ontwikkelen. Een aantal jongens heeft inmiddels de stap gemaakt naar een grotere club.” Luc hoopt dat de bond blijft investeren in de handbalopleiding. “Daar zet ik me ook voor in, door clinics te geven tijdens hand- balkampen. Er is een zorgelijke situatie. Als ik kijk naar Limburg, dat een handbalbolwerk was, dan is er sprake van weinig aan- was. Het is leuk dat wij nu als nationale ploeg mooie resultaten boeken, maar als er geen structurele doorstroming is, zijn we in no time terug bij af. Die gedachte gaat me aan het hart. Want handbal is de mooiste en een van de meest complexe sporten die er is. Snelheid, klappen uitdelen en opvangen, respect voor elkaar, de grens opzoeken, springen, hard schieten, slim zijn en je hebt incasseringsvermogen nodig. Om dat mee te krijgen als kind, daar heeft de maatschappij ook iets aan.” Stiekem droomt Luc van de Olympische Spelen. Het zou het handbalsprookje compleet maken. “Hier in Parijs, in 2024, dat zou heel mooi zijn, maar als je realistisch bent, komen de Spelen net iets te vroeg. Hopelijk vier jaar later, hoewel het dan met mijn leeftijd penibel wordt.” Helden Magazine 64 Het verhaal van Luc Steins komt voort uit Helden Magazine 64. In het dubbeldikke eindejaarsnummer blikken we terug op het sportjaar 2022 én is er volop aandacht voor het WK Voetbal in Qatar. Virgil van Dijk siert samen met Irene Schouten de cover. Voor Schouten kon het jaar 2022 niet op. Ze won drie olympische titels, de wereldtitel allround en trouwde. In de WK-special lees je interviews met Denzel Dumfries, Matthijs de Ligt, Cody Gakpo en Soufiane Touzani. Daarnaast vertellen vriendinnen Candy-Rae en Laura Benschop over hun leven met WK-gangers Daley Blind en Davy Klaassen én een reconstructie van het masterplan van Van Gaal. Verder in deze editie een uitgebreid interview met olympisch shorttrackkampioen Suzanne Schulting en coach Jeroen Otter. Een terugblik op een bewogen wielerjaar met Merijn Zeeman, Kjeld Nuis kende een jaar vol pieken en dalen én Annemiek van Vleuten presteerde het onmogelijke. Daarnaast liet Dylan van Baarle zien dat zijn tweede plek op het WK in 2021 geen toeval was. Thomas Krol won op zijn eerste Spelen meteen goud en zilver. Maar het ging niet vanzelf. Giovanni van Bronckhorst kende een geweldig eerste jaar bij Rangers FC. John van ’t Schip won in 1987 de Europa Cup II met Ajax en Hennie Stamsnijder won in 1981 als eerste Nederlander de wereldtitel veldrijden. Als laatste wil Susila Cruijff het gedachtegoed van haar vader voortzetten en blikt voetbalster Vanity Lewerissa terug op een moeilijke tijd. Wil je het hele nummer lezen? Bestel Helden Magazine 64 via onze webshop. Geen inspirerende sportverhalen missen van jouw Nederlandse sporthelden? Kies het abonnement dat bij jou past en word abonnee.

Autosport

Max Verstappen: De ‘nieuwe Max’ is opgestaan

Max Verstappen kan eindelijk de strijd met Lewis Hamilton met gelijke wapens aangaan. Maar belangrijker: de afgelopen tijd heeft hij weer een stap gezet. Nog altijd even snel op de baan, maar nu veel sterker in het hoofd. Het jongetje dat op zijn zeventiende in de Formule 1 debuteerde is op zijn 23ste helemaal volwassen. Op naar de wereldtitel. De klok tikt. Onverbiddelijk. Hij wordt nog altijd tot de ‘nieuwe generatie’ gerekend. Jonkie. Omdat het nog als een post­it in het collectieve geheugen kleeft: hoe Max Verstappen, zeventien jaar en 166 dagen oud, in 2015 debuteerde in de Grand Prix van Australië. Een paar races later en hij werd al bestempeld als meervoudig wereldkampioen van de toekomst. We zijn zesenhalf jaar verder en Verstappen II is bezig aan zijn zevende seizoen: een eeuwigheid naar F1­normen. Jackie Stewart reed negen jaar mee en werd in die tijd drie keer wereldkampioen. Op de teller van Max staat nog geen enkele titel. Het waren andere tijden, die van Sir Jackie, maar toch. De verwachtingen van alle experts mogen nu langzaamaan wel uitkomen. Wereldkampioen. Ouder en wijzer Bij Red Bull geloofden ze er al in dat Lewis Hamilton en Mercedes pas op de plaats moesten maken toen het seizoen 2021 in maart op gang kwam. Je merkte aan alles dat er een nieuw optimisme rond het team hing. Enthousiasme dat door twee rationele factoren werd ingefluisterd. Zo was er een op het eerste gezicht kleine, niet eens fundamentele wijziging in het reglement: de onderkant van de auto moest voor dit seizoen veranderen om de neerwaartse druk of ‘downforce’ te beperken. En ja, die downforce was nou net de grote troef van Mercedes. Maar het was vooral de nieuwe motor die Honda bouwde voor de Red Bull RB16B. De fabrikant was er bijna lyrisch over. De baas van het F1­project van Honda stelde: “We hebben een juweeltje gemaakt. Met deze motor moeten we Mercedes eindelijk kunnen kloppen.” Het seizoen is ondertussen halverwege en het optimisme bij Red Bull blijkt terecht. Voor het eerst is Max echt titel­ kandidaat. Volgens veel waarnemers in de paddock is hij zelfs de grote titelfavoriet. Het is een nieuwe rol die Verstappen speelt en hij doet dat met verve. De status van favoriet kan hem op geen enkele manier onder druk zetten, lijkt hem op het lijf geschreven. Het jongetje is een man geworden. Max heeft de afgelopen zeven jaar ervaring opgedaan en blijft rustig, in en naast de auto. De races spelen zich niet alleen af op de baan, maar juist tussen de oren. Max maakte het in zijn eerste seizoen geregeld bont. Niet alleen door stuurfoutjes, zoals in Monaco 2015. Ook verbaal vloog hij weleens uit de bocht, stelde hij vol bravoure: “Ik rij ze straks van de baan.” Er verschenen zelfs verhalen waarin met wetenschappelijke onderbouwing gepoogd werd aan te tonen dat het brein van een achttien­ jarige nog onvoldoende ontwikkeld is om risico’s perfect in te kunnen schatten. Maar goed, een 23­jarige, eind september wordt Max 24, denkt en handelt anders dan een zeventienjarige. Je krijgt ook een spoedcursus volwassen worden als je je voortbeweegt in een genadeloze wereld als de autosport. Vader Jos Verstappen zei daar eerder al over in Helden: “Op zijn achttiende was Max al veel rijper dan de doorsnee jongen van zijn leeftijd. En daar heb ik geen rol in gespeeld: dat is persoonlijkheid. Ik had alleen een indirecte rol, dat wel. Bekijk het zo. Max is opgegroeid in een wereld met alleen maar volwassenen: als kind al vroeg in een kart en ondertussen meegaan met zijn autoracende papa, erbij gaan zitten als ik een interview moest doen. Altijd oudere mensen om zich heen. Dan word je sneller volwassen.” Max was vroegrijp, maar dat belette niet dat er schuivers waren. In Brazilië 2018, niet eens zo lang geleden, toen Max op een heel lompe manier van de baan was gereden door Esteban Ocon, leek het na de race even tot een handgemeen te komen. Scherpe kantjes die er nu niet meer zijn. Max schopt nog weleens tegen dat verdomde linkerachterwiel, zoals in juni in Bakoe toen hij een zeker lijkende overwinning zag verdwij­nen door een klapband. Maar daarna: de rust zelve. Maar hij bewaart ook de rust na een indrukwekkende overwinning. Zoals na de Grand Prix van Frankrijk, toen hij vlak voor het einde van de race Hamilton nog passeerde. Iedereen was lyrisch. En Max? Die zei koeltjes: “Ja, de auto was goed vandaag...” Misschien was vorig seizoen wel het keerpunt. Eigenlijk al na één of twee races wist Max al dat het gat met Mercedes niet was gedicht. Iedereen verwachtte een balende Max. Vader Jos daar­ over in tijdschrift Formule 1 in mei 2020: “Na een paar races is er natuurlijk frustratie, want je merkt dat je alweer niet mee kan doen om de hoofdprijs. Maar plots zei Max me: ‘Kijk, ik kan hier wel gefrustreerd rondlopen en balen, maar daar schiet ik niets mee op. Ik ga er dus gewoon van genieten, zo hard mogelijk rijden en zo goed mogelijke resultaten halen.’ Ja, op dat moment merkte ik en zei bij mezelf: hij wordt ouder en wijzer.” De rust zelve Het was niet de enige koerswijziging in de manier waarop Max zijn vak benadert. De grootste metamorfose onderging hij misschien wel in zijn omgaan met fouten of tekortkomin­ gen van anderen. Lees: zijn team. Ze waren niet te tellen, de sneren aan het adres van Renault, motorenfabrikant in de eerste seizoenen van Max bij Red Bull. En hoe vaak zei hij jaren geleden niet dat Red Bull hem dringend een auto moest geven waarmee hij kon winnen? Of hij deelde met stemverheffing zijn ongenoegen via de boordradio tijdens races. Die zaken lijken verleden tijd. Het overleg met zijn race­ingenieur, over de boordradio, is nu rustig. Zelfs als Red Bull in de fout gaat of zelfs blundert, gaat Max niet meer door het lint. Sterker, hij neemt zijn team in bescherming. Zoals na de seizoensopener in Bahrein. Max had die GP moeten winnen, want zijn Red Bull was sneller dan de Mercedes. Maar Red Bull verloor op strategie, met een eerste pitstop die veel te laat kwam. Toen Hamilton, tot dat moment tweede achter Verstappen, met zijn verse banden buiten kwam, was hij maar liefst drieënhalve seconde sneller dan Max. Genoeg om zijn achterstand in amper één rondje om te bui­gen in een voorsprong. Max maakte zijn pitstop en zag daarna dat hij plots achtervolgde in plaats van leidde. Na afloop geen fulminerende Max. Hij hield het bij een zeer vriendelijke: “Ja, dat moeten we straks eens bekijken.” Dat deden betrokkenen ook. Diagnose: Red Bull had te weinig goede en vooral juiste banden gespaard voor de race, waardoor de race­-ingenieur van Max minder strategische mogelijkheden had dan die van Hamilton. Max reageerde diplomatiek: “Natuurlijk ben ik ontgoocheld, maar je moet ook de goede kant bekijken. Vorig jaar waren we door het dolle heen geweest met dit resultaat.” Die nieuwe sereniteit van Max bleek nog duidelijker na de vierde GP van het seizoen, in Barcelona. Want daar blunderde Red Bull. Max had die race moeten winnen. Alleen al door het verschil dat hij maakte bij de start. In de eerste bocht ging hij Hamilton al voorbij. Daarna volgde het ondertussen klassieke duel: Max versus Lewis. En dan is er een derde, zeer zeldzame soort coureurs: snel en soms onbesuisd in het begin, maar met de jaren steeds foutlozer en nog altijd even snel. In die categorie zit Max Vooraf was de vraag of de race uit kon worden gereden met één of twee pitstops. In de 43ste van de in totaal 66 ronden ging Hamilton naar binnen voor zijn tweede stop. Red Bull besloot door te rijden, gaf geen krimp. Ook niet toen Max via de radio zijn wanhoop ventileerde: “Met deze banden haal ik nooit het einde.” Een paar ronden later was Hamilton al te dicht genaderd. Weg was de optie voor Max om ook te stoppen én aan de leiding te blijven. Max opnieuw via de radio: “Ik kan hem nooit achter me houden...” Zes ronden voor het einde kreeg hij gelijk. Noem het een geval van verkeerd rekenen. Formule 1 is wiskunde op hoog niveau. Eigenlijk voeren de coureurs alleen uit, zo goed en snel als ze kunnen, wat de ingenieurs berekend hebben. In de Formule 1 is een cultuur ontstaan waarin in­ genieurs een blind vertrouwen hebben in wat de computer simuleert: bij Red Bull zei de computer dus dat Verstappen het misschien wel zou redden. Terwijl Max’ onderbuikgevoel het tegendeel beweerde. En Max kreeg gelijk, omdat racen hem in het bloed zit. Hij heeft geen computer nodig, zijn intuïtie zit er niet vaak naast. Max foeterde alweer niet na de race, stelde: “Ach, ik was niet snel genoeg. Ik weet niet of ik het met een tweede bandenwissel wel had gered.” Max nam zijn team opnieuw in bescherming. Max: foutloos onder druk In Formule 1 is het niet alleen een kwestie van snel zijn. Je mag ook geen fouten maken. “Om eerste te worden, moet je eerst finishen,” doceerde Jackie Stewart altijd. Er zijn verschillende type coureurs. Er zijn er die razendsnel zijn, maar in iedere race wel een foutje maken dat ervoor zorgt dat wat ze gewonnen hebben op snelheid meteen weer verloren is. De Fransman Romain Grosjean, die er dit seizoen niet meer bij is, was daar het voorbeeld van. Je hebt coureurs die in hun beginjaren snel zijn en fouten maken en die op een gegeven moment een switch maken. Maar bij hen gaat het maken van minder fouten gepaard met minder snelheid. Jody Scheckter, wereldkam­ pioen in 1979, was zo’n coureur. In het prille begin van zijn F1­carrière, in 1973, racete hij zoals hij het altijd gewend was geweest: roekeloos. Toen hij op Silverstone de grootste crash in de geschiedenis van de Formule 1 veroorzaakte, eisten de andere coureurs een schorsing. In 1974 kwam hij als herbo­ ren aan de start: geen brokken meer, geen bonje met andere coureurs meer, maar ook veel trager. En dan is er een derde, zeer zeldzame soort coureurs: snel en soms onbesuisd in het begin, maar met de jaren steeds foutlozer en nog altijd even snel. In die categorie zit Max. Neem de races van dit seizoen tot nu toe en je ziet dat Max op dat terrein zelfs beter scoort dan zevenvoudig wereldkampioen Lewis Hamilton. De fouten van Max in 2021, tot en met de GP van Silverstone? De klapband in Bakoe was niet zijn schuld. En dat hij in leidende positie van de baan vloog op Silverstone kwam zoals bekend op het conto van Hamilton. Max ging alleen even van de baan in Bahrein, in een poging om Hamilton in te halen, maar ook niet meer dan dat. Hamilton heeft voor het eerst sinds 2016 – toen was het teamgenoot Nico Rosberg – te maken met een échte concur­ rent om de wereldtitel en staat dus onder grotere druk dan afgelopen jaren. Hamilton heeft meer ervaring, maar maakte desondanks fouten die veel duurder waren. Hij vloog van de baan op Imola en werd gered door een ander incident dat voor een herstart zorgde. Hamilton was veel te onbesuisd na de herstart in Bakoe. Zijn rivaal Max was al uitgevallen, Hamilton kon goede zaken doen. Een zeker lijkende over­ winning vergooide hij, weg 25 punten. Het zou achteraf een beslissend moment kunnen zijn in de strijd om de wereldtitel. Met dank aan vader Jos Max Verstappen is geboren om te racen. Daar is een haast wetenschappelijke verklaring voor. Sinds zijn vierde zit Max achter het stuur. Al die tijd hoefde hij aan niets anders te denken dan racen. Hij hoefde zich nooit de vraag te stellen of er wel geld zou zijn voor een nieuwe motor, kopzorgen die de Hamiltons of Buttons wel hadden in hun jeugd. Maar vooral: van zijn vierde tot zijn zeventiende werd hij dagelijks gecoacht door een hoogleraar die zijn diploma in de praktijk had behaald: vader Jos Verstappen. Combineer dat met natuurlijk talent, en je krijgt een uitzonderlijke coureur. Jos Verstappen reed Formule 1 van 1994 tot 2003. Alle rijtech­ nische kennis die hij in die negen seizoenen in zich opnam, gaf hij door aan Max. Al heel vroeg. Een wereld van verschil met andere jongetjes van zijn generatie die gingen karten, met een vader die nooit achter het stuur van een echte racewagen had gezeten, of hooguit in een opstapklasse had geracet. Jos Verstappen: 'Weet je wat ik nog altijd het allermooiste vind? Toen we vroeger na een kartrace met ons busje naar huis reden vanuit een of ander buitenland. Ik denk daar nog vaak aan terug' En vanaf zijn vierde werd Max niet opgeleid om zomaar te racen, hem werd geleerd om Formule 1 te rijden. De nuance is belangrijk: leerden de andere kinderen met een kart rijden, dan had Jos in die beginjaren al het allerhoogste in het achter­ hoofd. “Een van de grote wapens van Max is dat hij meteen heel snel kan zijn, in de eerste ronde al, als de banden nog geen optimale temperatuur hebben,” gaf Jos eerder als voorbeeld in Helden. “Ik heb dat altijd gestimuleerd, al sinds het prille begin in karting. Ik deed niet zoals andere vaders toen we op het circuit aankwamen. Die zeiden tegen hun zoontje: ‘Rij nu eerst maar drie of vier rustige rondjes om het circuit te leren kennen.’ Ik wilde dat hij vanaf de eerste ronde zo hard mogelijk ging pezen. Inderdaad, omdat dat o zo belangrijk is in de Formule 1. Daarin krijg je geen tijd om ‘op te bouwen’. Je moet meteen knallen. Of ik Formule 1 toen al in mijn achterhoofd had, als grote doel? Onbewust wel, ja. Ik voelde al heel vroeg dat ik iets speciaals in handen had. Dat ventje stak er ieder jaar weer met kop en schouders bovenuit. Ik kon niet anders dan ambitieus denken...” En dat Max nu al bekendstaat als een van de coureurs die het beste in kan halen in de F1­geschiedenis, is ook niet zomaar. Jos eerder in Helden: “Ik hoorde en las weleens dat ik streng was voor Max, in de kartingjaren. Klopt. Ik eiste honderd procent inzet. Ik was al die jaren dan ook vierentwintig uur per dag met hem bezig. En ja, ik kon boos zijn als hij niet iedere ronde perfect zuiver reed. Maar boos zijn betekent niet dat je zo’n ventje als een idioot moet staan uitschelden. Je moet alles zeer goed uitleggen, met engelengeduld. Dat deed ik. En ik stond nooit met Max te discussiëren in het bijzijn van anderen. Dat gebeurde als we alleen waren. Neem de manier waarop je moet inhalen. Je kunt voorbij een tegenstander gaan en in die actie een halve seconde verliezen. Als hij dat vroeger deed, dan werd ik boos, ja. Omdat ik hem wilde zien passeren zonder ook maar een beetje tijd te verliezen. Op plaatsen waar niemand het verwachtte. Dan zei ik hem: in die bochten mag je van mij niet inhalen, je moet het daar of daar doen. Inderdaad, op de moeilijkste plaatsen. Je kunt de uren niet tellen die we vulden met leren inhalen.” Max over die tijd: “In karting leerde ik alles van mijn vader. Ik leerde begrijpen waarom ik snel was of waarom niet. En dan leer je nog sneller worden, telkens weer een stap vooruitzetten. Eigenlijk is dat in Formule 1 niet anders: je doet, je analyseert en je leert om sneller en beter te worden. Want er is altijd een manier om beter te worden. Je moet alleen weten waar je die manier moet zoeken.” Natuurlijk zorgden al die jaren samen voor een hechte band tussen vader en zoon. Jos, over die periode in hun leven: “Sportief bekeken zijn er drie tijdperken in mijn leven. Mijn carrière als coureur, de jaren in karting met Max, en dan nu Formule 1 als ‘vader van’. De tweede periode vind ik met voor­ sprong de leukste, als ik terugblik. Omdat je het veel meer in eigen hand hebt. Maar ook omdat het gewoon een heerlijke tijd was. Weet je wat ik nog altijd het allermooiste vind? Toen we vroeger na een kartrace met ons busje naar huis reden van­ uit een of ander buitenland. Ik denk daar nog vaak aan terug. We vertrokken meteen na de race. Max sliep achterin en ik zat achter het stuur. Het was donker, weinig verkeer, ver van huis, nog al die kilometers voor de boeg. Ik had tijd om te denken, hoe het verder moest met Max, nieuwe ideeën uitspitten. Dat denken hield me de hele nacht wakker, tot we thuis waren. Fantastische tijden...” Maar ook vader en zoon Hamilton waren dag en nacht samen in de kartingjaren. Net zoals de Buttons en de Vettels. Alleen: zodra ze in de Formule 1 zaten, kwam die relatie tussen vader en zoon onder druk te staan. Omdat de coureur plots geen kind meer was, niet langer een zoon die geholpen en onder­ steund moest worden. Niet makkelijk om mee om te gaan. De Hamiltons kregen zelfs ruzie, volgens ingewijden omdat de zoon het gehad had met de bemoeienissen van de vader. Ze spraken elkaar lange tijd niet meer. En sinds de verzoening laat vader Anthony zich nog maar zelden zien in de paddock. En zo zijn er nog andere voorbeelden. De Verstappens vormen een uitzondering. Ze zijn nog altijd vier handen op één buik. Vader en zoon hebben een nieuw evenwicht gevonden in hun relatie, in een context die nu hele­ maal anders is. Jos daarover: “Op een bepaald moment heb ik heel bewust wat afstand genomen. Vandaag probeer ik vooral achter de schermen te helpen.” Max vorig jaar: “Mijn vader is de enige in de paddock die me door en door kent. Ik heb hem nu minder nodig dan een paar jaar geleden, klopt, want ik heb toch ook al zes jaar ervaring in Formule 1. Maar dat neemt niet weg dat ik nog veel dingen met hem bespreek. En dat gaat vanzelf, heel spontaan. Hij weet wat ik nodig heb, hij weet wat ik in iedere situatie moet doen, en ik heb blind vertrouwen in zijn oordeel.” Rustig in de storm Er was een tijd dat er niet eens zoveel nodig was om Max op de kast te krijgen. Neem de GP van België in 2016. Max had in de eerste bocht al een aanvaring met beide Ferrari’s. Max na de race: “De volgende keer rij ik ze van de baan.” Datzelfde jaar in Italië reageerde Max tijdens zijn persmoment op een uitspraak van Jacques Villeneuve die naar aanleiding van het incident in Spa had gezegd dat Max moest uitkijken, want dat er straks nog doden zouden vallen. “Dat hij maar rustig blijft, Villeneuve heeft zelf iemand doodgereden.” Het was een ongelukkige verwijzing naar een dodelijke crash waarbij Villeneuve in 2001 betrokken was. Je zal er de ‘nieuwe’ Max Verstappen niet meer op betrappen. Hij schopt niet om zich heen na een crash en reageert niet meer giftig op een sneer van een tegenstander of andersdenkende. Hoe hard Lewis Hamilton dit seizoen ook probeerde om het duel om de titel een tweede dimensie te geven, die van psycho­ logische oorlogsvoering: het lukt niet om Max tot een vileine reactie te verleiden. “Ik heb de indruk dat Verstappen in ieder duel met mij het gevoel heeft dat hij iets moet bewijzen,” zei Hamilton in Monaco over zijn rivaliteit met de Nederlander. Natuurlijk trok de pers met die uitspraak naar Max, maar er viel niets te halen. “Netjes duelleren, dat komt altijd van twee kanten,” zei Max. En daar bleef het bij. Alleen na de race, die Max overtuigend won, was er die knipoog: “Ik praat niet, maar presteer.” En wat hij daar precies mee bedoelde? Glimlachje: “Dat ik de koers gewonnen heb.” En dan, later in het seizoen, de zoveelste poging van een Britse journalist om die scherpe quote van Max te krijgen. Of hij niet vond dat Hamilton dit seizoen onder druk niet te veel steken laat vallen? Max: “Ach, we doen allemaal ons best. Je zal me niet horen zeggen dat Lewis nu meer fouten maakt. Hij wil gewoon zo hard mogelijk rijden. En dat is wat ik ook probeer.” Wat vijf jaar geleden werd geïnterpreteerd als arrogantie, klinkt nu als zelfverzekerdheid. En volwassenheid. Omdat hij het an­ders verwoordt. En toen kwam de race op Silverstone. 51G, dat was de kracht die Max Verstappen te verwerken kreeg toen hij in die bandenmuur werd gekatapulteerd. Na contact met Hamilton. De race werd stilgelegd, Max moest voor onderzoek naar het ziekenhuis, Hamilton kreeg een straf van tien seconden en won de race. Max: ‘Ik heb daar eigenlijk niet zoveel over te vertellen. Het interesseert me ook niet: ik weet wat er gebeurde op Silverstone, want ik zat in de auto’ Oorlog? Nee dus. Max bleef opvallend rustig. Ja, er was die tweet vanuit het ziekenhuis. “Onsportief en respectloos hoe Hamilton zijn overwinning vierde terwijl ik in het ziekenhuis was voor onderzoek.” Je kon het interpreteren als een sneer, maar dat was het niet. Het bericht kwam zo goed als zeker van de pr­mensen van Red Bull, die de kwestie opbliezen. Voor de GP in Boedapest troffen Max en Lewis elkaar voor het eerst sinds de crash weer. Wie zich opmaakte voor een strijd naast de baan kwam bedrogen uit. “Ik ben maar met één ding bezig,” zei Max. “Zo snel mogelijk zijn en zondag winnen.” Max bleef rustig in de vooraf aangewakkerde storm. Tussen de regels door hoorde je dat Max zich zelfs wat distantieerde voor het beroep dat zijn team had aangetekend tegen de sanctie voor Hamilton. Red Bull wilde meer dan tien seconden straftijd in de Silverstone­race. Max: “Ik heb daar eigenlijk niet zoveel over te vertellen. Het interesseert me ook niet: ik weet wat er gebeurde op Silverstone, want ik zat in de auto.” Glimlachje. “Nu heb ik maar één doel: zo snel mogelijk weer zo sterk mogelijk zijn... Dat protest, het formele gedeelte, dat is voor Red Bull.” Vijf jaar geleden had Max na zo’n voorval heel anders gereageerd. Kortom: Max is volwassen en hij is er klaar voor om wereldkampioen te worden. Helden Magazine Krijg jij geen genoeg van alle inspirerende sportverhalen? Kies het abonnement dat bij jou past én wordt abonnee. Zo ontvang je telkens de nieuwste edities op je deurmat, voordat het sportblad in de supermarkten te vinden is. Wil je een Helden Magazine cadeau doen? Het is ook mogelijk om een abonnement cadeau te doen, deze abonnementen lopen automatisch af. Daarnaast zijn de recentste exemplaren ook gemakkelijk te bestellen via onze webshop.
Max Verstappen kan eindelijk de strijd met Lewis Hamilton met gelijke wapens aangaan. Maar belangrijker: de afgelopen tijd heeft hij weer een stap gezet. Nog altijd even snel op de baan, maar nu veel sterker in het hoofd. Het jongetje dat op zijn zeventiende in de Formule 1 debuteerde is op zijn 23ste helemaal volwassen. Op naar de wereldtitel. De klok tikt. Onverbiddelijk. Hij wordt nog altijd tot de ‘nieuwe generatie’ gerekend. Jonkie. Omdat het nog als een post­it in het collectieve geheugen kleeft: hoe Max Verstappen, zeventien jaar en 166 dagen oud, in 2015 debuteerde in de Grand Prix van Australië. Een paar races later en hij werd al bestempeld als meervoudig wereldkampioen van de toekomst. We zijn zesenhalf jaar verder en Verstappen II is bezig aan zijn zevende seizoen: een eeuwigheid naar F1­normen. Jackie Stewart reed negen jaar mee en werd in die tijd drie keer wereldkampioen. Op de teller van Max staat nog geen enkele titel. Het waren andere tijden, die van Sir Jackie, maar toch. De verwachtingen van alle experts mogen nu langzaamaan wel uitkomen. Wereldkampioen. Ouder en wijzer Bij Red Bull geloofden ze er al in dat Lewis Hamilton en Mercedes pas op de plaats moesten maken toen het seizoen 2021 in maart op gang kwam. Je merkte aan alles dat er een nieuw optimisme rond het team hing. Enthousiasme dat door twee rationele factoren werd ingefluisterd. Zo was er een op het eerste gezicht kleine, niet eens fundamentele wijziging in het reglement: de onderkant van de auto moest voor dit seizoen veranderen om de neerwaartse druk of ‘downforce’ te beperken. En ja, die downforce was nou net de grote troef van Mercedes. Maar het was vooral de nieuwe motor die Honda bouwde voor de Red Bull RB16B. De fabrikant was er bijna lyrisch over. De baas van het F1­project van Honda stelde: “We hebben een juweeltje gemaakt. Met deze motor moeten we Mercedes eindelijk kunnen kloppen.” Het seizoen is ondertussen halverwege en het optimisme bij Red Bull blijkt terecht. Voor het eerst is Max echt titel­ kandidaat. Volgens veel waarnemers in de paddock is hij zelfs de grote titelfavoriet. Het is een nieuwe rol die Verstappen speelt en hij doet dat met verve. De status van favoriet kan hem op geen enkele manier onder druk zetten, lijkt hem op het lijf geschreven. Het jongetje is een man geworden. Max heeft de afgelopen zeven jaar ervaring opgedaan en blijft rustig, in en naast de auto. De races spelen zich niet alleen af op de baan, maar juist tussen de oren. Max maakte het in zijn eerste seizoen geregeld bont. Niet alleen door stuurfoutjes, zoals in Monaco 2015. Ook verbaal vloog hij weleens uit de bocht, stelde hij vol bravoure: “Ik rij ze straks van de baan.” Er verschenen zelfs verhalen waarin met wetenschappelijke onderbouwing gepoogd werd aan te tonen dat het brein van een achttien­ jarige nog onvoldoende ontwikkeld is om risico’s perfect in te kunnen schatten. Maar goed, een 23­jarige, eind september wordt Max 24, denkt en handelt anders dan een zeventienjarige. Je krijgt ook een spoedcursus volwassen worden als je je voortbeweegt in een genadeloze wereld als de autosport. Vader Jos Verstappen zei daar eerder al over in Helden: “Op zijn achttiende was Max al veel rijper dan de doorsnee jongen van zijn leeftijd. En daar heb ik geen rol in gespeeld: dat is persoonlijkheid. Ik had alleen een indirecte rol, dat wel. Bekijk het zo. Max is opgegroeid in een wereld met alleen maar volwassenen: als kind al vroeg in een kart en ondertussen meegaan met zijn autoracende papa, erbij gaan zitten als ik een interview moest doen. Altijd oudere mensen om zich heen. Dan word je sneller volwassen.” Max was vroegrijp, maar dat belette niet dat er schuivers waren. In Brazilië 2018, niet eens zo lang geleden, toen Max op een heel lompe manier van de baan was gereden door Esteban Ocon, leek het na de race even tot een handgemeen te komen. Scherpe kantjes die er nu niet meer zijn. Max schopt nog weleens tegen dat verdomde linkerachterwiel, zoals in juni in Bakoe toen hij een zeker lijkende overwinning zag verdwij­nen door een klapband. Maar daarna: de rust zelve. Maar hij bewaart ook de rust na een indrukwekkende overwinning. Zoals na de Grand Prix van Frankrijk, toen hij vlak voor het einde van de race Hamilton nog passeerde. Iedereen was lyrisch. En Max? Die zei koeltjes: “Ja, de auto was goed vandaag...” Misschien was vorig seizoen wel het keerpunt. Eigenlijk al na één of twee races wist Max al dat het gat met Mercedes niet was gedicht. Iedereen verwachtte een balende Max. Vader Jos daar­ over in tijdschrift Formule 1 in mei 2020: “Na een paar races is er natuurlijk frustratie, want je merkt dat je alweer niet mee kan doen om de hoofdprijs. Maar plots zei Max me: ‘Kijk, ik kan hier wel gefrustreerd rondlopen en balen, maar daar schiet ik niets mee op. Ik ga er dus gewoon van genieten, zo hard mogelijk rijden en zo goed mogelijke resultaten halen.’ Ja, op dat moment merkte ik en zei bij mezelf: hij wordt ouder en wijzer.” De rust zelve Het was niet de enige koerswijziging in de manier waarop Max zijn vak benadert. De grootste metamorfose onderging hij misschien wel in zijn omgaan met fouten of tekortkomin­ gen van anderen. Lees: zijn team. Ze waren niet te tellen, de sneren aan het adres van Renault, motorenfabrikant in de eerste seizoenen van Max bij Red Bull. En hoe vaak zei hij jaren geleden niet dat Red Bull hem dringend een auto moest geven waarmee hij kon winnen? Of hij deelde met stemverheffing zijn ongenoegen via de boordradio tijdens races. Die zaken lijken verleden tijd. Het overleg met zijn race­ingenieur, over de boordradio, is nu rustig. Zelfs als Red Bull in de fout gaat of zelfs blundert, gaat Max niet meer door het lint. Sterker, hij neemt zijn team in bescherming. Zoals na de seizoensopener in Bahrein. Max had die GP moeten winnen, want zijn Red Bull was sneller dan de Mercedes. Maar Red Bull verloor op strategie, met een eerste pitstop die veel te laat kwam. Toen Hamilton, tot dat moment tweede achter Verstappen, met zijn verse banden buiten kwam, was hij maar liefst drieënhalve seconde sneller dan Max. Genoeg om zijn achterstand in amper één rondje om te bui­gen in een voorsprong. Max maakte zijn pitstop en zag daarna dat hij plots achtervolgde in plaats van leidde. Na afloop geen fulminerende Max. Hij hield het bij een zeer vriendelijke: “Ja, dat moeten we straks eens bekijken.” Dat deden betrokkenen ook. Diagnose: Red Bull had te weinig goede en vooral juiste banden gespaard voor de race, waardoor de race­-ingenieur van Max minder strategische mogelijkheden had dan die van Hamilton. Max reageerde diplomatiek: “Natuurlijk ben ik ontgoocheld, maar je moet ook de goede kant bekijken. Vorig jaar waren we door het dolle heen geweest met dit resultaat.” Die nieuwe sereniteit van Max bleek nog duidelijker na de vierde GP van het seizoen, in Barcelona. Want daar blunderde Red Bull. Max had die race moeten winnen. Alleen al door het verschil dat hij maakte bij de start. In de eerste bocht ging hij Hamilton al voorbij. Daarna volgde het ondertussen klassieke duel: Max versus Lewis. En dan is er een derde, zeer zeldzame soort coureurs: snel en soms onbesuisd in het begin, maar met de jaren steeds foutlozer en nog altijd even snel. In die categorie zit Max Vooraf was de vraag of de race uit kon worden gereden met één of twee pitstops. In de 43ste van de in totaal 66 ronden ging Hamilton naar binnen voor zijn tweede stop. Red Bull besloot door te rijden, gaf geen krimp. Ook niet toen Max via de radio zijn wanhoop ventileerde: “Met deze banden haal ik nooit het einde.” Een paar ronden later was Hamilton al te dicht genaderd. Weg was de optie voor Max om ook te stoppen én aan de leiding te blijven. Max opnieuw via de radio: “Ik kan hem nooit achter me houden...” Zes ronden voor het einde kreeg hij gelijk. Noem het een geval van verkeerd rekenen. Formule 1 is wiskunde op hoog niveau. Eigenlijk voeren de coureurs alleen uit, zo goed en snel als ze kunnen, wat de ingenieurs berekend hebben. In de Formule 1 is een cultuur ontstaan waarin in­ genieurs een blind vertrouwen hebben in wat de computer simuleert: bij Red Bull zei de computer dus dat Verstappen het misschien wel zou redden. Terwijl Max’ onderbuikgevoel het tegendeel beweerde. En Max kreeg gelijk, omdat racen hem in het bloed zit. Hij heeft geen computer nodig, zijn intuïtie zit er niet vaak naast. Max foeterde alweer niet na de race, stelde: “Ach, ik was niet snel genoeg. Ik weet niet of ik het met een tweede bandenwissel wel had gered.” Max nam zijn team opnieuw in bescherming. Max: foutloos onder druk In Formule 1 is het niet alleen een kwestie van snel zijn. Je mag ook geen fouten maken. “Om eerste te worden, moet je eerst finishen,” doceerde Jackie Stewart altijd. Er zijn verschillende type coureurs. Er zijn er die razendsnel zijn, maar in iedere race wel een foutje maken dat ervoor zorgt dat wat ze gewonnen hebben op snelheid meteen weer verloren is. De Fransman Romain Grosjean, die er dit seizoen niet meer bij is, was daar het voorbeeld van. Je hebt coureurs die in hun beginjaren snel zijn en fouten maken en die op een gegeven moment een switch maken. Maar bij hen gaat het maken van minder fouten gepaard met minder snelheid. Jody Scheckter, wereldkam­ pioen in 1979, was zo’n coureur. In het prille begin van zijn F1­carrière, in 1973, racete hij zoals hij het altijd gewend was geweest: roekeloos. Toen hij op Silverstone de grootste crash in de geschiedenis van de Formule 1 veroorzaakte, eisten de andere coureurs een schorsing. In 1974 kwam hij als herbo­ ren aan de start: geen brokken meer, geen bonje met andere coureurs meer, maar ook veel trager. En dan is er een derde, zeer zeldzame soort coureurs: snel en soms onbesuisd in het begin, maar met de jaren steeds foutlozer en nog altijd even snel. In die categorie zit Max. Neem de races van dit seizoen tot nu toe en je ziet dat Max op dat terrein zelfs beter scoort dan zevenvoudig wereldkampioen Lewis Hamilton. De fouten van Max in 2021, tot en met de GP van Silverstone? De klapband in Bakoe was niet zijn schuld. En dat hij in leidende positie van de baan vloog op Silverstone kwam zoals bekend op het conto van Hamilton. Max ging alleen even van de baan in Bahrein, in een poging om Hamilton in te halen, maar ook niet meer dan dat. Hamilton heeft voor het eerst sinds 2016 – toen was het teamgenoot Nico Rosberg – te maken met een échte concur­ rent om de wereldtitel en staat dus onder grotere druk dan afgelopen jaren. Hamilton heeft meer ervaring, maar maakte desondanks fouten die veel duurder waren. Hij vloog van de baan op Imola en werd gered door een ander incident dat voor een herstart zorgde. Hamilton was veel te onbesuisd na de herstart in Bakoe. Zijn rivaal Max was al uitgevallen, Hamilton kon goede zaken doen. Een zeker lijkende over­ winning vergooide hij, weg 25 punten. Het zou achteraf een beslissend moment kunnen zijn in de strijd om de wereldtitel. Met dank aan vader Jos Max Verstappen is geboren om te racen. Daar is een haast wetenschappelijke verklaring voor. Sinds zijn vierde zit Max achter het stuur. Al die tijd hoefde hij aan niets anders te denken dan racen. Hij hoefde zich nooit de vraag te stellen of er wel geld zou zijn voor een nieuwe motor, kopzorgen die de Hamiltons of Buttons wel hadden in hun jeugd. Maar vooral: van zijn vierde tot zijn zeventiende werd hij dagelijks gecoacht door een hoogleraar die zijn diploma in de praktijk had behaald: vader Jos Verstappen. Combineer dat met natuurlijk talent, en je krijgt een uitzonderlijke coureur. Jos Verstappen reed Formule 1 van 1994 tot 2003. Alle rijtech­ nische kennis die hij in die negen seizoenen in zich opnam, gaf hij door aan Max. Al heel vroeg. Een wereld van verschil met andere jongetjes van zijn generatie die gingen karten, met een vader die nooit achter het stuur van een echte racewagen had gezeten, of hooguit in een opstapklasse had geracet. Jos Verstappen: 'Weet je wat ik nog altijd het allermooiste vind? Toen we vroeger na een kartrace met ons busje naar huis reden vanuit een of ander buitenland. Ik denk daar nog vaak aan terug' En vanaf zijn vierde werd Max niet opgeleid om zomaar te racen, hem werd geleerd om Formule 1 te rijden. De nuance is belangrijk: leerden de andere kinderen met een kart rijden, dan had Jos in die beginjaren al het allerhoogste in het achter­ hoofd. “Een van de grote wapens van Max is dat hij meteen heel snel kan zijn, in de eerste ronde al, als de banden nog geen optimale temperatuur hebben,” gaf Jos eerder als voorbeeld in Helden. “Ik heb dat altijd gestimuleerd, al sinds het prille begin in karting. Ik deed niet zoals andere vaders toen we op het circuit aankwamen. Die zeiden tegen hun zoontje: ‘Rij nu eerst maar drie of vier rustige rondjes om het circuit te leren kennen.’ Ik wilde dat hij vanaf de eerste ronde zo hard mogelijk ging pezen. Inderdaad, omdat dat o zo belangrijk is in de Formule 1. Daarin krijg je geen tijd om ‘op te bouwen’. Je moet meteen knallen. Of ik Formule 1 toen al in mijn achterhoofd had, als grote doel? Onbewust wel, ja. Ik voelde al heel vroeg dat ik iets speciaals in handen had. Dat ventje stak er ieder jaar weer met kop en schouders bovenuit. Ik kon niet anders dan ambitieus denken...” En dat Max nu al bekendstaat als een van de coureurs die het beste in kan halen in de F1­geschiedenis, is ook niet zomaar. Jos eerder in Helden: “Ik hoorde en las weleens dat ik streng was voor Max, in de kartingjaren. Klopt. Ik eiste honderd procent inzet. Ik was al die jaren dan ook vierentwintig uur per dag met hem bezig. En ja, ik kon boos zijn als hij niet iedere ronde perfect zuiver reed. Maar boos zijn betekent niet dat je zo’n ventje als een idioot moet staan uitschelden. Je moet alles zeer goed uitleggen, met engelengeduld. Dat deed ik. En ik stond nooit met Max te discussiëren in het bijzijn van anderen. Dat gebeurde als we alleen waren. Neem de manier waarop je moet inhalen. Je kunt voorbij een tegenstander gaan en in die actie een halve seconde verliezen. Als hij dat vroeger deed, dan werd ik boos, ja. Omdat ik hem wilde zien passeren zonder ook maar een beetje tijd te verliezen. Op plaatsen waar niemand het verwachtte. Dan zei ik hem: in die bochten mag je van mij niet inhalen, je moet het daar of daar doen. Inderdaad, op de moeilijkste plaatsen. Je kunt de uren niet tellen die we vulden met leren inhalen.” Max over die tijd: “In karting leerde ik alles van mijn vader. Ik leerde begrijpen waarom ik snel was of waarom niet. En dan leer je nog sneller worden, telkens weer een stap vooruitzetten. Eigenlijk is dat in Formule 1 niet anders: je doet, je analyseert en je leert om sneller en beter te worden. Want er is altijd een manier om beter te worden. Je moet alleen weten waar je die manier moet zoeken.” Natuurlijk zorgden al die jaren samen voor een hechte band tussen vader en zoon. Jos, over die periode in hun leven: “Sportief bekeken zijn er drie tijdperken in mijn leven. Mijn carrière als coureur, de jaren in karting met Max, en dan nu Formule 1 als ‘vader van’. De tweede periode vind ik met voor­ sprong de leukste, als ik terugblik. Omdat je het veel meer in eigen hand hebt. Maar ook omdat het gewoon een heerlijke tijd was. Weet je wat ik nog altijd het allermooiste vind? Toen we vroeger na een kartrace met ons busje naar huis reden van­ uit een of ander buitenland. Ik denk daar nog vaak aan terug. We vertrokken meteen na de race. Max sliep achterin en ik zat achter het stuur. Het was donker, weinig verkeer, ver van huis, nog al die kilometers voor de boeg. Ik had tijd om te denken, hoe het verder moest met Max, nieuwe ideeën uitspitten. Dat denken hield me de hele nacht wakker, tot we thuis waren. Fantastische tijden...” Maar ook vader en zoon Hamilton waren dag en nacht samen in de kartingjaren. Net zoals de Buttons en de Vettels. Alleen: zodra ze in de Formule 1 zaten, kwam die relatie tussen vader en zoon onder druk te staan. Omdat de coureur plots geen kind meer was, niet langer een zoon die geholpen en onder­ steund moest worden. Niet makkelijk om mee om te gaan. De Hamiltons kregen zelfs ruzie, volgens ingewijden omdat de zoon het gehad had met de bemoeienissen van de vader. Ze spraken elkaar lange tijd niet meer. En sinds de verzoening laat vader Anthony zich nog maar zelden zien in de paddock. En zo zijn er nog andere voorbeelden. De Verstappens vormen een uitzondering. Ze zijn nog altijd vier handen op één buik. Vader en zoon hebben een nieuw evenwicht gevonden in hun relatie, in een context die nu hele­ maal anders is. Jos daarover: “Op een bepaald moment heb ik heel bewust wat afstand genomen. Vandaag probeer ik vooral achter de schermen te helpen.” Max vorig jaar: “Mijn vader is de enige in de paddock die me door en door kent. Ik heb hem nu minder nodig dan een paar jaar geleden, klopt, want ik heb toch ook al zes jaar ervaring in Formule 1. Maar dat neemt niet weg dat ik nog veel dingen met hem bespreek. En dat gaat vanzelf, heel spontaan. Hij weet wat ik nodig heb, hij weet wat ik in iedere situatie moet doen, en ik heb blind vertrouwen in zijn oordeel.” Rustig in de storm Er was een tijd dat er niet eens zoveel nodig was om Max op de kast te krijgen. Neem de GP van België in 2016. Max had in de eerste bocht al een aanvaring met beide Ferrari’s. Max na de race: “De volgende keer rij ik ze van de baan.” Datzelfde jaar in Italië reageerde Max tijdens zijn persmoment op een uitspraak van Jacques Villeneuve die naar aanleiding van het incident in Spa had gezegd dat Max moest uitkijken, want dat er straks nog doden zouden vallen. “Dat hij maar rustig blijft, Villeneuve heeft zelf iemand doodgereden.” Het was een ongelukkige verwijzing naar een dodelijke crash waarbij Villeneuve in 2001 betrokken was. Je zal er de ‘nieuwe’ Max Verstappen niet meer op betrappen. Hij schopt niet om zich heen na een crash en reageert niet meer giftig op een sneer van een tegenstander of andersdenkende. Hoe hard Lewis Hamilton dit seizoen ook probeerde om het duel om de titel een tweede dimensie te geven, die van psycho­ logische oorlogsvoering: het lukt niet om Max tot een vileine reactie te verleiden. “Ik heb de indruk dat Verstappen in ieder duel met mij het gevoel heeft dat hij iets moet bewijzen,” zei Hamilton in Monaco over zijn rivaliteit met de Nederlander. Natuurlijk trok de pers met die uitspraak naar Max, maar er viel niets te halen. “Netjes duelleren, dat komt altijd van twee kanten,” zei Max. En daar bleef het bij. Alleen na de race, die Max overtuigend won, was er die knipoog: “Ik praat niet, maar presteer.” En wat hij daar precies mee bedoelde? Glimlachje: “Dat ik de koers gewonnen heb.” En dan, later in het seizoen, de zoveelste poging van een Britse journalist om die scherpe quote van Max te krijgen. Of hij niet vond dat Hamilton dit seizoen onder druk niet te veel steken laat vallen? Max: “Ach, we doen allemaal ons best. Je zal me niet horen zeggen dat Lewis nu meer fouten maakt. Hij wil gewoon zo hard mogelijk rijden. En dat is wat ik ook probeer.” Wat vijf jaar geleden werd geïnterpreteerd als arrogantie, klinkt nu als zelfverzekerdheid. En volwassenheid. Omdat hij het an­ders verwoordt. En toen kwam de race op Silverstone. 51G, dat was de kracht die Max Verstappen te verwerken kreeg toen hij in die bandenmuur werd gekatapulteerd. Na contact met Hamilton. De race werd stilgelegd, Max moest voor onderzoek naar het ziekenhuis, Hamilton kreeg een straf van tien seconden en won de race. Max: ‘Ik heb daar eigenlijk niet zoveel over te vertellen. Het interesseert me ook niet: ik weet wat er gebeurde op Silverstone, want ik zat in de auto’ Oorlog? Nee dus. Max bleef opvallend rustig. Ja, er was die tweet vanuit het ziekenhuis. “Onsportief en respectloos hoe Hamilton zijn overwinning vierde terwijl ik in het ziekenhuis was voor onderzoek.” Je kon het interpreteren als een sneer, maar dat was het niet. Het bericht kwam zo goed als zeker van de pr­mensen van Red Bull, die de kwestie opbliezen. Voor de GP in Boedapest troffen Max en Lewis elkaar voor het eerst sinds de crash weer. Wie zich opmaakte voor een strijd naast de baan kwam bedrogen uit. “Ik ben maar met één ding bezig,” zei Max. “Zo snel mogelijk zijn en zondag winnen.” Max bleef rustig in de vooraf aangewakkerde storm. Tussen de regels door hoorde je dat Max zich zelfs wat distantieerde voor het beroep dat zijn team had aangetekend tegen de sanctie voor Hamilton. Red Bull wilde meer dan tien seconden straftijd in de Silverstone­race. Max: “Ik heb daar eigenlijk niet zoveel over te vertellen. Het interesseert me ook niet: ik weet wat er gebeurde op Silverstone, want ik zat in de auto.” Glimlachje. “Nu heb ik maar één doel: zo snel mogelijk weer zo sterk mogelijk zijn... Dat protest, het formele gedeelte, dat is voor Red Bull.” Vijf jaar geleden had Max na zo’n voorval heel anders gereageerd. Kortom: Max is volwassen en hij is er klaar voor om wereldkampioen te worden. Helden Magazine Krijg jij geen genoeg van alle inspirerende sportverhalen? Kies het abonnement dat bij jou past én wordt abonnee. Zo ontvang je telkens de nieuwste edities op je deurmat, voordat het sportblad in de supermarkten te vinden is. Wil je een Helden Magazine cadeau doen? Het is ook mogelijk om een abonnement cadeau te doen, deze abonnementen lopen automatisch af. Daarnaast zijn de recentste exemplaren ook gemakkelijk te bestellen via onze webshop.

Handbal

Tess Wester: ‘Ik hoop dat ik een coole tante ben’

Tess Wester (28) is al jaren een van de boegbeelden van het Nederlands handbalteam. De keepster reeg de successen aaneen en werd onder meer wereldkampioen in 2019. Tegenwoordig gaat Tess ook als getrouwde vrouw door het leven. We bespraken haar leven aan de hand van muzieknummers. Dua Lipa - Don't start now “Tijdens een toernooi draai ik altijd één nummer grijs. De mooiste herinneingen heb ik aan het WK van 2019 in Japan, toen we wereldkampioen werden. Het nummer van Dua Lipa had ik nog net niet 24 uur per dag op repeat staan. Rinka Duijndam was dat toernooi onze dj. Zij draaide het nummer ook via de speakers in de bus. Dan luisterde ik even mee en deed ik daarna gauw mijn oortjes weer in om hem nog een keer te luisteren. Het nummer gaf mij zo’n boost, ik kon mezelf er bijna mee hypnotiseren. Dat WK is natuurlijk een van de hoogtepunten van mijn handbalcarrière. Maar die gouden medaille hadden we nooit gewonnen zonder het WK in 2015, toen we zilver haalden. Daar hebben we ons echt op de kaart gezet. Het was mijn tweede toernooi met het Nederlands team, maar het eerste toernooi waarin ik alles speelde. Als jongste keepster ooit verdiende ik een plek in het All Star Team. Als je puur naar de statistieken kijkt, was ik in 2015 beter dan in 2019. Ik stond er zo onbevangen in, niemand keek naar me en ik zat op een roze wolk. Maar ik ben trotser op de manier waarop ik heb gespeeld in 2019. In vier jaar tijd was er zoveel meer druk bijgekomen. De verwachtingen van buitenaf waren ineens torenhoog, daar heb ik het best lastig mee gehad. Ik moest leren wat er op die belangrijke momenten met me gebeurde. In Japan kon ik er staan op het moment dat het ook echt moest. Ik ben liever een keepster die niet de beste cijfers en statistieken haalt, maar wel met een gouden plak om haar nek staat, omdat ik het op het juiste moment heb laten zien. Terugkijken in het leven van een topsporter is dodelijk, maar ik ben best trots op wat ik in al die jaren heb bereikt. Het handbal is ontzettend gaan leven in Nederland. Toen ik twaalf jaar was, had ik geen handbalsters tegen wie ik opkeek. Jongens en meisjes van nu hebben dat wel. Ik vind het gaaf dat ik een uithangbord voor de sport kan zijn, heb daar ook hard voor gewerkt. Als handbalster voel ik me inmiddels best oud. Het is fijn dat ik ervaring meebreng, daardoor ben ik wat beter voorbereid dan vroeger en word ik niet meer zo snel verrast. Maar ik ben ook mijn onbevangenheid kwijt. Ik handbal al zo lang. Het plezier wordt niet minder, maar ik benader mijn sport op een andere manier dan vroeger. Ik leef van overwinning naar overwinning. Soms vergeet ik hoe bijzonder het ook is. Bij de jonkies zit nog veel meer dat gevoel van: wat ontzettend gaaf dat ik dit mag doen. 'En nu niet gaan lachen, maar ik heb tot mijn dertiende hobo gespeeld. Een beetje een nerderig, maar ook bijzonder instrument. Als kind wilde ik graag bijzonder zijn' De laatste jaren is er veel veranderd binnen de ploeg. Oudere speelsters stopten en jongere speelsters stonden op. We moeten nog een nieuwe dynamiek vinden in het team. Daar liepen we vorig jaar tijdens het EK tegenaan. Dat kwam ook doordat we Estavana Polman en Delaila Amega moesten missen vanwege blessures. Er viel zoveel weg. We werden zesde, voor het eerst sinds 2015 speelden we niet om de medailles. Ik wil niet zeggen dat we op ons bek zijn gegaan, maar er is wel veel gebeurd. Voor onze ploeg is het best goed dat de Spelen vanwege corona een jaar werden uitgesteld en dat we eerst het EK hebben gespeeld. Anders was dit misschien in Tokio gebeurd.” Paul de Leeuw - Ik heb je lief “Dit nummer slaat op mijn ouders. Het wordt altijd gedraaid op hun trouwdag of op andere mooie momenten. Paul de Leeuw zingt: ‘Alsof ik in je bloed zit, ik zonder jou niet leven kan.’ Dat is ook hoe ik kijk naar mijn ouders. Zij zijn ontzettend belangrijk voor me en zitten in mijn bloed. Mijn vader heeft in zijn trouwring de tekst ‘in je bloed’ gegraveerd. Mijn moeder heeft haar trouwring aan een kettinkje hangen, zij kan geen ringen dragen vanwege haar ziekte. Ze heeft een heel zeldzame auto-immuunziekte die het kraakbeen in haar lichaam vernietigt. Thuis hebben we het niet veel over haar ziekte. Natuurlijk weten we van bepaalde onderzoeken en behandeltrajecten af, maar het is niet dat wij iedere dag alles door de mangel halen. Wij zeggen altijd: het gaat stabiel kut. Het gaat zeker niet goed met mijn moeder, maar ze gaat er ook niet dood aan. Dat kan bot klinken, maar wij houden nou eenmaal niet van zeuren. Dat is ook een beetje de grove humor die wij hebben. Er zijn continu veranderingen in haar leven, dingen in haar lichaam die achteruitgaan, waardoor de artsen toch weer verder onderzoek willen doen. Maar omdat er zo weinig bekend is, gaan ze bij alles een nieuw traject in. Ze zijn continu aan het testen en haar aan het onderzoeken. Mijn moeder zal ook nooit zeggen dat het niet goed gaat, ze klaagt nooit. Ze is zo’n stoer wijf en heeft zoveel humor, dat heb ik echt van haar meegekregen. Samen lachen we om de meest botte en grove dingen. En ze heeft zelfspot. Haar e-mails sluit ze af met de tekst: ‘I am as fat and wrinkeled as Daisy the elephant, but otherwise I am okay.’ Dat zegt genoeg.” Helden Magazine 57 Het eerste gedeelte van het verhaal van Tess Wester komt voort uit Helden Magazine 57. Het dubbeldik zomernummer staat volledig in het teken van de Olympische Spelen in Tokio en het EK voetbal. In Helden Magazine 57 lees je een uitgebreid interview met Dafne Schippers en haar broer Derek over hun speciale band én spraken we met en over Mathieu van der Poel, het fenomeen debuteert dit jaar in de Tour de France en rijdt een maand later de olympische mountainbikerace. Met aanvoerder Georginio Wijnaldum, assistent-bondscoach Ruud van Nistelrooij, Denzelf Dumfries en Wout Weghorst blikken we uitgebreid vooruit op het EK. Hoe goed is daarnaast Frenkie de Jong? We vroegen het aan acht kenners. Verder in het EK-gedeelte een interview met Memphis Depay en John Bosman blikt terug op het EK van 1988. Ook in Helden Magazine 57 staat er geen maat op Annemiek van Vleuten meer sinds haar dramatische val tijdens de Spelen in Rio. Praat Sifan Hassan over het geloof, de liefde, haar geheim, de toekomst en goede espresso. Bespreekt chef de mission van de Nederlandse olympische ploeg: Pieter van den Hoogenbandde mensen die hem inspireren. Praat de stille kracht van de hockeysters: Eva de Goede over poseren voor Sports Illustrated en tafelvoetballen met Neymar én wint Marianne Vos minder vaak, maar is ze wel gelukkiger. Verder praten we met de vier krachtpatsers van het baansprinten: Roy van den Berg, Matthijs Büchli, Jeffrey Hoogland en Harrie Lavreysen. Spreekt Vivianne Miedema openhartig over haar wens om ooit voor Feyenoord te spelen, zwaait Epke Zonderland in Tokio af, wist Arno Kamminga zelf lange tijd niet hoe goed hij was én pakten Alexander Brouwer en Robert Meeuwsen in 2016 de eerste Nederlandse olympische medaille in het beachvolleybal. Victoria Koblenko stapte daarnaast met Nicolas Heiner in de boot én staat Sarina Wiegman in de ‘Leeuwinnen in het Rijks’ stil bij De serenade van Judith Leyster. Krijg jij geen genoeg van alle inspirerende sportverhalen? Kies het abonnement dat bij jou past én wordt abonnee. Zo ontvang je telkens de nieuwste edities op je deurmat, voordat het sportblad in de supermarkten te vinden is. Wil je een Helden Magazine cadeau doen? Het is ook mogelijk om een abonnement cadeau te doen, deze abonnementen lopen automatisch af. Daarnaast zijn de recentste exemplaren ook gemakkelijk te bestellen via onze webshop.
Tess Wester (28) is al jaren een van de boegbeelden van het Nederlands handbalteam. De keepster reeg de successen aaneen en werd onder meer wereldkampioen in 2019. Tegenwoordig gaat Tess ook als getrouwde vrouw door het leven. We bespraken haar leven aan de hand van muzieknummers. Dua Lipa - Don't start now “Tijdens een toernooi draai ik altijd één nummer grijs. De mooiste herinneingen heb ik aan het WK van 2019 in Japan, toen we wereldkampioen werden. Het nummer van Dua Lipa had ik nog net niet 24 uur per dag op repeat staan. Rinka Duijndam was dat toernooi onze dj. Zij draaide het nummer ook via de speakers in de bus. Dan luisterde ik even mee en deed ik daarna gauw mijn oortjes weer in om hem nog een keer te luisteren. Het nummer gaf mij zo’n boost, ik kon mezelf er bijna mee hypnotiseren. Dat WK is natuurlijk een van de hoogtepunten van mijn handbalcarrière. Maar die gouden medaille hadden we nooit gewonnen zonder het WK in 2015, toen we zilver haalden. Daar hebben we ons echt op de kaart gezet. Het was mijn tweede toernooi met het Nederlands team, maar het eerste toernooi waarin ik alles speelde. Als jongste keepster ooit verdiende ik een plek in het All Star Team. Als je puur naar de statistieken kijkt, was ik in 2015 beter dan in 2019. Ik stond er zo onbevangen in, niemand keek naar me en ik zat op een roze wolk. Maar ik ben trotser op de manier waarop ik heb gespeeld in 2019. In vier jaar tijd was er zoveel meer druk bijgekomen. De verwachtingen van buitenaf waren ineens torenhoog, daar heb ik het best lastig mee gehad. Ik moest leren wat er op die belangrijke momenten met me gebeurde. In Japan kon ik er staan op het moment dat het ook echt moest. Ik ben liever een keepster die niet de beste cijfers en statistieken haalt, maar wel met een gouden plak om haar nek staat, omdat ik het op het juiste moment heb laten zien. Terugkijken in het leven van een topsporter is dodelijk, maar ik ben best trots op wat ik in al die jaren heb bereikt. Het handbal is ontzettend gaan leven in Nederland. Toen ik twaalf jaar was, had ik geen handbalsters tegen wie ik opkeek. Jongens en meisjes van nu hebben dat wel. Ik vind het gaaf dat ik een uithangbord voor de sport kan zijn, heb daar ook hard voor gewerkt. Als handbalster voel ik me inmiddels best oud. Het is fijn dat ik ervaring meebreng, daardoor ben ik wat beter voorbereid dan vroeger en word ik niet meer zo snel verrast. Maar ik ben ook mijn onbevangenheid kwijt. Ik handbal al zo lang. Het plezier wordt niet minder, maar ik benader mijn sport op een andere manier dan vroeger. Ik leef van overwinning naar overwinning. Soms vergeet ik hoe bijzonder het ook is. Bij de jonkies zit nog veel meer dat gevoel van: wat ontzettend gaaf dat ik dit mag doen. 'En nu niet gaan lachen, maar ik heb tot mijn dertiende hobo gespeeld. Een beetje een nerderig, maar ook bijzonder instrument. Als kind wilde ik graag bijzonder zijn' De laatste jaren is er veel veranderd binnen de ploeg. Oudere speelsters stopten en jongere speelsters stonden op. We moeten nog een nieuwe dynamiek vinden in het team. Daar liepen we vorig jaar tijdens het EK tegenaan. Dat kwam ook doordat we Estavana Polman en Delaila Amega moesten missen vanwege blessures. Er viel zoveel weg. We werden zesde, voor het eerst sinds 2015 speelden we niet om de medailles. Ik wil niet zeggen dat we op ons bek zijn gegaan, maar er is wel veel gebeurd. Voor onze ploeg is het best goed dat de Spelen vanwege corona een jaar werden uitgesteld en dat we eerst het EK hebben gespeeld. Anders was dit misschien in Tokio gebeurd.” Paul de Leeuw - Ik heb je lief “Dit nummer slaat op mijn ouders. Het wordt altijd gedraaid op hun trouwdag of op andere mooie momenten. Paul de Leeuw zingt: ‘Alsof ik in je bloed zit, ik zonder jou niet leven kan.’ Dat is ook hoe ik kijk naar mijn ouders. Zij zijn ontzettend belangrijk voor me en zitten in mijn bloed. Mijn vader heeft in zijn trouwring de tekst ‘in je bloed’ gegraveerd. Mijn moeder heeft haar trouwring aan een kettinkje hangen, zij kan geen ringen dragen vanwege haar ziekte. Ze heeft een heel zeldzame auto-immuunziekte die het kraakbeen in haar lichaam vernietigt. Thuis hebben we het niet veel over haar ziekte. Natuurlijk weten we van bepaalde onderzoeken en behandeltrajecten af, maar het is niet dat wij iedere dag alles door de mangel halen. Wij zeggen altijd: het gaat stabiel kut. Het gaat zeker niet goed met mijn moeder, maar ze gaat er ook niet dood aan. Dat kan bot klinken, maar wij houden nou eenmaal niet van zeuren. Dat is ook een beetje de grove humor die wij hebben. Er zijn continu veranderingen in haar leven, dingen in haar lichaam die achteruitgaan, waardoor de artsen toch weer verder onderzoek willen doen. Maar omdat er zo weinig bekend is, gaan ze bij alles een nieuw traject in. Ze zijn continu aan het testen en haar aan het onderzoeken. Mijn moeder zal ook nooit zeggen dat het niet goed gaat, ze klaagt nooit. Ze is zo’n stoer wijf en heeft zoveel humor, dat heb ik echt van haar meegekregen. Samen lachen we om de meest botte en grove dingen. En ze heeft zelfspot. Haar e-mails sluit ze af met de tekst: ‘I am as fat and wrinkeled as Daisy the elephant, but otherwise I am okay.’ Dat zegt genoeg.” Helden Magazine 57 Het eerste gedeelte van het verhaal van Tess Wester komt voort uit Helden Magazine 57. Het dubbeldik zomernummer staat volledig in het teken van de Olympische Spelen in Tokio en het EK voetbal. In Helden Magazine 57 lees je een uitgebreid interview met Dafne Schippers en haar broer Derek over hun speciale band én spraken we met en over Mathieu van der Poel, het fenomeen debuteert dit jaar in de Tour de France en rijdt een maand later de olympische mountainbikerace. Met aanvoerder Georginio Wijnaldum, assistent-bondscoach Ruud van Nistelrooij, Denzelf Dumfries en Wout Weghorst blikken we uitgebreid vooruit op het EK. Hoe goed is daarnaast Frenkie de Jong? We vroegen het aan acht kenners. Verder in het EK-gedeelte een interview met Memphis Depay en John Bosman blikt terug op het EK van 1988. Ook in Helden Magazine 57 staat er geen maat op Annemiek van Vleuten meer sinds haar dramatische val tijdens de Spelen in Rio. Praat Sifan Hassan over het geloof, de liefde, haar geheim, de toekomst en goede espresso. Bespreekt chef de mission van de Nederlandse olympische ploeg: Pieter van den Hoogenbandde mensen die hem inspireren. Praat de stille kracht van de hockeysters: Eva de Goede over poseren voor Sports Illustrated en tafelvoetballen met Neymar én wint Marianne Vos minder vaak, maar is ze wel gelukkiger. Verder praten we met de vier krachtpatsers van het baansprinten: Roy van den Berg, Matthijs Büchli, Jeffrey Hoogland en Harrie Lavreysen. Spreekt Vivianne Miedema openhartig over haar wens om ooit voor Feyenoord te spelen, zwaait Epke Zonderland in Tokio af, wist Arno Kamminga zelf lange tijd niet hoe goed hij was én pakten Alexander Brouwer en Robert Meeuwsen in 2016 de eerste Nederlandse olympische medaille in het beachvolleybal. Victoria Koblenko stapte daarnaast met Nicolas Heiner in de boot én staat Sarina Wiegman in de ‘Leeuwinnen in het Rijks’ stil bij De serenade van Judith Leyster. Krijg jij geen genoeg van alle inspirerende sportverhalen? Kies het abonnement dat bij jou past én wordt abonnee. Zo ontvang je telkens de nieuwste edities op je deurmat, voordat het sportblad in de supermarkten te vinden is. Wil je een Helden Magazine cadeau doen? Het is ook mogelijk om een abonnement cadeau te doen, deze abonnementen lopen automatisch af. Daarnaast zijn de recentste exemplaren ook gemakkelijk te bestellen via onze webshop.

Formule 1

Ayrton Senna: gladiator op wielen

Bij leven was Ayrton Senna een legende, na zijn tragische dood op 1 mei 1994 werd hij een mythe. Formule 1-commentator Olav Mol schreef, samen met Erik Houben, het boek Ayrton Senna, leven en carrière van ’s werelds beste coureur. Opdat wij niet vergeten. “Die dag zit in mijn dna.” “O mijn God, wat gebeurt hier allemaal, Ayrton Senna gaat radeloos rechtdoor, riep ik. Jos Verstappen reed die race niet, zat naast me in de commentaarbox op het circuit van Imola toen Senna op zondag 1 mei 1994 in de vijfde ronde met 315 kilometer per uur tegen de muur knalde in de Tamburello-bocht. Ik vreesde meteen dat het heel slecht nieuws was toen de auto tot stilstand kwam en ik hem roerloos zag zitten. Het was het kloterigste moment in het kloterigste raceweek- end dat ik ooit heb meegemaakt. Het begon in San Marino op vrijdag tijdens de training met een heel zwaar ongeluk van Rubens Barrichello. Een dag later was er de crash waarbij Roland Ratzenberger het leven liet, het was de eerste racedode die ik meemaakte in drie jaar als commentator. Bij de start van de wedstrijd ging het ook weer mis: Pedro Lamy ramde JJ Lehto, waarbij een wiel het publiek in vloog. De safetycar kwam in de baan. Toen het los ging, lag Senna, die van poleposition was gestart, op kop. Totdat ook hij er zomaar vanaf vloog. De druk op Senna was heel groot toen het gebeurde. Hij had net de overstap van McLaren naar Williams gemaakt, maar het liep nog niet lekker. Hij had ook nog eens te maken met die vermaledijde Michael Schumacher die de eerste twee GP’s van het seizoen had gewonnen namens Benetton. Toen het circus neerstreek in Europa waren alle camera’s op Senna gericht. Na het overlijden van Ratzenberger zou hij hebben getwijfeld of hij wel ging starten, zo luidt het verhaal dat zijn vriendin later vertelde. Mijn cameraman heeft shots van Senna gemaakt voor de race. Toen ik die later bekeek, zag ik iemand die heel sereen zat te zijn. Hij was altijd iemand die vrij vroeg in de auto stapte, maar het was toch anders dan normaal. Maar ik geloof niet dat Senna echt van plan is geweest niet te racen. Als hij het niet had gewild, had hij wel geprobeerd de andere coureurs te mobiliseren. Daarnaast had hij een Oostenrijks vlaggetje meegenomen in zijn auto. Hij wilde dus winnen en dan Ratzenberger eren. Kijk, we zoeken met z’n allen naar een verklaring, omdat we weten dat het mis is gegaan. Ik hou het op domme pech. Er gebeurde iets waardoor de auto onbestuurbaar werd, hij raakte de muur niet recht, maar onder een hoek, waardoor het rechtervoorwiel omhoog klapte. Een stuk stang van de wielophanging schoot daardoor los en vloog door het vizier van zijn helm. De rest van zijn lichaam mankeerde verder weinig, los van wat beurse plekken. In plaats van commentator was ik ineens verslaggever van een levensreddende operatie, live op tv. Het werd een heel ordinaire Italiaanse tv-show, waarbij ze van boven Senna telkens in beeld probeerden te brengen. Daar had ik destijds een flinke discussie over met Apollo Henkie ter Lingen, die de studiopresentator was. Hij zei dat het nieuws was en dat je het moest laten zien. Ik vond niet dat je tv-kijkers moest confronteren met een plas bloed van een meter bij een meter die zichtbaar werd nadat Senna naar de helikopter werd gebracht. Ik lette vooral op Sid Watkins, dokter van de FIA. Wist: hoe langer hij aanwezig is na een crash, des te slechter de coureur eraan toe was. En Watkins ging helemaal met Senna mee naar de helikopter. Hoewel ik het bijna zeker wist, kon ik niet roepen dat Senna overleden was zolang er geen bericht van de FIA binnenkwam. Toen de helikopter wegvloog om 14.27 uur zei ik: is dit het laatste wat we van Senna hebben gezien? De kijkers moesten dat maar invullen voor zichzelf. Na de GP, bij het verlaten van het circuit, zag ik nog een glimp van de auto van Senna in de paddock. Dat wrak is daar ook nog jarenlang gebleven. Ik hoorde pas ’s avonds om kwart voor tien bij de tolpoort op weg naar het vliegveld van Milaan van zijn overlijden. Op de radio in het tolhokje ging het over Senna en ik vroeg: Senna morte? ‘Si,’ kreeg ik te horen. Het was op het circuit van Thruxton, begin jaren tachtig, dat ik een coureur van een jaar of 22 in de paddock trof die met een radiografisch bestuurbaar autootje aan scheuren was. Hij was overgekomen uit Brazilië, waar hij was begonnen in een kart, en was een van de jongens, samen met Maurizio Sandro Sala, die zich in Engeland had gevestigd om een raceleven op te bouwen. Ik had al wel van Ayrton Senna gehoord, maar dat was de eerste keer dat ik hem tegenkwam. Zijn ster rees snel toen hij in 1984 de overstap maakte naar de Formule 1. Senna was de eerste die zichzelf mondiaal wegzette. Hij knoopte relaties aan met toonaangevende journalisten van grote kranten in Italië, Engeland, Frankrijk en Japan. Als hij nieuws had, dan briefde hij dat door aan die kranten. Hij creëerde zelf de olievlek. Ik had ooit in het motorhome in België een interview met hem en had heel wat van die Betacambandjes van dertig minuten nodig. Maar niet omdat we zo’n diepgravend gesprek hadden. Als je Senna een vraag stelde, bleef het daarna rustig dertig seconden angstvallig stil. Vervolgens begon hij vaak met de woorden: ‘You see.’ En dan kwam er als je geluk had een antwoord op de vraag. Maar hij kon ook iets heel anders vertellen. ‘Op de radio in het tolhokje ging het over Senna en ik vroeg: Senna morte? ‘Si,’ kreeg ik te horen’ Op de baan was Senna een winnaar. Meedogenloos. Knetterhard. En best hoogmoedig ook. Zijn drive was ongekend. Als Senna van plaats zestien naar twee was gereden, dan was hij na afloop strontchagrijnig omdat hij niet had gewonnen, terwijl elke andere coureur blij was geweest met zo’n inhaalrace. Zijn teamgenoten waren zijn grootste rivalen. Er zijn er genoeg die thuis nog huilend op de bank zitten als ze eraan terugdenken hoe ze naar huis zijn gereden door Senna. Grote jongens werden in een seizoen met 14-0 naar huis gestuurd. Beroemd is natuurlijk de rivaliteit met Alain Prost, die echt losbarstte in 1989, tijdens hun tweede seizoen samen bij McLaren. Daarbij vergeleken was de strijd tussen Nico Rosberg en Lewis Hamilton, twee jaar terug, plumpudding. Senna dacht dat hij het liefje van teameigenaar Ron Dennis was, maar hij had buiten die Fransman met die grote gok gerekend. Op de baan kon hij Prost wel hebben, maar in het politieke spel was hij op dat moment minder bedreven. Dus riep hij: ‘Iedereen is tegen mij en die Fransman heeft de steun van de FIA met als baas landgenoot Jean-Marie Balestre.’ Hij had allerlei waanideeën, was constant zijn omgeving aan het scannen. Maar die paranoia had hij nodig om de beste te zijn. In 1988 won Senna zijn eerste wereldtitel, een jaar later won Prost, nadat de twee in Japan tegen elkaar aan klapten. Senna kon nog door, won de race, maar werd later gediskwalificeerd door Balestre omdat hij een stukje van het circuit had afgesneden. Witheet was Senna. Een jaar later haalde hij zijn gram. Opnieuw in Japan. Senna wist dat als Prost, toen rijdend voor Ferrari, de finish niet zou halen, hij wereldkampioen zou zijn. Hij had vooraf weer eens ruzie gehad met Balestre die na de kwalificatie ineens de poleposition van de linkerkant naar de minder gunstige rechterkant van de baan verplaatste. Daardoor kreeg niet Senna, maar Prost de betere uitgangspositie. Senna reed de Ferrari van Prost bij de eerste bocht zonder pardon van de baan. En niet een lullig klappertje ook, hè. Volle bak eraf. Een prachtig Formule 1-hoofdstuk, maar het druiste tegelijker- tijd zo in tegen het mooie mens Senna. Hij was sociaal betrokken. Als er een ongeluk gebeurde, dan was hij er vaak als eerste bij om te kijken hoe het met de coureur ging. Maar dat was ook uit eigen belang. Senna wilde met eigen ogen zien of de crash de schuld was van de auto, de baan of de coureur. En als het buiten de schuld van de coureur om gebeurde, dan maakte Senna er een punt van. Dan riep hij wat hij vond, zonder dat hij bang was voor de FIA. Michael Schumacher heeft nooit gebruikgemaakt van zijn status als zevenvoudig wereldkampioen, heeft zich nooit met politiek in de Formule 1 willen inlaten. Een gemiste kans. En Senna wilde de fans nooit teleurstellen. Als iemand hem om een handtekening vroeg, maar het kwam even niet uit, dan zei hij: ‘Kom straks even daarheen, dan heb ik tijd.’ Dan kwam hij ook echt. En hij begon zijn eigen foundation, die kansarme kinderen uit de favela’s van zijn geboortestad São Paulo aan een opleiding helpt. Het idee voor zijn stichting ontstond toen hij voor het eerst op het podium stond in Interlagos. Destijds keek je vanaf het podium zo naar de sloppenwijk die langs het circuit lag. Zijn begrafenis werd een mondiaal event. Ik heb die destijds voor RTL verslagen vanuit de studio. Senna zorgde ervoor dat São Paulo tot stilstand kwam toen hij op een brandweerwagen naar z’n laatste rustplaats werd gereden. De hele stad was uitgelopen. Prost was erbij tijdens de begrafenis. Daar was aanvankelijk heel wat gedoe over. Ik vind het mooi dat hij is gegaan. Respect. De strijdbijl was begraven na de laatste Grand Prix van Prost in 1993. Prost was wereldkampioen geworden en had bekendgemaakt dat hij ging stoppen. Senna, die de race won, had zijn rivaal naast hem getrokken op de hoogste trede van het podium. Senna en Prost hadden in competitie een bloedhekel aan elkaar, maar gelijktijdig brachten ze elkaar naar een hoger niveau. Ze hadden elkaar ook nodig. ‘Ik vind niet dat we de vergelijking met Senna mogen maken. Laten we Verstappen over een paar jaar beoordelen’ Over de Tour de France zeggen ze altijd dat die op niemand wacht, maar dat geldt ook voor Formule 1. Sterker, nadat de helikopter met Senna was opgestegen, ging de race op Imola gewoon door. Martin Brundle, die in 1994 voor McLaren reed, heb ik voor het boek uitgebreid gesproken en hij zei: ‘Wij rijders hadden te horen gekregen dat het hoofd van Senna had bewogen.’ Dat bleek uiteindelijk zijn laatste adem te zijn geweest die hij uitblies, waardoor het hoofd van de ene kant naar de andere kant viel. Maar dan nog... Ik vond het raar dat Schumacher tijdens de uitloopronde vrolijk naar het publiek zwaaide omdat hij had gewonnen. Niet zo chic in de wetenschap dat een groot coureur als Senna een zware crash had gehad. En twee weken later waren we met z’n allen weer in Barcelona en zagen we hoe David Coulthard bij Williams de plek innam van Senna... Een gevolg van zijn dood was wel dat de veiligheid ineens sprongen maakte. Max Mosley, opvolger van Balestre als FIA-baas, heeft dat erdoor geduwd en daar verdient hij eer voor. Hij vond in Barcelona dat de neerwaartse druk van de auto’s te groot was. Alle teams hebben op donderdag een zaag gepakt en de lepel die aan de voorvleugel zat, ingekort. Ineens moest er van alles gebeuren. Het klinkt cru, maar door de dood van Senna steeg de populariteit van Formule 1. De opkomst van commerciële televisie – in Nederland ging Formule 1 van de NOS naar RTL – had daar ook mee te maken. Bernie Ecclestone, baas van de Formula One Group, verkocht de uitzendrechten en verplichtte de stations een hele race live uit te zenden. Iedereen kon de crash van Senna dus zien en wist ineens: holy shit, met deze sport kun je je doodrijden. Daardoor werden die coureurs toch in één klap een soort moderne gladiatoren. Iedereen wilde hen zien. Voor het boek ben ik samen met Erik Houben, met wie ik het boek heb geschreven, naar São Paulo geweest. We hebben ook Senna’s graf bezocht. Een jaar na zijn dood ben ik daar voor het eerst heengegaan. De begraafplaats is een soort parkje omringd door allemaal hoge gebouwen. Er liggen allemaal koperen plaatjes en op een ervan staat de naam Ayrton Senna Da Silva. Ik had een veel groter graf verwacht, maar het is sober en mooi van eenvoud. Het was er rustig, de drukte van de stad hoorde je er bijna niet. Tijdens een Grand Prix-weekend is de begraafplaats een soort bedevaartsoord en liggen er verse bloemen en tekeningen rond zijn graf. Buiten het park stonden zes merchandise-tentjes. De een z’n dood is daar letterlijk andermans brood. Dat Senna in het harnas is gestorven, draagt natuurlijk mee aan zijn mythische status. Bij alle GP’s zie je nog vlaggen met zijn naam en beeltenis, op tal van circuits zijn bochten naar hem vernoemd. We hebben een boek over Senna geschreven omdat we de jonge racefans willen laten weten wie deze bijzondere, mooie man was. Want ook mannen moeten toch bekennen dat hij een knappe vent was? We zijn toch niet blind? En als je dat als man niet durft, dan zeg je maar dat hij een karakteristieke kop had. Maar bovenal was hij een magistrale coureur. Prost is vier keer wereldkampioen geworden, maar vergeleken bij Senna, die drie keer de titel pakte, vond ik hem een watje. Senna liet zich niet tegenhouden door de regen, kende geen twijfels op het circuit. En hij zag dingen die anderen niet zagen, las het circuit beter dan wie dan ook. Maar er waren ook dingen die hij niet goed kon, hoor. Senna was helemaal niet goed in het sparen van brandstof. De vergelijking tussen Senna en Max Verstappen wordt weleens gemaakt. De Brazilianen deden dat in 2016 toen Verstappen op Interlagos in de regen van plek zestien naar drie reed. De Brazilianen zagen een glimp van wat zij kenden. De inhaalacties, er bijna afvliegen en weer doorgaan. De headlines waren voor Verstappen, zoals Senna die ook altijd haalde, zelfs als hij niet won. Dat diepgewortelde competitieve zit er bij Verstappen ook in, hij zal net als Senna ook nooit op safe gaan, maar ik vind niet dat we de vergelijking met Senna mogen maken. Laten we Verstappen over een paar jaar beoordelen en laat hem vooral ook zichzelf zijn. Laten we koesteren en niet te snel oordelen. De crash van Senna kan ik nog als de dag van gisteren naar boven halen. Alles herinner ik me nog, zelfs het licht van die dag. Elk jaar op 1 mei komt dat moment automatisch naar boven vlak nadat ik wakker ben geworden. Zonder dat ik er via de app of internet aan ben herinnerd. Die dag zit in mijn dna. Martin Brundle zei: ‘Ik zie al die oud- coureurs in de paddock lopen. Mannen als Mika Häkkinen, Niki Lauda en Alain Prost. Ik zou zo graag willen weten wat Ayrton nu gedaan zou hebben als hij nog leefde.’ Die vraag stel ik mezelf ook weleens. Zou hij dan verbonden zijn aan een team? Was hij de baas geweest van de FIA? Of zou hij het zelfs geschopt hebben tot president van Brazilië? Zo jammer dat we dat nooit zullen weten.”
Bij leven was Ayrton Senna een legende, na zijn tragische dood op 1 mei 1994 werd hij een mythe. Formule 1-commentator Olav Mol schreef, samen met Erik Houben, het boek Ayrton Senna, leven en carrière van ’s werelds beste coureur. Opdat wij niet vergeten. “Die dag zit in mijn dna.” “O mijn God, wat gebeurt hier allemaal, Ayrton Senna gaat radeloos rechtdoor, riep ik. Jos Verstappen reed die race niet, zat naast me in de commentaarbox op het circuit van Imola toen Senna op zondag 1 mei 1994 in de vijfde ronde met 315 kilometer per uur tegen de muur knalde in de Tamburello-bocht. Ik vreesde meteen dat het heel slecht nieuws was toen de auto tot stilstand kwam en ik hem roerloos zag zitten. Het was het kloterigste moment in het kloterigste raceweek- end dat ik ooit heb meegemaakt. Het begon in San Marino op vrijdag tijdens de training met een heel zwaar ongeluk van Rubens Barrichello. Een dag later was er de crash waarbij Roland Ratzenberger het leven liet, het was de eerste racedode die ik meemaakte in drie jaar als commentator. Bij de start van de wedstrijd ging het ook weer mis: Pedro Lamy ramde JJ Lehto, waarbij een wiel het publiek in vloog. De safetycar kwam in de baan. Toen het los ging, lag Senna, die van poleposition was gestart, op kop. Totdat ook hij er zomaar vanaf vloog. De druk op Senna was heel groot toen het gebeurde. Hij had net de overstap van McLaren naar Williams gemaakt, maar het liep nog niet lekker. Hij had ook nog eens te maken met die vermaledijde Michael Schumacher die de eerste twee GP’s van het seizoen had gewonnen namens Benetton. Toen het circus neerstreek in Europa waren alle camera’s op Senna gericht. Na het overlijden van Ratzenberger zou hij hebben getwijfeld of hij wel ging starten, zo luidt het verhaal dat zijn vriendin later vertelde. Mijn cameraman heeft shots van Senna gemaakt voor de race. Toen ik die later bekeek, zag ik iemand die heel sereen zat te zijn. Hij was altijd iemand die vrij vroeg in de auto stapte, maar het was toch anders dan normaal. Maar ik geloof niet dat Senna echt van plan is geweest niet te racen. Als hij het niet had gewild, had hij wel geprobeerd de andere coureurs te mobiliseren. Daarnaast had hij een Oostenrijks vlaggetje meegenomen in zijn auto. Hij wilde dus winnen en dan Ratzenberger eren. Kijk, we zoeken met z’n allen naar een verklaring, omdat we weten dat het mis is gegaan. Ik hou het op domme pech. Er gebeurde iets waardoor de auto onbestuurbaar werd, hij raakte de muur niet recht, maar onder een hoek, waardoor het rechtervoorwiel omhoog klapte. Een stuk stang van de wielophanging schoot daardoor los en vloog door het vizier van zijn helm. De rest van zijn lichaam mankeerde verder weinig, los van wat beurse plekken. In plaats van commentator was ik ineens verslaggever van een levensreddende operatie, live op tv. Het werd een heel ordinaire Italiaanse tv-show, waarbij ze van boven Senna telkens in beeld probeerden te brengen. Daar had ik destijds een flinke discussie over met Apollo Henkie ter Lingen, die de studiopresentator was. Hij zei dat het nieuws was en dat je het moest laten zien. Ik vond niet dat je tv-kijkers moest confronteren met een plas bloed van een meter bij een meter die zichtbaar werd nadat Senna naar de helikopter werd gebracht. Ik lette vooral op Sid Watkins, dokter van de FIA. Wist: hoe langer hij aanwezig is na een crash, des te slechter de coureur eraan toe was. En Watkins ging helemaal met Senna mee naar de helikopter. Hoewel ik het bijna zeker wist, kon ik niet roepen dat Senna overleden was zolang er geen bericht van de FIA binnenkwam. Toen de helikopter wegvloog om 14.27 uur zei ik: is dit het laatste wat we van Senna hebben gezien? De kijkers moesten dat maar invullen voor zichzelf. Na de GP, bij het verlaten van het circuit, zag ik nog een glimp van de auto van Senna in de paddock. Dat wrak is daar ook nog jarenlang gebleven. Ik hoorde pas ’s avonds om kwart voor tien bij de tolpoort op weg naar het vliegveld van Milaan van zijn overlijden. Op de radio in het tolhokje ging het over Senna en ik vroeg: Senna morte? ‘Si,’ kreeg ik te horen. Het was op het circuit van Thruxton, begin jaren tachtig, dat ik een coureur van een jaar of 22 in de paddock trof die met een radiografisch bestuurbaar autootje aan scheuren was. Hij was overgekomen uit Brazilië, waar hij was begonnen in een kart, en was een van de jongens, samen met Maurizio Sandro Sala, die zich in Engeland had gevestigd om een raceleven op te bouwen. Ik had al wel van Ayrton Senna gehoord, maar dat was de eerste keer dat ik hem tegenkwam. Zijn ster rees snel toen hij in 1984 de overstap maakte naar de Formule 1. Senna was de eerste die zichzelf mondiaal wegzette. Hij knoopte relaties aan met toonaangevende journalisten van grote kranten in Italië, Engeland, Frankrijk en Japan. Als hij nieuws had, dan briefde hij dat door aan die kranten. Hij creëerde zelf de olievlek. Ik had ooit in het motorhome in België een interview met hem en had heel wat van die Betacambandjes van dertig minuten nodig. Maar niet omdat we zo’n diepgravend gesprek hadden. Als je Senna een vraag stelde, bleef het daarna rustig dertig seconden angstvallig stil. Vervolgens begon hij vaak met de woorden: ‘You see.’ En dan kwam er als je geluk had een antwoord op de vraag. Maar hij kon ook iets heel anders vertellen. ‘Op de radio in het tolhokje ging het over Senna en ik vroeg: Senna morte? ‘Si,’ kreeg ik te horen’ Op de baan was Senna een winnaar. Meedogenloos. Knetterhard. En best hoogmoedig ook. Zijn drive was ongekend. Als Senna van plaats zestien naar twee was gereden, dan was hij na afloop strontchagrijnig omdat hij niet had gewonnen, terwijl elke andere coureur blij was geweest met zo’n inhaalrace. Zijn teamgenoten waren zijn grootste rivalen. Er zijn er genoeg die thuis nog huilend op de bank zitten als ze eraan terugdenken hoe ze naar huis zijn gereden door Senna. Grote jongens werden in een seizoen met 14-0 naar huis gestuurd. Beroemd is natuurlijk de rivaliteit met Alain Prost, die echt losbarstte in 1989, tijdens hun tweede seizoen samen bij McLaren. Daarbij vergeleken was de strijd tussen Nico Rosberg en Lewis Hamilton, twee jaar terug, plumpudding. Senna dacht dat hij het liefje van teameigenaar Ron Dennis was, maar hij had buiten die Fransman met die grote gok gerekend. Op de baan kon hij Prost wel hebben, maar in het politieke spel was hij op dat moment minder bedreven. Dus riep hij: ‘Iedereen is tegen mij en die Fransman heeft de steun van de FIA met als baas landgenoot Jean-Marie Balestre.’ Hij had allerlei waanideeën, was constant zijn omgeving aan het scannen. Maar die paranoia had hij nodig om de beste te zijn. In 1988 won Senna zijn eerste wereldtitel, een jaar later won Prost, nadat de twee in Japan tegen elkaar aan klapten. Senna kon nog door, won de race, maar werd later gediskwalificeerd door Balestre omdat hij een stukje van het circuit had afgesneden. Witheet was Senna. Een jaar later haalde hij zijn gram. Opnieuw in Japan. Senna wist dat als Prost, toen rijdend voor Ferrari, de finish niet zou halen, hij wereldkampioen zou zijn. Hij had vooraf weer eens ruzie gehad met Balestre die na de kwalificatie ineens de poleposition van de linkerkant naar de minder gunstige rechterkant van de baan verplaatste. Daardoor kreeg niet Senna, maar Prost de betere uitgangspositie. Senna reed de Ferrari van Prost bij de eerste bocht zonder pardon van de baan. En niet een lullig klappertje ook, hè. Volle bak eraf. Een prachtig Formule 1-hoofdstuk, maar het druiste tegelijker- tijd zo in tegen het mooie mens Senna. Hij was sociaal betrokken. Als er een ongeluk gebeurde, dan was hij er vaak als eerste bij om te kijken hoe het met de coureur ging. Maar dat was ook uit eigen belang. Senna wilde met eigen ogen zien of de crash de schuld was van de auto, de baan of de coureur. En als het buiten de schuld van de coureur om gebeurde, dan maakte Senna er een punt van. Dan riep hij wat hij vond, zonder dat hij bang was voor de FIA. Michael Schumacher heeft nooit gebruikgemaakt van zijn status als zevenvoudig wereldkampioen, heeft zich nooit met politiek in de Formule 1 willen inlaten. Een gemiste kans. En Senna wilde de fans nooit teleurstellen. Als iemand hem om een handtekening vroeg, maar het kwam even niet uit, dan zei hij: ‘Kom straks even daarheen, dan heb ik tijd.’ Dan kwam hij ook echt. En hij begon zijn eigen foundation, die kansarme kinderen uit de favela’s van zijn geboortestad São Paulo aan een opleiding helpt. Het idee voor zijn stichting ontstond toen hij voor het eerst op het podium stond in Interlagos. Destijds keek je vanaf het podium zo naar de sloppenwijk die langs het circuit lag. Zijn begrafenis werd een mondiaal event. Ik heb die destijds voor RTL verslagen vanuit de studio. Senna zorgde ervoor dat São Paulo tot stilstand kwam toen hij op een brandweerwagen naar z’n laatste rustplaats werd gereden. De hele stad was uitgelopen. Prost was erbij tijdens de begrafenis. Daar was aanvankelijk heel wat gedoe over. Ik vind het mooi dat hij is gegaan. Respect. De strijdbijl was begraven na de laatste Grand Prix van Prost in 1993. Prost was wereldkampioen geworden en had bekendgemaakt dat hij ging stoppen. Senna, die de race won, had zijn rivaal naast hem getrokken op de hoogste trede van het podium. Senna en Prost hadden in competitie een bloedhekel aan elkaar, maar gelijktijdig brachten ze elkaar naar een hoger niveau. Ze hadden elkaar ook nodig. ‘Ik vind niet dat we de vergelijking met Senna mogen maken. Laten we Verstappen over een paar jaar beoordelen’ Over de Tour de France zeggen ze altijd dat die op niemand wacht, maar dat geldt ook voor Formule 1. Sterker, nadat de helikopter met Senna was opgestegen, ging de race op Imola gewoon door. Martin Brundle, die in 1994 voor McLaren reed, heb ik voor het boek uitgebreid gesproken en hij zei: ‘Wij rijders hadden te horen gekregen dat het hoofd van Senna had bewogen.’ Dat bleek uiteindelijk zijn laatste adem te zijn geweest die hij uitblies, waardoor het hoofd van de ene kant naar de andere kant viel. Maar dan nog... Ik vond het raar dat Schumacher tijdens de uitloopronde vrolijk naar het publiek zwaaide omdat hij had gewonnen. Niet zo chic in de wetenschap dat een groot coureur als Senna een zware crash had gehad. En twee weken later waren we met z’n allen weer in Barcelona en zagen we hoe David Coulthard bij Williams de plek innam van Senna... Een gevolg van zijn dood was wel dat de veiligheid ineens sprongen maakte. Max Mosley, opvolger van Balestre als FIA-baas, heeft dat erdoor geduwd en daar verdient hij eer voor. Hij vond in Barcelona dat de neerwaartse druk van de auto’s te groot was. Alle teams hebben op donderdag een zaag gepakt en de lepel die aan de voorvleugel zat, ingekort. Ineens moest er van alles gebeuren. Het klinkt cru, maar door de dood van Senna steeg de populariteit van Formule 1. De opkomst van commerciële televisie – in Nederland ging Formule 1 van de NOS naar RTL – had daar ook mee te maken. Bernie Ecclestone, baas van de Formula One Group, verkocht de uitzendrechten en verplichtte de stations een hele race live uit te zenden. Iedereen kon de crash van Senna dus zien en wist ineens: holy shit, met deze sport kun je je doodrijden. Daardoor werden die coureurs toch in één klap een soort moderne gladiatoren. Iedereen wilde hen zien. Voor het boek ben ik samen met Erik Houben, met wie ik het boek heb geschreven, naar São Paulo geweest. We hebben ook Senna’s graf bezocht. Een jaar na zijn dood ben ik daar voor het eerst heengegaan. De begraafplaats is een soort parkje omringd door allemaal hoge gebouwen. Er liggen allemaal koperen plaatjes en op een ervan staat de naam Ayrton Senna Da Silva. Ik had een veel groter graf verwacht, maar het is sober en mooi van eenvoud. Het was er rustig, de drukte van de stad hoorde je er bijna niet. Tijdens een Grand Prix-weekend is de begraafplaats een soort bedevaartsoord en liggen er verse bloemen en tekeningen rond zijn graf. Buiten het park stonden zes merchandise-tentjes. De een z’n dood is daar letterlijk andermans brood. Dat Senna in het harnas is gestorven, draagt natuurlijk mee aan zijn mythische status. Bij alle GP’s zie je nog vlaggen met zijn naam en beeltenis, op tal van circuits zijn bochten naar hem vernoemd. We hebben een boek over Senna geschreven omdat we de jonge racefans willen laten weten wie deze bijzondere, mooie man was. Want ook mannen moeten toch bekennen dat hij een knappe vent was? We zijn toch niet blind? En als je dat als man niet durft, dan zeg je maar dat hij een karakteristieke kop had. Maar bovenal was hij een magistrale coureur. Prost is vier keer wereldkampioen geworden, maar vergeleken bij Senna, die drie keer de titel pakte, vond ik hem een watje. Senna liet zich niet tegenhouden door de regen, kende geen twijfels op het circuit. En hij zag dingen die anderen niet zagen, las het circuit beter dan wie dan ook. Maar er waren ook dingen die hij niet goed kon, hoor. Senna was helemaal niet goed in het sparen van brandstof. De vergelijking tussen Senna en Max Verstappen wordt weleens gemaakt. De Brazilianen deden dat in 2016 toen Verstappen op Interlagos in de regen van plek zestien naar drie reed. De Brazilianen zagen een glimp van wat zij kenden. De inhaalacties, er bijna afvliegen en weer doorgaan. De headlines waren voor Verstappen, zoals Senna die ook altijd haalde, zelfs als hij niet won. Dat diepgewortelde competitieve zit er bij Verstappen ook in, hij zal net als Senna ook nooit op safe gaan, maar ik vind niet dat we de vergelijking met Senna mogen maken. Laten we Verstappen over een paar jaar beoordelen en laat hem vooral ook zichzelf zijn. Laten we koesteren en niet te snel oordelen. De crash van Senna kan ik nog als de dag van gisteren naar boven halen. Alles herinner ik me nog, zelfs het licht van die dag. Elk jaar op 1 mei komt dat moment automatisch naar boven vlak nadat ik wakker ben geworden. Zonder dat ik er via de app of internet aan ben herinnerd. Die dag zit in mijn dna. Martin Brundle zei: ‘Ik zie al die oud- coureurs in de paddock lopen. Mannen als Mika Häkkinen, Niki Lauda en Alain Prost. Ik zou zo graag willen weten wat Ayrton nu gedaan zou hebben als hij nog leefde.’ Die vraag stel ik mezelf ook weleens. Zou hij dan verbonden zijn aan een team? Was hij de baas geweest van de FIA? Of zou hij het zelfs geschopt hebben tot president van Brazilië? Zo jammer dat we dat nooit zullen weten.”